Tym razem czytam artykuł w Tarace: Patryk Jaroń, „Duchowe lenistwo - konsekwencje i przyczyny”. [Wkrótce po tym, jak napisałem tę recenzję, Patryk Jaroń zażądał usunięcia swoich tekstów, co zostało zrobione – "Duchowego lenistwa" w Tarace już nie ma.] W pierwszym zdaniu dowiaduję się, że to duchowe lenistwo jest groźne, ponieważ człowiek nim powodowany „zamyka sobie drogę do przerwania pasma powtórnych wcieleń na Ziemi”. Buddyzm? Jeśli tak, to jakaś surowa hinajaniczna jego wersja, ponieważ praktycy mahajany, a tym bardziej wadżrajany, nie życzą sobie odchodzić do nirwany (czyli przerywać łańcucha wcieleń) zbyt szybko, zanim wszystkie istoty nie osiągną oświecenia, w czym owi praktycy zamierzają im pomagać przez liczne wcielenia jako bodhisatwowie. Ostatecznie, przykład dał sam Budda Śakjamuni, kiedy wkrótce po swoim Wielkim Oświeceniu i radując się jego smakiem, postanowił jednak nie wstąpić w nirwanę od razu, ale pobyć jeszcze jakiś czas na ziemi i w ciele, aby ogłosić swoje nauki. Tym bardziej, że świat do nich dojrzał i ludzie, nawet nie wiedząc o tym, gotowi już byli te nauki przyjąć, inaczej niż to było za innych wcześniejszych oświeconych, którzy jako pratjekabuddowie, za słuchaczy mając (jeno) nosorożce i pawiany, patrzyli jak ich wiedza marnuje się niezasiana. – Więc z tym przerywaniem kręgu wcieleń nie śpieszyłbym się.

Ale tamtego zdania Autor jeszcze nie zakończył, więc czytam(y) dalej, że nieszczęsny i nieświadomy leń, oprócz tamtego, odbiera sobie możliwość „kolejnej szansy, by móc się odrodzić i nie pójść na zatracenie”. To brzmi groźniej niż groźba poprzednia. Wynika z tego zdania, że po tym życiu odrodzę się w życiu następnym, i to nie jest dobre, ponieważ lepiej byłoby dla mnie, gdybym „przerwał łańcuch”, czyli się nie odrodził; ale z drugiej strony ten sam powód, duchowe lenistwo, sprawić może, że jednak „nie dam sobie szansy”, czyli się nie odrodzę i w ten sposób „pójdę na zatracenie”. Więc co w końcu? Mam przerywać łańcuch (dobrze!) czy nie przerywać? (źle). Dawać sobie szansę na następne wcielenie (dobrze!) czy nie dawać sobie tej szansy? Ale wtedy „zatracenie” idzie, czyli chyba źle. Wygląda na to, że i tak źle, i tak niedobrze. Nie wiadomo, ponieważ Autor nie wyjaśnia na razie, dlaczego należałoby „przerwać pasmo powtórnych wcieleń” (skojarzenia z buddyzmem to ja, czytelnik, dopowiedziałem) – ani nie wyjaśnia, co miałoby znaczyć to „zatracenie”, i czym różniłoby się ono od nirwany. Ale nic to, nie dajmy się sprowadzać na manowce przedwczesnym skojarzeniom, że jak wcielenia, to buddyzm i nirwana – czytam dalej.

Oczywiście zgadzam się z Autorem, że „niewiedza nie usprawiedliwia”, a nawet przypomina mi się tu buddyjski i jogiczny pogląd, że niewiedza w ogóle jest początkiem „wszystkiego”, tzn. naszych zmartwień, wahań, złych wyborów i w ogóle całego samsarycznego istnienia. Przypomnę też pogląd, który dawno temu usłyszałem od Leona Zawadzkiego, gdy w pewnym gronie komentował Jogasutry przełożone przez Leona Cyborana: „Niewiedza to nie jest brak wiedzy; niewiedza to jest inna wiedza”. Inna, czyli nie ta, która prowadzi do oświecenia.

Dalej Autor zastanawia się, „skąd to wszystko się wzięło?” – czyli duchowe lenistwo i nieodpowiedzialność, i przechodzi na polskokatolickie podwórko, winiąc praktykę spowiedzi i rozgrzeszenia. Która zwalnia od poczucia winy i przywraca penitentowi błogie poczucie, że wszystko jest w porządku i nic się nie stało. I tu jak zwykle w podobnych razach, mam wątpliwość: czy „my”, buddyści, szamani(ści), jogini, tantrycy, hunicy, poganie i inni duchowi praktycy mamy (lub czy nawet „musimy”) naprawiać katolicyzm? A niech o stan swoich duchów sami katolicy się pomartwią!1 Ale fakt, katolicki cień duchowy tak lub inaczej na nas pada i warto tropić jego wpływy w nas, nawet gdy czujemy się od tego matrixu wolni.

