W poprzednim odcinku religię żydowską, wraz z innymi religiami „jerozolimskimi”, przeciwstawiłem „pogaństwu”. Ale świat nie jest taki prosty! Wśród różnych nurtów odrodzonego (i odradzającego się) pogaństwa, czyli dróg duchowych nawiązujących do Przodków i Ziemi, jest także pogaństwo żydowskie! Rzecz u nas chyba nieznana, jak się wydaje nikt po polsku o tym nie pisał. A warta rozpoznania.

Tu przypomnę, w największym jaki się da skrócie, że żydowski monoteizm nie jest wcale tak stary, za jaki sam się podaje. Zaczął się od reformy „kościelnej” przeprowadzonej przez arcykapłana Chilkiasza (tak przyjęte po polsku, ang. Hilkiah, hebr. Helkiah, „Jahwe moim udziałem”) pod protekcją króla Judei Jozjasza (ang. Josiah, hebr. Yošiyyahu, „uzdrowiony przez Jahwe”) który panował 641–609 p n.e. Jahwe oczywiście był u starożytnych Żydów i w dawniejszych czasach gromowładnym głównym bogiem-ojcem w typie Zeusa, ale nie był jedynym czczonym bogiem; można też domniemywać, że jego kapłani stanowili ekskluzywny „zakon” przechowujący stare tradycje (tu nasuwa się porównanie do indyjskich braminów), często odmienne od pospolitej religii ludowej i byli ideologicznym zapleczem władzy królów. Reformy Chilkiasza i Jozjasza wprowadziły nowum: odrzucenie i wytępienie, także przemocą, wszystkich kultów nie-jahwistycznych i niezwiązanych ze świątynią w Jerozolimie. Tyle dygresji w historię.

Nie-jerozolimsko-kapłańskie kulty żydowskie są (inaczej niż autochtoniczne religie innych narodów, w tym słowiańskich) dość dobrze udokumentowane, ponieważ ich treść można wyczytać z masy klątw, jaki obkładali je przez wieki fanatyczni prorocy-ortodoksi. Bo „naturalna” religia narodu żydowskiego nie dawała się łatwo wykarczować i jak się wydaje, wiele z niej pozostało do dziś, co jest osobną historią.

O odrodzonym żydowskim czy hebrajskim pogaństwie dopiero zaczynam czytać. A może Ty, Czytelniku/Czytelniczko, wiesz coś więcej? Może znasz osobiście ludzi, którzy w tym działają? Chętnie zamieszczę obszerniejszy tekst o tym tu, w Tarace. Na razie służę kilkoma linkami, od których warto zacząć:

• Semitic Neopaganism – hasło w Wikipedii
• When Witches Blend Torah and Tarot by Keren Engelberg, w JewishJournal.com, 2003
• Jewish Paganism: Oxymoron or Innovation? by Jay Michaelson, w The Jewish Daily Forward, 2005
• Primitive Hebrews
• Jewitchery - „for Jewish Witches and Witchy Jews”

Komentowanie wyłączone wszędzie od 1 sierpnia 2020.