Serial: Współczesny ruch neopogański w Europie
Ruch Neopogański (22)
Współczesny ruch neopogański w Europie ! Do not copy for AI. Nie kopiować dla AI.

II. Neopogaństwo nawiązujące do tradycji nordyckiej (część 2)

Asatrú

Dzisiejsi wyznawcy dawnej religii nordyckich pogan, rzadko używają terminu "poganin" jako samookreślenia. Wielu uważa, że określenie poganin jest obraźliwe i jako pochodzące od chrześcijan nie powinno być używane. Istnieje obecnie kilka ekwiwalentów na pochodzące z łaciny określenie poganin, używanych przez wyznawców północnych tradycji pogańskich. Do najpopularniejszych należy angielskojęzyczne "Heathen". Inne to Odinizm, używane na przykład przez The Odinic Rite (dwie grupy o tej nazwie istnieją w Anglii), część członków The Odinshof (grupa angielska), przy czym wyróżnienie w nazwie wyznania Odina nie oznacza, iż zawsze jest on uważany za boga najwyższego w takim sensie jak na przykład Zeus, czy Jahwe. Znaczy to raczej, że Odin zajmuje centralne miejsce w modelu duchowości promowanym przez te grupy. Jak uważa Pete Jennings z The Odinshof, głównym celem tej grupy jest "promowanie starożytnych nauk i filozofii Odina", z stąd też wywodzą się inne nazwy: Odintrú, czy Asatrú. Asatrú znaczy więżący, ufający Asom, istnieją też grupy określające siebie jako Vanatru (więżących w Wanów). Nie znaczy to, iż Asatrú są przeciwko Vanom i odwrotnie, a tylko tyle, że większą wagę przywiązują do aspektów życia, którymi opiekuje się i uosabia dana grupa bóstw.

Grupa The Ring of Toth (Krąg Wiary) preferuje nazywanie swojej tradycji "the Elder Troth" (Starsza Wiara), definiując tutaj wiarę jako zaufanie, lojalność, czy przysięgę, wiara jest tu rozumiana w takim sensie jak "wierzyć w kogoś, wierzyć w coś". Mówią też o sobie "True Folk" lub "Troth Folk" (Prawdziwy Lud, Wiara Ludowa). Natomiast The Hammarens Ordens Sällskap czują największy związek z bogiem Thorem, co nie znaczy, że są mniej politeistyczną grupą od innych. Większość tych grup uznaje także nazwę "Northern Tradition" (Tradycja Północna) jako określenie swojej wiary. 4

"Folkish Asatrú" to określenie używane przez członków grup odwołujących się do pism ariozofów z końca XIX wieku, którzy rekonstruowali mitologię i folklor germański, dawne pismo runiczne i ryty z nim związane; największy nacisk kładli oni na "Krew i Ziemię", uważając że dla wyznawców religii północy najważniejsze jest "pochodzenie i rasa" (o tych grupach szerzej wspominam w podrozdziale dotyczącym neopogaństwa w Niemczech). Interesującym faktem jest, iż według uczestników ruchu, istnieje przeświadczenie jakoby grupy religijne nastawione rasistowsko i grupy odwołujące się do ideologii White Supremacy (Supremacja Białych) określają siebie jako "Odinistyczne".

Istnieje duży ruch w łonie religii Asatrú przeciwny takiej postawie, o czym wspomnę pod koniec tego rozdziału. Innym odłamem Heathanismu jest tak zwana "Norse Wicca" (Północna Wicca- Północne Czarostwo). Grupy tego rodzaju, najczęściej nie sformalizowane, są syntetyczną religią opartą na Gardneriańskim Wiccanizmie (patrz podrozdział poświęcony ruchowi Wicca), używającą bóstw z Północnego panteonu. Ich filozofia sprowadza się pokrótce do stwierdzenia: "jest Bóg i Bogini i wszyscy Bogowie i Boginie są odbiciem wielkich zasad maskulinistycznej, męskiej i feministycznej, kobiecej". Grupy te łączą różne tradycje, np. runy i szamanizm Indian amerykańskich, co budzi niesmak tradycjonalistycznych Asatrú, nastawionych wrogo do tego typu eksperymentów. 5

Poniżej prezentuje przegląd grup, odwołujących się do Tradycji Północnych, na przykładzie grup z Wielkiej Brytanii.

