Więc w końcu czytając Malię dochodzimy do Marxa (jakoś wolę zachowywać oryginalne „x” w jego nazwisku). Przyznaję, Marxa nigdy nie czytałem, a w swoim czasie wolałem zamiast tego przeczytać trzy tomy „Głównych nurtów marksizmu” Leszka Kołakowskiego. Ale oto Martin Malia w rozbierającej rewolucje książce „Lokomotywy historii” na stronie 256 do Marxa się dobiera. Karl Marx mając 25 lat w roku 1843 przyjechał do Paryża i tam we wstępie do książki Przyczynek do krytyki heglowskiej filozofii prawa „nakreślił” – jak pisze Malia – „potencjalny Sonderweg dla rewolucji w Niemczech”. (Sonderweg tłumaczy się jako „szczególna” lub „wyjątkowa droga”.) Czytamy Marxa:

Gdzie tedy jest pozytywna możliwość emancypacji Niemiec? Odpowiedź: w powstaniu klasy okutej w kajdany radykalne, klasy społeczeństwa obywatelskiego, która wcale nie jest klasą tego społeczeństwa; stanu, który oznacza rozkład wszystkich stanów; warstwy, która ma charakter uniwersalny przez swe uniwersalne cierpienia i nie rości sobie pretensji do żadnych praw szczególnych, dlatego że w stosunku do niej dokonuje się nie jakieś poszczególne bezprawie, lecz bezprawie w ogóle; która nie może się już odwoływać do praw historycznych, lecz jeszcze tylko do praw ludzkich; która znajduje się nie w jednostronnym przeciwieństwie do konsekwencji niemieckiego ustroju państwowego, lecz we wszechstronnym przeciwieństwie do jego założeń; która wreszcie nie może wyzwolić siebie, jeżeli nie wyzwoli się od wszystkich pozostałych warstw społeczeństwa, a tym samym nie wyzwoli również i wszystkich pozostałych warstw społeczeństwa; słowem, takiej warstwy, która stanowiąc całkowite zaprzepaszczenie człowieka, może odzyskać sama siebie tylko przez całkowite odzyskanie człowieka. Tym rozkładem społecznym w postaci odrębnego stanu jest proletariat.

Malia komentuje:

Podstawową zasadą socjalizmu jest więc ta, że ostatni wśród ludzi staną się pierwszymi; Więcej — że tylko ci ostatni, przez samo swe upodlenie, są klasą zdolną do wyzwolenia ludzkości. Odtąd proletariat był definiowany jako klasa uniwersalna, jedyna, której interes daje się utożsamić z interesem ludzkości.

Tu parę uwag. Termin „proletariat” wytarł nam się w uszach i chwytamy to słówko, przynajmniej moje pokolenie, jako sygnał, że oto zaczyna się komunistyczna mowa trawa, wody z mózgów robienie, duraczenie, a także, że oto autor używający tego słówka zaznacza swoją przynależność do klasy „starych ortodoksyjnych marksistów”, których niedobitki odzywały się jeszcze za Gomułki i Gierka, potem przestały, a propaganda porzuciła to skompromitowane słowo. U młodego Marxa słowo to ma jeszcze znaczenie początkowe: „skrajna biedota, ci, którzy nic nie mają, nie posiadają żadnej własności, majątku”. (W dawnym Rzymie był to urzędowy eufemizm na nazwanie obywateli rzymskich, którzy nie mają nic prócz dzieci, proles.) „Ostatni będą pierwszymi” – to oczywiście „Mateusz” (Ewangelia wg św. Mateusza), 19.30, powtórzone w 20.16.

Malia kontynuuje na stronie 256; wstawki w nawiasach kwadratowych od niego:

Zacofanie kraju jest też pewną formą bycia ,,ostatnim”. On także zatem może stać się pierwszym, stając w awangardzie wyzwolenia.