W około 14% długości tekstu Autor pyta: „Jak w takim razie zapracować na odkupienie?”. I tu po raz mnogi podczas lektury tego artykułu, zastanawiam się i dziwię (I wonder...), z jakiej pozycji Autor przemawia? Co naprawdę jest jego poglądem i „credem”, a co zewnętrznym cytatem? Zastanawiam się (I wonder...) czy mówi patrząc na chrześcijaństwo z zewnątrz, nie uwiązany do niego – a o tym świadczyłoby to, że wspomina o wcieleniach – czy też mówi jako wewnętrzny krytyk-poprawiciel chrześcijaństwa, jako jakiś nowy Luter? (Który, Luter, nakojarzył mi się tutaj stąd, że Patryk Jaroń jak on wytyka papistom handel odpustami. Po sześciuset latach jeszcze raz to samo!)

Słówko „odkupienie” wrzuca Autora, tak jak Go identyfikuję czytając, z powrotem do chrześcijańskiego dyskursu. Bo chyba nie ma innej religii, która by na tym „odkupieniu” się zasadzała. Ani buddyści, ani jogini nie mówią o „odkupieniu”, a pogląd, że ktoś kogoś może w jakiś sposób „odkupić”, czyli płacąc pewną cenę, wykupić kogoś drugiego z (duchowej) niewoli, w buddyjsko-jogicznym dyskursie ani nie występuje, a nawet, jak mi się wydaje, byłby trudny do sensownego wypowiedzenia. Co kieruje w stronę owładnięcia „nas”, ludzi zachodniejszej części ekumeny, mitem i figurą Poświęcającego Się Bohatera, co jest odmienną bajką, wartą studiowania, ale już nie tu.

Powiedzenie „zapracować na odkupienie” jest, gdy mu się przyjrzeć, albo bez sensu, albo zapowiada bunt na katolickim pokładzie. Bez sensu jest, ponieważ gdzie odkupienie, tam musi być odkupiciel. Co to jest odkupienie? To jest wykupienie z niewoli. W dawnych czasach byli niewolnicy i gdy pewien wolny człowiek zechciał i miał dość pieniędzy, to mógł pewnego niewolnika (lub niewolnicę2) kupić za cenę, jaką ów, jak każdy towar, posiadał, po czym go uwolnić, bo będąc jego właścicielem, miał prawo to uczynić. To, co zrobił Jezus, jedyny odkupiciel w chrześcijańskiej teologii, należy do powyższego znaczenia tego słowa. Stwierdziwszy, że cała ludzka rasa znajduje się w niewoli (duchowej), postanowił ich wykupić, a następnie uwolnić – uczynić więc wolnymi ludźmi z pełnią praw. Wykupić mógł, płacąc odpowiednio wysoką cenę, przecież kupował nie pojedynczego osobnika, tylko całą ludzkość – więc tą ceną, na którą wyceniono ludzkość, było życie samego kupującego. Jeszcze jest pytanie, od kogo Jezus tę zniewoloną ludzkość kupował?, ale nie zajmujmy się nim. Jezus jednak, jak czytamy w Ewangeliach, przechytrzył swoich kontrahentów, bo wprawdzie życie oddał, ale je miał przywrócone, gdyż z martwych wstał.

Kiedy ktoś mówi „zapracować na odkupienie”, to zaczyna manipulować (że nie powiem wulgarnie: grzebać) w samym jądrze chrześcijańskiej doktryny. Bo albo sugeruje przez to, że odkupywany powinien jakoś Jezusowi pomóc w tej czynności odkupienia, tak jakby Jezus sam nie dawał sobie z tym zadaniem rady, albo sugeruje, że nie wszyscy są odkupieni, tzn. że Jezus nie odkupił wszystkich ludzi, a tylko tych, którzy na to jakoś sobie „zapracowali” – tak, jakby możny nabywca niewolników zamierzał kupić i uwolnić tylko tych szczególnie pracowitych. Wchodzący w te rozważania koniecznie kręci się pomiędzy herezjami predestynacji (że Bóg tylko niektórych z góry przeznaczył do zbawienia) a pelagianizmu (że człowiek musi dopomóc Bogu-Jezusowi w jego własnym, tego oto człowieka, zbawieniu). Prócz tego jest różnica między odkupieniem a zbawieniem... ale na razie niech tego wystarczy.

...Bo czytając dalej, znajduję bulwersujące zdanie: „Nie łudź się, że Bóg nie dojrzy twych intencji, on wszystko widzi.” – Chyba jednak Autor mówi to od siebie, wypowiada własny pogląd. I mówi to z mocą. Przynajmniej to wyboldowanie o tym świadczy... Drogi Patryku, że pozwolę sobie na poufałość, skąd to wiesz? Ja kiedyś nie bez kozery (czyli mając po temu dobre uzasadnienie...) wpisałem w regulamin ogłoszeń zamieszczanych w Tarace, że:

IV. "Taraka" nie zamieszcza ogłoszeń, w których mowa jest o Bogu.

I wyjaśniłem dlaczego:

Z kilku powodów: terapeuta, który twierdzi, że wspomaga go Bóg, uprawia (naszym zdaniem) nieuczciwą konkurencję. Wzmianki o Bogu sugerują, że ogłoszenie skierowane jest tylko do „wierzących” albo że na ogłaszanej imprezie będzie uprawiane religijne nawracanie. Wreszcie takie wzmianki dyskryminują ateistów (którzy w Boga nie wierzą), pogan (którzy wierzą w wielu Bogów) i buddystów (którzy nie uważają bogów za byty absolutne).