The Odinic Rite

THE ODINIC RITE. Pierwsza z brytyjskich grup o tej nazwie posiada najwyższą radę o nazwie Court of Gothar (Sąd Gothara) - Gothar było w społeczeństwie gotów określeniem kapłana. Aktualny, główny przewodniczący Sądu Gothara, nosi miano Ingvar. Sąd ten liczy dziewięciu członków, wliczając w to Ingvara i zbiera się raz na miesiąc, aby kierować bieżącymi sprawami grupy (zarówno kapłańskimi jak i administracyjnymi).

Grupa wydaje "The Book of Blots" księgę zawierającą oficjalne teksty i formy celebrowanych comiesięcznie rytuałów. Zawiera ona także opis przebiegu i formy różnych ceremonii: Beals (pogrzeby), handfastings (zrękowin, ślubów), zaprzysiężenia nowych członków Sądu Gothara, a także różnoimienne ślubowania, dla różnorodnych funkcji, przyjętych do Odinic Rite. Każda ceremonia, rytuał, nazywana tu ze staronordycka Blot, ma swoją ostateczną i definitywną formę, od której nie ma odstępstwa. Odinic Rite nie świętuje ośmiu głównych świąt, jak większość grup pogańskich, ma za to swoje bardzo podobne ceremonie. W publikowanym rokrocznie kalendarzu Odinistycznym wyszczególnione są przesilenia dnia z nocą (solstice) i równonocne (eqinox), dwanaście miesięcy ma odmienne nazwy (np. Wrzesień to Shedding {rozsiewanie światła}); każdy kalendarz zawiera też jedno święto okazjonalne z którym łączy się jakaś ceremonia, albo Blot. Inne doniosłe daty są również wzmiankowane np.: niedługo po "Hunging Blot", (święcie zawieszenia - odnosi się ono do samo ofiary Odina), celebrowane jest święto związane z początkiem osadnictwa w Anglii, 12 Października/ Hunting {Polowanie} jest święto ku pamięci odzyskania White Horse Stone (Kamiennego Białego Konia) w Kent (jest to dla członków Odin Rite miejsce pochówku poległych w bitwie podczas najazdu na Anglię). Od 1985 roku Odinic Rite uważa to miejsce za święte miejsce swojego kultu i kieruje obsadzaniem tego terenu jesionami na pamiątkę poległych.

Członkowie tej grupy brali także udział w protestach przeciwko budowie linii kolejowej Londyn - Paryż, za pomocą kampanii listów protestacyjnych, organizowania spotkań przedstawicieli kampanii kolejowej z lokalnymi radnymi i wystąpień telewizyjnych Ingvara. Grupa publikuje magazyn newsletter dla członków grupy pod nazwą "The Moon Horn" (Księżycowy Koń) i Magazyn "Odinism Today" (Odinism Dzisiaj), a także liczne broszury np.: "This is Odinism" (To jest Odinism), "Hidden Gods" (Ukryci Bogowie), "The Language Tree" (Mowa Drzewa), "The Odinist Heart" (Odinistyczne Serce) i "Odinism and Christianity under the Third Reich" (Odynizm i Chrześcijaństwo w Trzeciej Rzeszy). 6

The Odinic Rite. Druga grupa

THE ODINIC RITE. Druga grupa o tej nazwie jest prawie identyczna, oddzieliła się od pierwszej w 1989 roku, a jej aktualny główny przewodniczący Sądu Gothara, Heimgest, był przed podziałem głównym przewodniczącym w pierwszym Odinic Rite. Grupa ta wydaje "The Book of Blotar of the Odinic Rite" (Księga Blot'ów Rytu Odinistycznego), w której jest zaznaczon, iż zawiera tylko ogólne wytyczne co do kształtu rytuałów i nie muszą one być wykonywane za nią słowo w słowo. Księga ta zawiera również poprzednie swoje wersje i można za jej pomocą prześledzić ewolucje rytuałów w grupie, jak również można spodziewać się ich ewolucji w przyszłości. Sugerowane w niej ceremonie, święta i rytuały nie różnią się zbytnio od tych prezentowanych w "Book of Blots", poza dodatkową częścią nazywaną "Jarls Rally" (Zloty Jarlów - od Jarl - przywódca, wódź).

