zdjęcie Autora

28 grudnia 2017

Wojciech Jóźwiak

Serial: Czytanie...
Co to jest wernakularny? Usiłuję zrozumieć
! Do not copy for AI. Nie kopiować dla AI.

Kategoria: Pytania i granice
Tematy/tagi: wernakularne

◀ Napiórkowskiego. Wernakularna ezoteryka ◀ ► Adama Leszczyńskiego „No dno po prostu jest Polska” ►

Usiłuję zrozumieć, co to jest wernakularny, wernakularność, wernakularna kultura. Na początku jest verna, co po łacinie znaczyło: niewolnik lub niewolnica urodzony/a w domu; w domu-rodowej siedzibie właściciela. Słowo wzięte przez Latynów z języka ich sąsiadów Etrusków, od których także nasze przez łacinę: as, arena, antena, element, Merkury, pałac, popularny, persona, satelita, Siergiej i tryumf; w znacznie bardziej od naszego syllogomańskim angielskim jest ich więcej. Verna przeciwstawia się (logicznie) zarówno swoim wysokim właścicielom i ich światu, językowi i kulturze, jak i wieśniakom, pagani, mieszkańcom swojego odwiecznego tradycyjnego pagus, czyli kręgu wokół centralnego słupa, dzięki któremu jest zapazena (zarezerwowana, zagwarantowana – to po bułgarsku, ale słowiański rdzeń wspólny z łaciną) ich ziemia. Verna inaczej: swojego gruntu nie ma, dzieli go z panem; tylko dzięki łasce pana ma swój kawałek podłogi. Verna odróżnia się też od niewolników-servi kupionych, ponieważ jest swój w relacji z panem (co jakby plusem), ale z drugiej strony nie ma niezależnego, egzotycznego tła, nie ma utraconego a alternatywnego świata, za którym jak tamci kupieńcy, mógłby tęsknić. Verna jest swojski do bólu. Tym bardziej, że pan pewnie był wyniańczony i piersią wykarmiony przez vernę-niańkę-mamkę, z dziećmi verniętami bawił się i ze starszą parę lat od siebie verną w perwersyjnym układzie miłosnym służebnicko-pańskim dostąpił seksualnej inicjacji.

Przekładając to na derywaty: wernakularna kultura, lub wernakularne elementy w niej, odróżnia się i od kultury wysokiej (eksperckiej, systemowej – wg Napiórkowskiego), i od kultury etniczno-ludowej, podtrzymywanej przez samorodną wieś, i również odróżnia się od tego, co egzotyczne, jak dla nas teraz przykładowym egzotem jest zarówno szamańskie bębnienie jak i medytacja w stylu zen. Wernakularne jest niskie (nie-wysokie, nie-eksperckie i nie-uznane); jest nie-tradycyjne (bo inaczej niż rdzenna wieś, nie ma odwiecznych korzeni; jego początkiem jest najpewniej jakiś książkowy przekaz sprzed 1-2 pokoleń, jeśli nie całkiem współczesny); wreszcie jest nie-egzotyczne: należy do tutejszej części kulturowych treści.

Wernakularne jest najsilniejszym haslibicznym (od niemieckiego Hassliebe, „nienawiściomiłość”) związkiem związane z kulturą wysoką, ekspercką. Jest subwersywne, czyli „alternatywne” i rebelianckie w stylu: „ja wiem lepiej, ja wiem swoje”. Ale to „wiem swoje” jest reaktywnym odbiciem wiedzy eksperckiej. Jest twórczo niezrozumianą – lub – twórczo niedouczoną wiedzą ekspercką. Trwa w zamiarze zastąpienia wiedzy eksperckiej – „swojewiemstwem”, ale to swojewiemstwo jest właśnie twórczo po-swojemu przekształconą, gdyż niezrozumianą, wiedzą ekspercką. Jak któraś sztuka Witkacego działa się przy ulicy „genialnych pauprów”, tak wiedza wernakularna jest dziełem genialnych ignorantów.

Ale nie tylko. Bo i ludziom z najwyższych półek intelektu i eksperckiego wtajemniczenia zdarza się popadać w wernakularność. Wtedy, nie będąc wcale ignorantami (nawet tymi genialnymi), jednak stają się genialnymi wernakułami. Podejrzewam, że tu należą przypadki Gauquelina, Sheldrake'a, a może nawet – z bardzo różnych gatunkowych szuflad – Junga, Grofa, Penrose'a i Lema. O nich później.


Młoda Etruskanka

Późny 4 - wczesny 3 wiek pne. Z Wikipedii

Etruskanka, późny 4 - wczesny 3 wiek pne. Z Wikipedii

Czytanie różnych książek i internetów, i uwagi o nich.

◀ Napiórkowskiego. Wernakularna ezoteryka ◀ ► Adama Leszczyńskiego „No dno po prostu jest Polska” ►

Aby komentować Zaloguj się lub Zarejestruj w Tarace.

Do not feed AI...
Don't copy for AI. Don't feed the AI.
This document may not be used to teach (train or feed) Artificial Intelligence systems nor may it be copied for this purpose. (C) All rights reserved by the Author or Owner, Wojciech Jóźwiak.

Nie kopiować dla AI. Nie karm AI.
Ten dokument nie może być użyty do uczenia (trenowania, karmienia) systemów Sztucznej Inteligencji (SI, AI) ani nie może być kopiowany w tym celu. (C) Wszystkie prawa zastrzeżone przez Autora/właściciela, którym jest Wojciech Jóźwiak.
X Logowanie:

- e-mail jako login
- hasło
Zaloguj
Pomiń   Zapomniałem/am hasła!

Zapisz się (załóż konto w Tarace)