Myślę więc, że nie tylko w ogłoszeniach dobrym obyczajem byłoby, żeby duchowi nauczyciele, którzy starają się pomagać jak potrafią innym na drodze duchowego rozwoju, nie pomagali sobie Bogiem.3 Bo, podobnie jak tamci nieuczciwi terapeuci, pozwalają sobie na to, żeby brać do ręki narzędzie, które w „delikwentach” budzi przewidywane psychiczne odpowiedzi: wdruk posłuszeństwa, lęk, pomieszanie, a przede wszystkim poczucie, że mają do czynienia z władzą. Gdyż kto mówi: „Bóg!” albo: „ja wiem, co Bóg!”, to przemyca do swojego dyskursu deklarację: „ja jestem Władza!”. („Ja” wiem, co to jest Bóg, co ów Bóg widzi, a czego nie widzi, czego chce i czego nie chce, co wybacza i za co wtrąca do Piekła itd.)

Taką postawę, a raczej erystyczną sztuczkę, odbieram jako oszustwo. Komuś, kto „Bogiem wojuje” lub raczej „Bogiem” chce dyscyplinować swoich czytelników, słuchaczy, odbiorców swoich poglądów, poradzę: a spróbuj ty nauczający innych człowieku, użyć takich środków i mocy, jakie faktycznie masz. Ty jako ty. Użyć tych lektur, które naprawdę zrozumiałeś. Powołać się na swoje doświadczenia, te, których faktycznie doświadczyłeś. Zdejmij te kapłańskie przebieranki.

Właściwie jest to sprawa smaku Tak smaku.4 Zarówno podpieranie się zewnętrznym autorytetem, tutaj Bogiem, jak i poprawianie religii i praktyk chrześcijańsko-katolickich przez kogoś, kto stoi poza tym kręgiem – a stoi poza nim, jeśli opowiada o „przerwaniu pasma powtórnych wcieleń” – wydaje mi się właśnie niesmaczne.

Czytając jeszcze dalej, doszedłem do wniosku, że Autor w istocie propaguje jakąś swoją religię, nową i dziwną odmianę chrześcijaństwa (ale czy jeszcze jest to chrześcijaństwo?), która każe wierzyć, że ludzie tak długo rodzą się i umierają w kolejnych wcieleniach, póki nie zostaną wpuszczeni do „Domu Ojca” – więc pewnie do jakiegoś nieba. Ale na to muszą „zasłużyć w oczach Boga na powrót do domu i przerwanie pasma powtórnych wcieleń”. Co jest ciekawą kombinacją chrześcijaństwa i pomysłów indyjsko-azjatyckich, może bliższą jakimś odmianom hinduizmu, bo z duchem buddyzmu niemającą nic wspólnego; może kiedyś już wygłaszaną przez gnostyków w którejś z niezliczonych odmian tamtej dziwacznej religii?

Skoro tak jest faktycznie, to sposób Autora jest całkiem rozsądny: bo łatwiej podebrać wyznawców katolicyzmowi pokazując, że wystarczy zmienić pewne wadliwe punkty w tradycyjnej (tzn. katolicko-polskiej) religii, na przykład spowiedź, a już się wskoczy, niepostrzeżenie, do grona wyznawców religii TEJ – tzn. tej, którą propaguje Patryk Jaroń.

Uznanie dla zręczności Autora nie zmienia mojego przekonania, że w drogę, którą on zaleca, w ogóle nie warto się pchać.

Diabeł, ten tarotowy, w talii Wirtha, ma napisane na ramionach alchemiczne hasło: „Solve et coagula”. Duchowe drogi i orientacje dają się podzielić na dwie grupy: jedna od „Coagula”, druga od „Solve”. Te które podpowiadają: „coagula”, czyli „ścinaj, jak mleko na ser”, utrwalaj, utwardzaj, wiąż – budują więzy i nas w nie więżą. Budują matrixy, spoza których nie widać rzeczy taką, jaka jest. Budują pułapki na ducha. Te, które podpowiadają: „solve”, każą i pomagają tamte więzy, matrixy i pułapki – rozpuszczać. My, Taraka, idziemy w stronę Solve.

Jeszcze „PS” lub „Btw”. Rozbawiła mnie opinia Autora, że „Pracowitość jest cechą boską, każdy na Górze jest pracowity, Bóg jest pracowity, Anioł jest pracowity, wasze wyższe ja także jest pracowite.” – Dobre żarty! Przecież każdy, kto cokolwiek o tym wie, wie, że jest dokładnie przeciwnie. Wszystkie bardziej rozwinięte istoty, a tym bardziej duchowe byty – spoczywają! To tylko my, ludzie, mamy nawyk zap...lania. Gdyby było inaczej, to do duchowych praktyk nie siadalibyśmy nieruchomo.