Grody słowiańskie

W komentarzu do odcinka bloga poświęconego grodom słowiańskim, konkretnie myśliborskiego grodu Sołdyń, podzieliłem się swą refleksją na temat bardzo złego stanu zagospodarowania i upamiętnienia wielu miejsc historycznie ważnych dla początków naszej państwowości. Pozwalam sobie na poświęcenie specjalnego odcinka właśnie tej tematyce.

Na początek przywołam kilka zdań ze wspomnianego komentarza, celem wprowadzenia w temat:

Od pewnego czasu śledzę stronę internetową Ronny Krugera Slawenburgen (grody słowiańskie). Przypominam link:

http://slawenburgen.npage.de/

Aby strona się otworzyła, należy odpowiedzieć na proste pytanie pojawiające się w pierwszym screenie.

Strona jest w języku niemieckim, lecz ma wiele elementów graficznych i zestawień grodów w poszczególnych zakładkach usystematyzowanych alfabetycznie wg lokalizacji w poszczególnych landach (krajach) niemieckiej federacji. Są też zakładki poświęcone emporiom handlowym, budownictwu średniowiecznemu, opisom poszczególnych plemion i ich wierzeniom, wodzom, bitwom, źródłom historycznym, żegludze i rękodzielnictwu. Można też zobaczyć przykłady funkcjonujących obecnie  skansenów oraz makiet niektórych grodów, wykonywanych własnoręcznie przez Ronnego.

Opisy niektórych grodów, przetłumaczonych przeze mnie na język polski, można znaleźć na Tarace, na tym blogu, a także tu:

http://www.taraka.pl/kalendarium_polabia_i_polski

oraz

http://www.taraka.pl/nowa_era_w_badaniach

http://www.taraka.pl/slowianskie_grody_w_niemczech#permaid19125

W miarę możliwości czasowych będę tłumaczył kolejne rozdziały ze strony Slawenburgen, by ułatwić zainteresowanym poznanie ciekawych informacji z przeszłości. Wymaga to jednak wiele czasu, bo materiał jest bardzo bogaty.

Ronny Kruger wymienia i opisuje ponad 800 znanych i zlokalizowanych na terenie Niemiec słowiańskich grodów. Załączona dokumentacja fotograficzna i liczne szkice (często autorstwa Ronnego) stanowią o wysokim poziomie osobistego zaangażowania autora, który przez siedem lat pracował nad tym katalogiem i nadal nad nim pracuje.

Nie ma podobnego opracowania w Polsce. Geograf Bawarski w IX wieku wymienia liczbę ponad 3000. grodów plemiennych Słowian z naszego terenu. Fragmentaryczne opracowania naukowe polskich archeologów są po pierwsze niekompletne, po drugie mało przystępne dla przeciętnego pasjonata historii, po trzecie nie mają medialnego przebicia dla szerszego grona czytelników.

 Pytam, dlaczego Niemcy potrafią upamiętniać słowiańskość ich obecnych terenów, a my nie?

Brak zainteresowania, brak zapotrzebowania społecznego, brak środków finansowych czy brak chęci?

Być może władze samorządowe poszczególnych jednostek administracyjnych powinny mieć ustawowy obowiązek znakowania, utrzymania i propagowania takich miejsc? Odpowiednia ustawa sejmowa mogłaby wiele w tym temacie zmienić i doprowadzić choćby do stanu porównywalnego z niemieckim.

Przytoczę tu kilka przykładów właśnie z Niemiec, by pokazać, jak niewiele trzeba, by zabytkowy obiekt był rozpoznawalny i otoczony opieką. Często są to tylko resztki wałów, fos czy majdanów trudno rozpoznawalnych w terenie, bo zarośnięte drzewami i krzakami, zniwelowane nierzadko przez wieleset lat eksploatacji rolniczej.

Widzimy powyżej tablicę informacyjną na terenie grodu Werle (słowiańskie Orle), miejsce śmierci ostatniego wolnego króla Obodrzyców, Niklota. Pamiątkowy głaz plus tablica informacyjna oraz utwardzony majdan (by nie zarastał) - i wystarczy.

Inny przykład z Pechau w Saksonii-Anhalt .

Tak pisze o tym grodzie Ronny Kruger :

Pechau jest dzisiaj południowo-wschodnią częścią Magdeburga. Przypuszczalnie już od początków VIII wieku aż do połowy XII wieku funkcjonował tu słowiański gród pierścieniowy o wymiarach około 125 x 200 m. Zamieszkiwali go Wieleci (dokładnie ich plemię Marcanów). Do dzisiaj jest wyraźnie widoczny na niewielkim wzgórzu, na wschodnim końcu ul. Szerokiej, na terenie dzisiejszego Pechau (połabskie Pechovi co można rozumieć jako "Nieszczęsne"). Na mapie google  Ronny oznaczył centrum grodziska czerwonym wykrzyknikiem:

