Czytelnik podpisujący się „maszynatrurla” – wielkie dzięki! – doniósł w komentarzu pt. „Dorzecze Dunaju”, że na stronie isabelle.wanclik.free.fr/6000langues.htm są dane o praojczyźnie ludów IE nad Dunajem. Zajrzałem i tak mi się to spodobało, że odpowiedni fragment szybko przetłumaczyłem wrzuciwszy do e-tłumacza Google i trochę poprawiwszy. Składnia tekstu jest jeszcze trochę „googlowa”, ale da się przeczytać. [Dodane 5.06.2017: Wymieniona strona nie istnieje. Teraz ta treść jest na stronie http://webspace.ship.edu/cgboer/indoeuropean.html, stamtąd odtworzyłem mapy.]

Dla mnie rewelacja. Po prostu, nie mogło być inaczej. Żadna inna koncepcja – ani ta, że IE-czycy urodzili się gdzieś nad Wołgą, ani że pochodzą ze stepów czarnomorsko-kazachstańskich, ani że byli straszliwymi agresorami, niszczycielami i zniewolicielami kobiet niby dziś ISIS (jak chciała Marija Gimbutas), ani że byli rolnikami z Anatolii – nie tłumaczy tak wielu faktów i nie koreluje tak dobrze z archeologią i geografią.

Także żadna nie przedstawia tak jasno zagadkowych pokrewieństw między językami IE, na czele z ich podwójnym podziałem: na języki północne, używające „m” w końcówkach, i na południowe, w to miejsce używające „bh” – i jednocześnie na zachodnie języki kentum i wschodnie satem.

Warto dodać jedną poprawkę: Pelazgowie mówili językiem satem pokrewnym trackiemu, nie byli więc jakąś archaiczną gałęzią podobną do Anatolijczyków.

Oraz drugą taką, że czas początku IE-ów nad Dunajem należałoby przesunąć wstecz o jakieś dwa tysiąclecia, na rok 7000 pne. „Starsza nasza rasa niż się przypuszcza”!

Tekst, z którego wziąłem fragment do przetłumaczenia, jest kompilacją z kilku autorów, a kto napisał niniejszy fragment, nie wiadomo – albo ja nie umiałem wyczytać. Gdy się tylko dowiem, autora dodam, żeby jego duch nie cierpiał.

Indoeuropejczycy z doliny Dunaju

Przebieg w czasie ewolucji języków indoeuropejskich

ok. 5000 pne.

Ojczyzna: Dolina Dunaju (Wołoszczyzna i Węgry). Rolnictwo poznane od ludzi z Azji Mniejszej. Początki upraw rodzimego żyta i owsa, i udomowienia rodzimych świń, gęsi, i bydła. Rozwija się silne społeczeństwo plemienne.

Jest wiele powodów, by wybrać dolinę Dunaju: Rolnictwo jest tu możliwe, ale tutejsza ziemia nie jest pożądana przez potężniejsze ludy z południa; flora i fauna doliny, a także inne elementy przyrody, jak wzgórza i rzeki, są reprezentowane w najstarszym słownictwie IE jakie można zrekonstruować; w pobliżu na Ukrainie jest naturalny zasięg dzikiego konia (który stanie się atutową kartą indo-europejską); region ten jest centralnie położony względem ekspansji Indoeuropejczyków, która nastąpi później; z możliwością dalszej szybkiej poprzez stepy; obszar ten leży także blisko ojczyzn niektórych najbardziej konserwatywnych przedstawicieli rodziny IE.

Najbardziej istotnym powodem jest obecność, w tym samym czasie, kultury Dunaju, z jej liniowo nacinaną ceramiką. Kultura ta rozprzestrzenia się niewiele później w dokładnie tych kierunkach, które odpowiadają za rozprzestrzenianie się PIE.

Istnieje, oczywiście, wiele innych możliwości. Najczęściej proponowane są stepy na północ od Morza Czarnego, z wielu podobnych powodów. Jednak jestem przekonany, że silna struktura społeczna plemion sugeruje, że Indoeuropejczycy byli rolnikami zanim stali się pasterzami. Jest bardzo mało prawdopodobne, że przeszli w jednym kroku od stepowych łowców-zbieraczy wprost do wyrafinowanych pasterzy.

ok. 4000 pne.

