W odcinku „Umbra czyli wygasłe polskie mity (memy)” najpierw pisałem o mitach, potem, zmiarkowawszy, że nadużywam tego słowa, pozmieniałem mity na memy. Czym się różnią te pojęcia? Mem to cokolwiek, co mieszka i krąży w kulturo-sferze, a co istnieje dlatego, że ktoś tego czegoś od kogoś innego nauczył się, czyli (jeszcze ogólniej mówiąc) to coś od kogoś naśladuje. Memy szerzą się (propagują) przez naśladowanie i dzięki naśladowaniu. I tym się różnią od genów, które propagują się przez enzymatyczną replikację. Żeby powstały kopie genów, muszą zrobić je enzymy w komórce. Żeby powstały kopie memów, muszą zrobić je ludzie, a właściwie ludzkie umysły. Jedne i drudzy, enzymy i ludzie, przeważnie nie działają przy tym w pojedynkę, tylko w złożonych kompleksach; w przypadku ludzi te kompleksy nazywamy szkołami, firmami, urzędami lub kościołami itd.

Mity oczywiście są memami, ale wśród ogółu memów dają się i warto je wyodrębnić. A to ze względu na ich szczególne „życie”. Herfried Münkler, którego książkę „Mity Niemców” zawzięcie teraz czytam, tak pisze o mitach, przy okazji je definiując:

Praca mitu ... dokonuje się ... w trybie narracyjnej wariacji, ikonicznej koncentracji i rytualnej inscenizacji.

Czyli żeby pewien mem lub kompleks memów, czyli mempleks, uznać za mit, powinien on mieć jakby trzy strony:

1. być opowiadany lub czytany (i pisany), czyli posiadać swój tekst; przy czym Münkler, pisząc o „wariacji”, powiada, że tekst ten właściwe jest całą wiązką tekstów, opowiadanych i pisanych wciąż na nowo, zmieniających się, czyli „wariujących”;
2. być skupiany, koncentrowany do ikony, do swojej skupionej reprezentacji; Münkler w swojej książce za takie ikony mitu uważa m.in. pomniki;
3. być inscenizowany w ramach rytuału; tutaj w życie danego mitu zaangażowana zostaje pewna grupa ludzi, zbiorowość czy społeczność.

Myślę, że to jest dobre nazwanie mitu (jako pojęcia) i warto go się trzymać.