"Aż do XII wieku gród zajmował wyspę, leżącą na środku głównej odnogi Łaby rzeki Ehle. Stare Pechau połączone był mostem ze wschodnim brzegiem Łaby w kierunku dzisiejszego mostu nad starorzeczem. Rzeka  Łaba stanowiła w tych czasach stałą granicę pomiędzy terytorium Słowian i Saksonów. Gród narażony był na ciągłe wrogie ataki ze strony prących na wschód niemieckich władców, którzy zajmowali tereny Słowian i wprowadzali swoją państwowo- kościelną organizację. W obronie przed naporem z zachodu, w roku 986, nastąpiło połączenie rozdrobnionych dotąd plemion słowiańskich w tzw. Związek Wielecki (Lutycki). Powstanie plemion  wieleckich przeciwko niemieckim okupantom miało na celu odepchnięcie ich z powrotem za Łabę, odzyskanie swych terenów plemiennych i utraconych grodów granicznych. Gród Pechovi pozostał jednak w rękach okupanta i stanowił w latach następnych ważną niemiecka bazę dla kolonizacji wschodnich, słowiańskich trenów. W roku 1007 polski książę Bolesław Chrobry (pierwszy polski król władający w latach 992-1025) uderzył na te tereny, usiłując odzyskać dla Słowian utracone pomiędzy Odrą i Łabą ziemie, w tym kraj Marcanów i Gród Pechlovi. W trakcie zaciekłych walk kraj został spustoszony; na całym  terenie zostały tylko ruiny i zgliszcza. Wały i palisady grodu granicznego  na wyspie uległy całkowitemu zniszczeniu i w ten sposób utracił on kompletnie swe walory obronne. Gród graniczny Pechovi przestał istnieć, pozostał słowiańską osadą pod niemieckim panowaniem. Granica trwale przesunęła się na wschód.

Dopiero w XII wieku osadnicy flamandzcy (sprowadzeni przez Niemców) osuszyli teren dawnych fos i założyli nową osadę Neu-Pechau. Uregulowali stosunki wodne, wprowadzili zapory przeciwpowodziowe i rozpoczęli nowoczesną, jak na tamte lata, rolniczą uprawę tych terenów".

Tak mimochodem poznaliśmy kawałek naszej historii. Takie kawałki złożone w całość mogą wiele faktów przypomnieć, uzmysłowić, nauczyć, rozpropagować. Wystarczy trochę chęci, choćby postawienie tablicy. Nie trzeba od razu budować rekonstrukcji grodu, jak na przykład w Gross Raden:

Nasi antenaci budowali wspaniałe grody, byli mistrzami budownictwa mostowego, potrafili budować łodzie bojowe szybsze i sprawniejsze od łodzi Wikingów. Wiele stuleci opierali się zachodnim najeźdźcom. W końcu ulegli, lecz pamięć o nich zachowują - o dziwo zdobywcy - Niemcy.

My nie chcemy pamiętać o swej najstarszej historii. Wiem, że mój głos jest głosem wołającego na puszczy, ale trzeba próbować. Może ktoś usłyszy?

 Kończąc, przytoczę poniżej mój komentarz, który zamieściłem pod artykułem o Grodzie Sołdyń.

Wielu wciąż nie widzi szans na zmianę naszej mentalności w systemie propagowania i upamiętniania wiedzy o najstarszej historii.

"Zgadza się, tak jest, tak było, ale czy tak być musi? Nasza plemienna przeszłość to nasze korzenie, a drzewo pozbawione korzeni usycha. Historia Polski napisana przez kościół jest nieprawdziwa, niepełna, jednostronna i w znacznej części zmanipulowana. Przyjmujemy stereotypy podawane w podstawówce na całe życie i mało kto zadaje sobie trud poznania jej szerszego zakresu. No bo komu to potrzebne? Obchodzimy dumnie 1050 rocznicę chrztu, jakby to państwo spadło nam z nieba i nie silimy się na refleksję, że to przecież niemożliwe. Cesarstwo niemieckie ustanowione w 962 roku (4 lata przed naszym wstąpieniem do grona narodów ochrzczonych), również Cesarstwo Franków (kontynuacja) i jego prawny następca w dziele chrystianizacji Europy, widziało w narodach słowiańskich łakomy kąsek. Poszczególne plemiona zamiast łączyć się w większe organizmy państwowe na własna rękę, usiłowały zachować swoją suwerenność i niezależność od imperium. Skutki tego znamy wszyscy: plemiona połabskich Słowian w ciągu kilku stuleci zostały starte na pył, podobnie jak Prusowie czy Jaćwingowie na wschodzie. Państwo Mieszka musiało być na tyle silne i ukształtowane, że nie zostało łatwo "schrupane" przez walec Świętego Niemieckiego Cesarstwa Rzymskiego, działającego  do spółki z rzymskim kościołem. Skoro było tak silne, że Otton I traktował je jak godnego przeciwnika i zaproponował Mieszkowi przystąpienie do grona sojuszników czy choćby lenników, musiało już jakiś czas istnieć i funkcjonować, stanowić zwarty, silny organizm. Jak długo tworzył się ten zalążek późniejszej Polski, trudno dziś jednoznacznie stwierdzić. Brak źródeł historycznych, brak dowodów, brak podstaw do rewizji historycznych dogmatów. Może było to 100 lat może 30 a może i więcej. Nikt tego nie potrafi określić. Kompletny pat naukowców zajmujących się naszą historią. Ale czy naprawdę?
Są jeszcze niemi świadkowie tych czasów. Choć niemi - to jednak w ich wnętrzu mogą zalegać dowody naszej najstarszej, niepoznanej historii. To słowiańskie grody, to ponad 3000 grodów znajdujących się na naszych  ziemiach. Tylko niektóre dokładnie przebadane. Większość zapomnianych, zarośniętych, rozoranych, zabudowanych, porzuconych. Czy to jest normalne, że naród zapomina o swych korzeniach. Chyba nie można nad tym przejść do porządku dziennego. Trzeba to po prostu zmieniać".