Proto-Anatolijczycy przemieszczają się na południowy wschód do Tracji. Zapewne weszli pod głęboki wpływ zaawansowanych kultur Azji Mniejszej i z dalszych terenów.

Proto-Tocharowie przemieszczają się na wschód do Ukrainy. Ci ludzie są najbardziej prawdopodobnymi twórcami kultury konnej. Istnieje również wiele dowodów, jak rysunki wozów ciągnionych przez woły z kołami tarczowymi w zachodnich stepach.

Zaczyna się wyłaniać zachodni dialekt (Proto-Celto-Italo-Ilirowie) nad górnym Dunajem. Zamknięty step na Niziny Węgierskiej daje im idealne środowisko do połączenia upraw z hodowlą koni.

c. 3000 pne.

Obróbka miedzi, poznana od ludzi z Azji Mniejszej, rozpoczyna się w Tracji i w dolinie Dunaju i ok. 3000 roku pne sięga do Niemiec.

Udomowienie konia rozprzestrzenia się z Ukrainy. W ciągu tysiąca lat, jeździectwo rozprzestrzenia się z Ukrainy na całym obszarze indo-europejskim, nawet do Skandynawii. Mieszkańcy stepu radykalnie zmieniają się w prawdziwe społeczeństwa pasterskie. W bardziej zalesionych obszarach Europy, posiadanie konia zaczyna różnicować szlachtę-wojowników i plebs. Oczywiście, użytek konia rozprzestrzenia się także na nie-indoeuropejskie społeczności na Bliskim Wschodzie.

Wozy z kołami w kształcie dysku rozprzestrzeniają się z Rosji w całej Europie do Holandii.

Proto-Anatolijczycy przechodzą z Tracji do Grecji i Azji Mniejszej. Jest prawdopodobne, że to oni tworzą przed-greckie populacje Pelazgów i wczesne kultury Krety i egejskie.

Proto-Tocharowie kontynuują wędrówkę na wschodnie stepy, w kierunku Kotliny Tarymu w północno-zachodnich Chinach. Być może to oni są ludem znanym Chińczykom jak Yüeh-chi i stanowią rdzeń Imperium Kuszanów z pierwszego wieku naszej ery.

Proto-Celtowie oddzielają się od reszty zachodniego dialektu i rozszerzają swój zasięg na zachód w południowych Niemczech, gdzie rozwijają kulturę Michelsburga. Pozostałe plemiona zachodniego dialektu mają swoją rubież w obecnej Słowenii i Chorwacji.

Główna masa Indoeuropejczyków rozszerza się na Trację i Ukrainę, oraz do Czech i Polski, i zaczyna różnicować się na dialekt północny (Czechy, Polska i Węgry), reprezentowany przez kulturę pucharów lejkowatych – i dialekt południowy (Wołoszczyzna, Tracja i Ukraina) kontynuujący kultury naddunajskie.

ok. 2500 lat pne.

Obróbka brązu rozwija się na całym obszarze indoeuropejskim.

Proto-Italikowie, którzy mówią dialektem zachodnim, przenoszą się na zachód, od obszaru Słowenii do Włoch.

Proto-Ilirowie, mówiący innym zachodnim dialektem (zapewne), przenoszą się z północnej Chorwacji na południe do Ilirii (na wybrzeże Dalmacji).

Jedna gałąź dialektu południowego - Proto-Hellenowie - przesuwa się na południe do Macedonii, Grecji i na wyspy Morza Egejskiego. Około 1500 pne. najbardziej południowe z tych plemion plemion ustanowi kulturę mykeńską.

Gałąź dialektu północnego - Proto-Germanie - przesuwa na północny wschód od Polski lub Czech do północnych Niemiec i Skandynawii.

Pozostała główna masa Indoeuropejczyków (kraje nadbałtyckie, Czechy, Polska, Nizina Węgierska, Wołoszczyzna, Tracja, Ukraina i sąsiednie stepy) - zarówno dialekty północne i południowe - podlega fonetycznym zmianom na Satem.

ok. 2000 pne.