I dalej cytuje Marxa:

Jedynym możliwym w praktyce wyzwoleniem Niemiec jest wyzwolenie dokonujące się na podstawie tej teorii, która głosi, że najwyższą dla człowieka istotą jest człowiek. W Niemczech emancypacja od średniowiecza [tzn. dawnego porządku] możliwa jest tylko jako emancypacja od częściowego przezwyciężenia średniowiecza [tzn. konstytucyjnych rozwiązań angielskich i francuskich opartych na ograniczonym prawie wyborczym]. W Niemczech nie można znieść żadnego rodzaju niewoli nie znosząc niewoli wszelkiego rodzaju. Gruntowne Niemcy nie mogą robić rewolucji, nie robiąc rewolucji gruntownej. Emancypacja Niemca jest emancypacją człowieka.

Malia:

Socjalizm reprezentuje myśl uniwersalną w aspekcie społecznym.

Marx:

Głową tej emancypacji jest filozofia, jej sercem — proletariat. Filozofia nie może się urzeczywistnić bez zniesienia proletariatu, a proletariat nie może znieść siebie bez urzeczywistnienia filozofii. Kiedy dopełnia się wszystkie warunki wewnętrzne, gromkie pianie galijskiego koguta obwieści dzień niemieckiego zmartwychwstania.

Malia:

Napisany w 1843 r. Przyczynek do krytyki heglowskiej filozofii prawa traktuje się zwykle jako ,,odkrycie” przez Marksa proletariatu. Przywoływany tu proletariat jest jednak w mniejszym stopniu bytem społecznym, co metafizycznym; zresztą w owym czasie Marks niewiele wiedział o prawdziwej klasie robotniczej. Później, oczywiście, jego proletariat przybrał szatę socjoekonomiczną, uzupełnioną teoriami wartości, opartej na pracy, przejmowaniu przez kapitalistów wartości dodatkowej, postępującego wywłaszczenia wytwórców i tak dalej.

Co tu się dzieje, w tych fragmentach Marxa wypunktowanych przez Martina Malię? Malia podpowiada Marxowi, że subtelna i radykalna linia jego wywodu w istocie rozwija tamte fragmenty w Ewangelii Mateusza, gdzie fraza „ostatni będą pierwszymi, pierwsi ostatnimi” wprowadza w samo jądro myślenia – tu już moja linia przekazu, nie Malii – jerozolimskiego. Raz, że odnosi się do przyszłego i rychło mającego przyjść Królestwa Bożego, które wywróci wszystko, co było dotąd, Umwertung aller Werte zaprowadzi (skojarzenie, które tu wpisałem przy okazji pokazuje, że i Nietzsche wielkim jerozolimczykiem był...); dwa, że od Boga nie można wymagać nudnej ateńskiej i anankastycznej konsekwencji alias ciągłości, bo jego istotą jest uraniczne stwarzanie z niczego i równie uraniczna dowolna kapryśność Jego decyzji, istna (skoro już Niemcami jedziemy) Willkür. Krótko mówiąc, Marx jawi się tu jako kontynuator i dokończyciel ewangelisty Mateusza, a w istocie samego Jezusa, tak jak mu przypisano tamte przypowieści z „warstwy Q”.

I tak, u podstaw socjalizmu, więc i wszelkiej lewicy, lewicowego myślenia, leżą jerozolimskie zasady z takiej mniej więcej listy:

• Apokalipsa, apokaliptyzm: czas, taki jaki był i jaki jest znany, kończy się, tzn. rychło się skończy...

• Ucisk jako zapowiedź: wprawne oko zauważa znaki tej nadchodzącej apokalipsy lub rewolucji, bo oto ucisk się wzmaga... A więc, im gorzej, tym lepiej...

• Przyszłe i rychłe wyzwolenie-Królestwo-szczęście: mimo kataklizmów i cierpień, i po nich, nastąpi skok w nową szczęśliwą epokę, w Królestwo Boże (Mateusz), Nową Ziemię (Objawienie Janowe), Socjalizm (Marx & uczniowie)...

• Utopia: tego Królestwa wprawdzie nie ma i nie należy ono do „empirii”, ale zręcznie przewidziane lub wymyślone z góry przez mędrców, nastąpi, bo musi. (Martin Malia kilkakrotnie podkreśla, że „kapitalizm” i „socjalizm” nie są symetryczne: ten pierwszy jest rzeczywistością, faktyczną organizacją społeczeństw, ten drugi jest zaledwie pomyślaną utopią-projektem, której próby zbudowania kończyły się katastrofami.)

