Z rozumieniem i ze zrozumieniem mamy problemy. I nie chodzi tylko o słowa, ale o cały kontekst sytuacyjny. Słowa są jednak dobrym symbolem tego, jak owo rozumienie działa.

Dokładniej: Jak ubogo i automatycznie działa rozumienie słów? Sugeruję tutaj związek ubogości rozumienia czegokolwiek i automatyzmu rozumienia języka. Tak jak najczęściej myślimy, że myślimy i to jest wielkie złudzenie. Tak równie często rozumiemy, że rozumiemy i to jest wielkie złudzenie.  Oba złudzenia są bardzo podobne, bazują na hormonalnym pobudzeniu(dopamina!), sile reakcji - znajomości bodźca i "wdrukowaniu" reakcji np. przywołaniu odczucia. Za to niewiele mają wspólnego z wiedzą, umiejętnościami, czy aktywnością myślową.

np. Wiele z fejzbogowych mądrości wielkich cytatów - ma taką naturę. Nie ważne, czy są mądre, wystarczy, że BRZMIĄ DOBRZE i MĄDRZE. W tym zamiłowaniu do miłego brzmienia możemy rozpoznać owo rozumienie, że rozumiemy.

Wróćmy do słów (jako symbolu kontekstu i rozumienia). Organicznie, mamy wbudowane dwa moduły, podstawowo działające rozłącznie: Literalnego i metaforycznego rozumienia mowy. To co jest ważne, to to, że bez wysiłku i świadomego treningu one siebie wykluczają! Bazowo jest ALBO, ALBO.

Czy masz ochotę na herbatę ?  literalnie wymusza odpowiedź "Tak, mam ochotę na herbatę" lub "Nie, nie mam ochoty na herbatę". Metaforyczne rozumienie jest już pytaniem o napój lub inną czynność: "Napiłbym się kawy", "Jak robisz herbatę, zrób i mi kawę"(rozpoznanie, że to pytanie, nie o chęć napicia się, ale o chęć zrobienia).

I nie piszę o albo, albo zewnętrznym tj. ocenie wypowiedzi jako literalnej i(lub) metaforycznej. To jeszcze inna zabawa. Piszę o albo, albo wewnętrznym tj. że to są dwa oddzielne mody, tryby: Rozumiesz literalnie, lub metaforycznie. I klik. Przechodzisz do drugiego trybu, klik.  Zewnętrzna ocena literalności zresztą przydaje się do wyłapywania tych trybów  - niestety, ciężkie do opisania i wymaga wprawy w obserwacji: Na czym skupiona jest dana osoba?.

Za to, gdyby to było łatwe byłoby mniej problemów związkowych. Przeważnie gdy ktoś, coś jest ważny dla nas - reagujemy trybem literalnym, przechwytując założenia zawarte w wypowiedzi. Gdy ważniejsze są nasze własne sprawy - reagujemy trybem metaforycznym. I ten niuans rozumienia dosyć dobrze pozwala wychwycić "czy potencjalny partner jest skupiony na tobie, czy na własnych wyobrażeniach o tobie?" Podpowiadam, że zmagania z cudzą fantazją są bolesne i najczęściej z góry przegrane - w tematach związkowych te fantazje najczęściej są uczynione ważnymi i znaczącymi - relacje są ważne!:)

Wróćmy do naszego rozumienia słów(i wiesz czego?). Dobra wiadomość brzmi tak: Możemy się nauczyć używania obu tych form rozumienia. Wymaga to dopracowania i zróżnicowania obu form! Ośrodki neurologiczne sąsiadujące ze sobą muszą rozbudować się na tyle, aby nie wygaszały się wzajemnie. I zła wiadomość - to wieloletni i trudny proces - owa nauka jednoczesności literalnego i metaforycznego rozumienia.

Najczęściej spotykane i najbardziej usystematyzowane jest to zazwyczaj w treningu (psycho)terapeutycznym. To jest bazowo ten obszar, w którym ta umiejętność ma zawodowe zastosowanie: Słuchanie metaforyczne i wychwytywanie literalnego rozumienia(np. obszarów w których uwaga została zawężona i zaczarowana "problemem"). Słuchanie i rozmowa w trybie literalnym i wychwytywanie metaforycznego znaczenia(np. związku słów z cudzym życiem i percepcją).

To jest możliwe do osiągnięcia, ale wymaga naprawdę wiele wysiłku, początkowo kilkuletniego ze wskazaniem na ciągłość. To jest wbrew naszej neurologii! Wbrew automatyzmom (np. patrz: heurystyka dostępności - będzie skłaniać do magicznej wiary, że klienci są tacy sami, przydarzają się seriami).

A i tak patrząc na różnego rodzaju szkoły terapeutyczne można powiedzieć, że będzie dominowała tendencja do określonego rodzaju literalności (stylu i formuły wypowiedzi) oraz określonych metafor (nadawania odgórnie ustalonego sensu wypowiedziom). Tu dopiszę brakujący element skutkujący najczęściej takim zjazdem. Tuż po opanowaniu jednoczesności literalnego i metaforycznego rozumienia przychodzi pora i miejsce na umieszczenie tego w metaforach odległości: czasu i przestrzeni.

Gdzie literalne oznacza bliskie czemuś i taktowne (tj. dokładniej we właściwym czasie) a metaforyczne oznacza odległe od czegoś i asynchroniczne(w innym rytmie!). W ten sposób dołożona zostaje kolejna oś, w której można rozwijać owe rozumienie, ustalony zostaje dodatkowy wymiar. Dodatkowo umiejętność rozumienia - tj. zyskuje dodatkowy wymiar mobilności.  I w tej metaforze literalnie można do kogoś się zbliżyć(używając podobnych słów, czy poruszając się w tej samej metaforze) lub od kogoś oddalić(reagując metaforycznie czy narzucając inną metaforę). Można nawet szturchnąć kogoś w jakimś kierunku lub dać się poprowadzić.

Zabawa z tym dodatkowym wymiarem rozumienia jest przednia! Jest tylko mały szkopuł. Owo poruszanie się w nim oznacza też zgodę na nieokreśloność, wieloznaczność, rozmycie znaczeń świata wewnętrznego felt sense,  i jednocześnie ostry konflikt przeciwstawnych zdań i znoszących się metefor oraz literalnych znaczeń.

Dokładniej: Wymiar rozumienia (nie tylko słów) to świat, do którego dostęp jest  ogranicznony naszym rozumieniem, że rozumiemy, myśleniem, że myślimy, odczuwaniem, że odczuwamy, robieniem robienia i przydarzania sie;)

I tak można określić sens rozumienia, że rozumiemy istotę sprawy do czego nas ono sprowadza:

Rysujemy kreskę na piasku i udajemy, że to są drzwi! Ba! Wrota do czegoś ważnego, cennego, trwałego i ponadczasowego. A za żadne skarby świata nie patrz, nie mów, nie przekraczaj tej kreski, nawet nie słuchaj dźwięków, które z tamtej strony płyną. ROZUMIESZ ?

Komentowanie wyłączone wszędzie od 1 sierpnia 2020.