W "Book of Blots" jest także modlitwa do Królowej, która jest tam uważana za potomka królewskiej linii Odina. Co komentowane jest w "Book of Blotar" następująco; "wolimy oddawać honor liderom naszej własnej wiary niż oddawać cześć liderom obcej wiary." Kolejną różnicą są posiadane przez ten Odinic Rite lokalne grupy Runic - Odinic Rite "Hearts" (Runiczny Ryt Odinistyczny - Ognisko). Obecnie jest jedenaście ognisk działających w Anglii i jeszcze kilka w Europie i Ameryce. Odinic Rite publikuje "Odinic Rite Briefing" (Odinistyczny Ryt w Skrócie) i "The Nord Wind" (Wiatr Północy) - corocznie wydawaną książkę zawierającą artykuły, wiersze i prace artystyczne. 7

Duży niepokój może budzić hasło zamieszczane poniżej logo tej grupy: "Faith, Folk, Family" (Wiara, Lud, Rodzina). Członkowie grupy uważają, że nie są rasistami, ale twierdzą jednocześnie, że każda "rasa" ma swoje tradycje, w których ludzie powinni się realizować by osiągnąć spełnienie. Popierają oni rozwój kultur wszystkich "ras" wierząc, iż "pomieszanie kultur i ludzi powoduje negatywne skutki". Odinizm jest tu postrzegany jako pierwotna kultura tradycyjna Brytanii, pochodząca od Germańskich i Skandynawskich przodków. Grupa ta jest kojarzona z ugrupowaniami prawego skrzydła sceny politycznej, jakkolwiek Sąd Gotarów Odinic Rite twierdzi, iż w jej szeregach są przedstawiciele całego spektrum politycznego Wielkiej Brytanii, chociaż przedstawiciele lewicy i centrum są w zdecydowanej mniejszości. 8

W ugrupowaniu tym prowadzone są prace nad rozwojem tradycyjnych pieśni runicznych tzw. "Galdr", które są często elementem rozpoczynającym rytuały. Inny właściwy tej grupie element praktyk, to sporządzanie i używanie talizmanów tzw. "taufr-ów", zwłaszcza tych pokrytych inskrypcjami runicznymi. Wrogo natomiast nastawiony jest ten Odinic Rite do wszelkich praktyk szamańskich, uważają oni iż włączanie ich do współczesnego Odinizmu przyrównać można do np. "włączania do nich praktyk pochodzących od Crowleya". Ostro potępiany jest także homoseksualizm, który postrzegany jest jako nieczysty, nienaturalny i nie mogący mieścić się w ramach Odinizmu. Grupa ta brała również udział w działaniach związanych z "White Horse Stone", kampanii przeciw linii Paryż - Londyn, jest też zaangażowana w działalność ekologiczną. 9

The Odinshof

THE ODINSHOF. The Odinshof ma w przybliżeniu 200 członków zorganizowanych w Ogniska (Hearth). Ich celem jest "promocja starożytnych technik i filozofii Odinistycznej (Odinitrú) i rozpoczęcie na tej bazie edukacji". Uważają oni, iż Odin był oświeconym nauczycielem podobnie jak Budda. W przeciwieństwie do innych Odinic Rite, Odinshof celebruje osiem świąt typowych dla Poganizmu. Mają oni także regularne święto, o nazwie "Maniblot", w okresie pełni księżyca.

Dlatego też wielu członków Odinic Rite uważa Odinshof raczej za Wiccan niż Heathan. Grupa ta uważa, że wielo-kulturowość i wielo-wyznaniowość współczesnej Brytanii jest zjawiskiem pozytywnym. Nie podkreślają oni także znaczenia rasy i uważają, że lesbijki, gaye i biseksualiści wnoszą do ruch specjalny rodzaj duchowości.