• Odwrócenie wartości: „ostatni będą pierwszymi” (Mateusz), nie posiadający żadnej własności, więc i żadnej siły, „proletariusze” mają być „sercem” przyszłej rewolucji. Notoryczna słabość i upadłość ma stać się siłą. Również w skali geopolityki: upadłe i ciągle „średniowieczne” Niemcy mają być lokomotywą przyszłej socjalistycznej rewolucji. Później przeniesiono tę misję na Rosję, następnie na Chiny, na Kambodżę...

• Cierpienie jako źródło siły i uprawnienia: wg Pawła (czyli wg oryginalnego chrześcijaństwa) Bóg przed zesłaniem swojego Syna w ludzkiej postaci na ziemię poddał go próbie-zahartowaniu, jak stal, mianowicie próbie śmierci (przez ukrzyżowanie), którą to próbę Syn pomyślnie przebył, zmartwychwstając (jak rekonstruuje Doherty) w ponad-ziemskiej mitycznej przestrzeni, w zaświatach. – Wg Ewangelistów Jezus uczynił to realnie w swoim ziemskim historycznym wcieleniu, co uzupełniali świadkowie-martyrowie, swoimi męczeńskimi śmierciami budując siłę Kościoła. – Wg Marxa ponawia to dzieło jego zbiorowy zbawiciel, czyli uciskany, okradany, nic niemający i prześladowany proletariat. Tu ponownie cierpienie, męczeństwo ogłoszone zostaje źródłem siły i legitymacją...

• Ponad-ludzkość i ponad-wolicjonalność tego procesu: u pierwszych głosicieli chrześcijaństwa nadejście Królestwa lub Przyjście Zbawiciela (pierwsze! Bo przecież według Pawła Jezusa na ziemi jeszcze nie było, dopiero w niedalekiej przyszłości miał przyjść z nieba na anielską trąbę) miało być „wyrokiem bożym”, który człowiek może co najwyżej odczytać, ale nie spowodować! – Dla Marxa przyjście Socjalizmu na skrzydłach Rewolucji miało być obiektywnym procesem, odkrytym przez niego podobnie, jak św. Paweł z Pism wyczytał rychłe nadejście Zbawiciela. Procesem, któremu żadna ludzka wola nie podoła, nie przeciwstawi się i nie znajdzie od niego ucieczki, więc sprawiedliwym pozostaje w ten proces się włączyć.

Aż nazbyt jawnie Karl Marx okazuje się Piątym Ewangelistą, albo chytrym Przechwycicielem chrześcijańskiego apelu, a dla chrześcijan – ich karykaturą.

My na szczęście żyjemy już po tym wszystkim. I widzimy, że podobnie jak starożytnych Żydów oszukał ich Bóg, bo żadnego panowania nad światem nie dostali w zamian za pilne przestrzeganie jego 613 przykazań, a przeciwnie: prześladowania, wykluczenia, pogromy i holokausty – i podobnie jak przekaz Apostołów okazał się fałszywy, bo Zbawiciel nie przybył z obłoków ani pierwszy raz (jak wierzył Paweł), ani drugi, ani żadne Boże Królestwo nie zaistniało, co najwyżej rządy nudnych smutnych panów w czarnych i różowych sukienkach – tak i socjalizm okazał się iluzją, w dodatku taką, która przyniosła ludziom, raz, masę cierpień, dwa, zamęt w mózgach, z którego dotąd nie umieją się otrząsnąć.

PS. 1. Przechodząc od tych szerokich panoram na poziom lokalny, obiecuję moim Przyjaciołom i Znajomym, którzy będą ogłaszać się przynależnymi do „lewicy”, że będę im kazał czytać to, co tu napisałem.

PS. 2. Identyfikacja i odrzucenie myślenia jerozolimskiego (przypominam, że mam na myśli trzy pojęciowe bieguny: ateński, gangejski i jerozolimski) jest konieczne, by stać się mentalnym poganinem.