Konny rydwan dwukołowy ze szprychowymi kołami, wynaleziony na zachodnich stepach, szybko rozprzestrzenia się na Bałkanach, a także na Bliskim Wschodzie.

Gałąź południowego dialektu Satem - proto-indo-irańska – rozprzestrzenia się z Ukrainy i stepów do Afganistanu, Iranu i północno-zachodnich Indii. Jedno z tych plemion - Mittani - idzie daleko na zachód, aż do północnej Mezopotamii.

Główna masa południowego dialektu Satem rozszerza się na Ukrainę, aby stać się Kimerami, pozostawiając Daków we wspólnej pierwotnej ojczyzny. Przypuszczalnie dialekt Daków był południowy i podobny do kimeryjskiego. Mieszkańcy Tracji były prawdopodobnie blisko spokrewnieni z Kimerami i jak oni mieli dialekt południowy Satem. Te ludy wykształciły stepową wersję kultury toporów bojowych.

Główna część północnego dialektu Satem - proto-bałto-słowiańska - rozszerza się z Polski na północ do Białorusi i nad Bałtyk. Wraz z Germanami, stanowią oni północną wersję kultury toporów bojowych.

Celtowie ekspandują do Francji i, ruchem wstecznym, z powrotem do Węgier. Ta potężna społeczność wywiera ciśnienie zarówno na tubylcze narody Europy Zachodniej, jak i na własnych krewnych na wschodzie. Rozwijają kulturę pucharów dzwonowych i później kulturę pól popielnicowych.

Anatolijczycy (zwłaszcza Hetyci) osiedlają się w Azji Mniejszej, gdzie staną się potęgą. Ich języki ulegają głębokim zmianom po wpływem sąsiednich języków nie-IE.

Druga fala Hellenów (doryckich plemion Grecji) przenosi się do Grecji z Macedonii.

ok. 1500 pne.

Proto-Frygowie - prawdopodobnie gałąź Kimerów - przechodzi z Tracji przez Bosfor do północno-zachodniej Azji Mniejszej. Frygowie wykorzystują „lukę mocy” powstałą przez upadek imperium Hetytów około 1200 roku pne.

Proto-Ormianie - prawdopodobnie inna gałąź Kimerów – przenosi się do Azji Mniejszej, prawdopodobnie poprzez Bosfor. Jest też możliwe, że weszli tam ze wschodniego wybrzeża Morza Czarnego, a nawet poprzez Morze Czarne. W ciągu następnego tysiąclecia zajmują wiele terenów północnej Azji Mniejszej, ale w końcu zostają ściśnięci do regionu jeziora Wan.

Albański może być jedynym przetrwałym z języków iliryjskich, z wieloma zmienionym cechami z powodu długiego kontaktu z różnymi sąsiadami. Albo może być samotnym potomkiem dialektu Daków, który później przeniósł się do regionu albańskiego. Autor artykułu skłania się do tej drugiej wersji, ale rozstrzygnąć trudno! Więc trochę z języków Daków, Traków, Ilirów itd. pozostało do naszych czasów.

Liguryjscy (zachodni) Celtowie ekspandują do zachodniej Iberii i na Wyspy Brytyjskie, gdzie wchłaniają większość poprzednich mieszkańców. Pierwotni mieszkańcy Hiszpanii przetrwali (w sensie języka) do czasów rzymskich, a pierwotni mieszkańcy południowo-zachodniej Francji do dziś jako Baskowie.

Bałto-Słowianie różnicują się na Bałtów i Słowian. Obie grupy zaczynają rozszerzać się na wschód i północ, kosztem zbieracko-łowieckich ludów ugrofińskich.

Indo-Irańczyków różnicują się na języki indyjskie i irańskie. Grupa indyjska szybko rozszerza się na całe północne Indie aż do Magathy. Irańczycy dzielą się na kilka potężnych plemion, zwłaszcza Persów i Medów, około 800 r. pne. Irańczycy, którzy pozostają w stepach, będą znani jako Scytowie i Sakowie.

ok. 1000 pne.

Obróbka żelaza zaczyna się na Bałkanach w 1000 roku pne. i osiąga Brytanię około 800 pne.

Indoeuropejczycy na początku "epoki imperiów"

I tyle tej rewelacyjnej naddunajskiej kroniki IE.