Poszczególne Ogniska Odinshof posiadają swoich Hearth Guardian (Strażników Ogniska), którzy czuwają nad lokalną grupą i są zachęcani do inicjowania własnej lokalnej działalności (niektórzy członkowie wybierają podążanie swoją własną ścieżką). Grupa z Ipswich na przykład wydaje swój własny magazyn "Gippeswic" dodawany do pisma Odinshof o nazwie "Odalstone" (Odal kamień - od runy Odala). Istnieje tam podwójna gradacja członkostwa: poziom Odal, nowicjat, trwający trzynaście lunarnych (księżycowych) miesięcy i ponad nim poziom Oak (Dębowy). Ciałem zarządzającym jest "Witan Assembly" (Zgromadzenie Witan), prowadzone przez Martina Tylora i innych członków poziomu Dębowego (obecnie jest ich czterech). W dodatku trenuje się Gotharów, nadaje kapłaństwo, zarówno kobietom jak i mężczyznom.

Odinshof rozwija także zdolności kobiecych jasnowidzów i wróży "Volva" i "Grimsular-ów" - szamańskich wojowników/duchownych biegłych w wiedzy runicznej. Grupa ta jest szczególnie zaangażowana w działalność ekologiczną. Powołała ona tak zwanych "Land Guardians" (Strażników Ziemi), którzy wyszukują i wykupują tereny pod zalesienie. Uważają oni, że tego typu działania mają dużą przyszłość; Odinshof i jej członkowie są zaangażowani także w wiele innych działań ekologicznych, a na łamach swoich magazynów publikują często artykuły na temat "dzikiego życia i ochrony przyrody".10

The Rune Gild-UK i Ring Of Troth

THE RUNE GILD-UK i RING OF TROTH. The Rune Gild-UK (Gildia Runiczna - oddział UK) jest częścią większej organizacji mającej siedzibę w USA, założonej przez Edreda Thorssona. W Wielkiej Brytanii prowadzona jest przez Freyę Aswynn i posiada swoją własną specyfikę. Podejście Gildii Runicznej do północnej tradycji bazuje na studiowaniu magii runicznej i jej misteriów. Podstawowe dzieła, na których opiera się działalność Gildii, to książki Edreda Thorssona "The Nine Doors of Midgard." (Dziewięć Drzwi Midgardu) i "Leaves of Yggdrasil." (Liście Yggdrasila) Freyi Aswynn. Mimo, iż obydwie książki opisują interpretację, znaczenie i sposoby użycia run, różnią się podejściem i charakterem. Książka Freyi Aswynn jest prostsza, w tym sensie, że stanowi zamkniętą całość, natomiast Thorsson często odwołuje się do innych prac. Oczekuje on, że czytelnik uważnie przestudiuje książkę, będzie ćwiczył postawę, medytacje, śpiewy runiczne. Jest to oczywiście konieczne dla dalszych praktyk Gildii.

W Gildii Runicznej istnieją stopnie Terminatorów, Braci (towarzyszy podróży) i Mistrzów, podobnie jak to miało miejsce w dawnych gildiach średniowiecznych. Ponad klasą mistrzów są Drighting, Drighten, lub Wielki Mistrz (Grandmaster). Freya Aswynn jest Drighting, a Edred Thorsson jest Yrmin Drighten Gildii (prawdopodobnie największy z mistrzów). Inne grupy Heathan wyrażają niezadowolenie z pozycji Thorssona, głównie z powodu jego członkostwa w "Temple of Set", organizacji satanistycznej. Rzeczywiście jego książki o runach są podobne do jego pism z "Temple of Set", w których odwołuje się on do Odina jako "Boga Światła i Drightena Ciemności". Jednakże, zanim odkryto jego powiązania z "Temple of Set", te same grupy, które obecnie są nieprzychylnie do niego nastawione, gorąco polecały jego "Futhark" (jest to nazwa alfabetu runicznego pochodząca od jego pierwszych sześciu liter), a często także inne prace.

Rune Gild-UK wypracowała bardzo specyficzną pozycję wewnątrz Gildii. Stworzyła ona bardziej lokalne (swojskie, wspólne) obrzędy, obok typowych dla Gildii, dotyczących indywidualnego mistycznego podejścia do run. Jest ona także bardziej skoncentrowana na Bogu Odinie. Obok praktykowania pieśni runicznych, the Rune Gild-UK kładzie nacisk na Seidhr, bardziej szamańskie praktyki. Freya Aswynn jest "medium" lub "koniem" Odina 11 i zarówno uczy jak i demonstruje techniki transowe. Gildia odrzuca rasistowską politykę i poglądy, z jednoczesnym podkreślaniem dumy z własnej tradycji, oraz otwartością na wszystkich, którzy mają dający się udowodnić kontakt z "Northern Folksoul" (Duszą Ludu Północy). Jednak Freya Aswynn podkreśla, iż wiele można się nauczyć od przedstawicieli innych kultur. Wspólnie z innymi Poganami oraz innymi Heatanami Freya Aswynn uważa bóstwa Asów i Wanów za "emanacje szerszych esencji boskich". Używa ona analogii systemu komputerowego, w którym "formy Boskie są jak pliki w odniesieniu do głębszych warstw systemu operacyjnego DOS, manifestującego się poprzez Windows i Word (edytor tekstów)" 12.

W chwili obecnej Gildia Runiczna liczy trzydziestu członków w Wielkiej Brytanii, jednak dużo więcej osób może studiować dzieło Thorssona (niedawno wznowione) i tym samym określać się jako 'Uczniowie' lub 'Praktykanci' Gildii. Uczestnictwo w innych grupach nie jest wykluczone, a wewnętrzna praca Gildii jest uznawana za dopełniającą pracę innych grup. Freya Aswynn prowadzi także kurs korespondencyjny oraz często udziela wywiadów i przemawia na zebraniach innych grup. Ostatnio ukazało się, uzupełnione i poprawione wznowienie jej pracy, pod tytułem "Northern Mysteries & Magick Runes, Gods and Feminine Powers" (Północne Misteria i Magia Runy, Bogowie I Kobiece Energie) zaopatrzona dodatkowo w kompakt zawierający "Szamańskie pieśni pochodzące z Północnych Misteriów". Aswynn wzbogaca ruch Odinistyczny o elementy feministyczne pisząc o roli kobiet w dawnych społeczeństwach nordyckich. 13

Oprócz przynależności do Run Gild grupa ta posiada także, bliskie związki z ruchem "Ring of Troth" (Krąg Wiary). Jest on znaczącą częścią szerszego ruchu Asatrú, który jest szczególnie silny w USA. Jego obecnym przywódcą lub Warder of the Lore (Strażnikiem Wiedzy) jest Kveldúlfth Gundaersson, który niedawno obronił doktorat w Cambridge na temat "Kult Odhinna: Boga Śmierci" (pod swym prawdziwym nazwiskiem Stephan Grundy). Ring of Troth wydało, pod redakcją Gundarssona, obszerną pracę zawierającą artykuły na temat niemal każdej rzeczy potencjalnie ważnej dla Asatrú. Zawiera także szczegółową listę lektur, opis niektórych ceremonii oraz zbiór praw tej grupy. W Wielkiej Brytanii rozpowszechniana jest przez Rune Gild. Stephan Grundy wyjaśnił stanowisko grupy w sprawie rasizmu i faszyzmu, stwierdzając, że tradycja Northern jest "sprawą serca i duszy a nie koloru skóry".14

Hammarens Ordens Sällskap

HAMMARENS ORDENS SÄLLSKAP. Hammarens Ordens Sällskap wywodzi się ponoć ze szwedzkich rodzin z "Antycznego I Archaicznego Obrządku Heatheńskich Geomańskich Rycerzy" [Yeoman Knights] (od Yeoman małorolny szlachcic + rycerstwo). Zainteresowania grupy (jej nazwa jest tłumaczona jest jako "Kampania Obrządku Młota"), to przede wszystkim ekologia i praktyka. Chcą oni "na nowo ustanowić klasę średnio rolnych chłopów - samo wystarczających rolników i posiadaczy ziemskich", są także zainteresowani rzemiosłem oraz ludową kulturą. Pragną wydawać magazyn pod tytułem "Landfolk", by "dalej rozwijać i szerzyć swoje zainteresowania".

Członkowie Obrządku używają symboli Niedźwiedzia i Wołu, które symbolizować mają dwa ogniska ich tradycji: Ziemie i Kulturę. Motto tej grupy brzmi: "Lif ok Lifthrasir" (Życie i Przetrwanie), oznacza to "chęć ożywienia Drzewa Świata, czyli bóstw i ludu Brytanii", które ma się dokonać dzięki wspieraniu organicznego farmerstwa, rzemiosła, wspieraniu rodzin żyjących zgodnie z "Tradycyjną Samowystarczalną Organiczną Ludową Kulturą naszych Ojczystych Wysp". Teologia tej grupy odwołuje się bardziej do Wanów, jako bóstw ziemi. Asowie są "bardziej skomplikowani, są uważani za przodków, ale też cele i marzenia do realizacji których należy dążyć, przy czym osiągnięcie ich jest możliwe". Niektóre bóstwa są też określane jako ekspresje naturalnych zjawisk, oraz nazwy na role pełnione w rzeczywistym życiu. I tak Balder jest czasem lata, Ullr utożsamiany jest z "Yule" (Okres bożego narodzenia), a Frigg to określenie dla matki.

Grupa ta nie wierzy w Odina, uważając że "Jest to chrześcijański dodatek do nordyckiej tradycji", chodzi głównie o motyw ojca wszechrzeczy. Wotan jest utożsamiany z wojną i nie poświęca mu się zbytniej uwagi, gdyż "wywołuje on zbyt wiele negatywnych uczyć". Grupa ta nie uznaje ołtarzy i świątyń, "odwracają one uwagę od ziemi". Hammerens Ordens Sällskap jest wrogo nastawiona do multi-kulturowości i homoseksualizmu. "Mikstura jakości rasowych i seksualnych powoduje zamieszanie, nieszczęścia i problemy, szczególnie w miastach." . Są też wrogo nastawieni do imigracji. W ich wspólnotach składających się z rodzin, biorą tez udział nie heatanie, którzy akceptują "ekologiczno-organiczne pryncypia grupy". Logo organizacyjne zawiera Drzewo i Róg wpisane w koło, w tle jest odpowiedni kolor, określający poziom uczestnictwa Orders (Członek grupy), Associate (Nowo przybyły) i Junior (najniższy stopień uczestnictwa). 15

Marek Rau

przypisy

4 Harvey Graham "Heathenism: a North Europian Pagan Tradition." w: "Paganism today" (red.): Harvey Graham i Hardman Charlotte London 1996 wyd. Thorsons str. 49-54

5 Na podstawie: "What is Norse Heathanery?" w: Barbarian's Norse Religion Page" (www.wizardrealm.com/norse/index.html)

6 Na podstawie: Harvey Graham "Heathenism: a North Europian Pagan Tradition." w: "Paganism today" red.: Harvey Graham i Hardman Charlotte London 1996 wyd. Thorsons str. 54-55

7 Tamże str.55- 56

8 Tamże str.56, także Jarosław Tomasiewicz w artykule pt.: "Stare religie nowej ery- Główne nurty współczesnego neopoganizmu." Kraków 1994 kwartalnik "Nomos" nr 5, zauważa tendencje skrajnie prawicowe wśród członków Odinic Rite. (patrz str.95)

9 Harvey Graham "Heathenism: a North Europian Pagan Tradition." w: "Paganism today" red.: Harvey Graham i Hardman Charlotte London 1996 wyd. Thorsons str. 56-57

10 Tamże str.57

11 Patrz: Słupecki Paweł Leszek "Wyrocznie i wróżby pogańskich skandynawów." Warszawa 1998 wyd. Instytut Archeologii i Etnologii PAN

12 Harvey Graham "Heathenism: a North Europian Pagan Tradition." w: "Paganism today" red.: Harvey Graham i Hardman Charlotte London 1996 wyd. Thorsons str.59

13 Tamże str.58; Aswynn Freya "Northern Mysteries & Magick _Runes, Gods and Feminine Powers" St. Paul 1998 wyd. Llewellyn Publications

14 Harvey Graham "Heathenism: a North Europian Pagan Tradition." w: "Paganism today" red.: Harvey Graham i Hardman Charlotte London 1996 wyd. Thorsons str. 59

15 Tamże str.59-61

Marek Rau