Serial: Współczesny ruch neopogański w Europie
Ruch Neopogański (32)
Współczesny ruch neopogański w Europie ! Do not copy for AI. Nie kopiować dla AI.

III. Wicca (część 2)

Rytuał

Praktykująca wiccanka i autorka książki pod tytułem "Wicca: The Old Religion in the New Age." (Wicca: Stara Religia w Nowym Wieku.) Vivianne Crowley, opisując trzy podstawowe poziomy inicjacji wiccańskiej odwołuje się do psychologii głębi Karla Gustawa Junga. 17 Przytoczone poniżej fragmenty opisu i wyjaśnień rytuałów inicjacyjnych, służyć mogą za typowy przykład obrzędowości grup wiccańskich.

Pierwszy stopień inicjacji, odbywa się w świętym miejscu, określonym przez koło utworzone przez uczestników rytuału, a także "rytualne słowa, gesty i czyny, które mają wspólne znaczenie symboliczne dla uczestników rytuału". Inicjowany jest początkowo na zewnątrz koła, gdy jest ono tworzone, a "Wielka Bogini Matka" i "Horned God" (Rogaty Bóg) są wzywani i wcielają się w "high priest i high priestess" (wysoką kapłankę i wysokiego kapłana) na czas trwania rytuału". Wtedy wprowadzany jest inicjowany, "odziany w niebo", nagość pełni tu symboliczne funkcje odsłonięcia. "By przejść inicjacje musimy być gotowi odrzucić swoja 'personę', maskę która prezentujemy światu i wejść w koło tak jak przyszliśmy na świat nadzy i bezbronni." Ta część rytuału zawiera informacje dla inicjowanego: "jeśli chcesz rozpocząć podróż w głąb siebie musisz się wyzbyć swoich przebrań i póz." Inicjowany posiada też przepaskę na oczach i jest skrępowany, ale nie ma to na celu wzbudzenia strachu, inicjowany jest jednocześnie "podtrzymywany, uczczony i oczekiwany".

Po uroczystej inwokacji inicjowany poddaje się samobiczowaniu. Strach, który jest pokonywany podczas rytuału jest tu rozumiany jako spotkanie z Cieniem. Ważnym przekazem jest także to, iż tajemnica, którą chce osiągnąć inicjowany jest w nim samym, doświadcza on Otchłani Wielkiej Matki. Znajduje to odbicie w słowach: "Ja która jestem pięknem zielonej Ziemi i białego Księżyca pośród gwiazd, tajemnicy wód i pożądania w sercach kobiety i mężczyzny, mówię do twej duszy: powstań i wejdź do mnie." Słowa te witają inicjowanego w świecie Bogini, "ale zachęcają go by poszedł dalej i zrozumiał że: Tego czego szukasz, nie znajdziesz w sobie, nigdy nie znajdziesz tego bez siebie; Pamiętaj ze byłam z tobą od początku i jestem tym co jest na końcu pożądania." 18

Drugi stopień inicjacji polega na "symbolicznej podróży do zaświatów, do krainy nieświadomości, by poznać potężną istotę uosabiającą bóstwo przeciwnej płci. [...] przeciwne aspekty naszej psyche: animus dla kobiety i anima dla mężczyzny." Uczestnicy odgrywają "zejście Bogini do zaświatów, do Krainy Śmierci, gdzie spotka się ona z Bogiem będącym Ciemnym Władcą Śmierci". Zarówno kobieta jak i mężczyzna, podczas drugiego stopnia inicjacji, mają za zadanie zgłębić naturę przeciwnej płci, jak i opanować strach, tym razem "strach przed unicestwieniem". Chodzi tu o unicestwienie zarówno fizyczne, jak i śmierć ego. Inicjowany uświadamia sobie funkcję śmierci jako etapu w "cyklu życia" i "łańcuchu wcieleń". Pod koniec tej inicjacji, która nosi nazwę "Legenda Bogini" inicjowany "otrzymuje nową świadomość, że z ciemnego świata podświadomości i krainy śmierci może przyjść odrodzenie." "Legenda" kończy się "wzajemną nauką udzielaną przez Boga i Boginię, a dotyczącą odrodzenia". "Ona uczy jego swojej tajemnicy świętego kubka, który jest kociołkiem odrodzenia, a on daje jej naszyjnik, który jest kołem odradzania." 19

Trzeci poziom inicjacji tak zwany "Great Rite" (Wielki Obrzęd) lub święty ślub, polega na "odgrywanym przez parę akcie rytualnego seksu, lub symbolicznie bez fizycznego kontaktu". Rytuał ten, jak twierdzi Crowley, "we wcześniejszym poganiźmie [...] nie był dostępny dla wszystkich, tylko dla wybranych. W niektórych społecznościach mógł być to król, który żeni się z kapłankom, która reprezentowała Boginię Ziemi." Rytuały te są oparte ponoć o rytuały: "trzeciej inicjacji w Egipskich tajemnicach Isis, oraz rzekomo w Greckich Misteriach Eleusiańskich." Autorka uważa, że podobną treść miały dawne obrzędy celtyckich pogan, dopiero chrześcijaństwo ze swym specyficznym stosunkiem do seksualności spowodowało ich zanik. Ten etap inicjacji nawiązuje do procesu zapoczątkowanego w drugim etapie. "Anima i Animus pojednały się i może teraz nastąpić sytuacja o której Jung mówi – narodziny Jaźni. Dla narodzin Jaźni konieczne jest poczęcie, a dla niego konieczna jest jedność seksualna. W trzeciej inicjacji Wicca, para, która jest inicjowana przyjmuje rolę Boga i Bogini, oraz odgrywa Wielki Obrzęd, lub święty ślub seksualnej jedności z bóstwem. [..] Jest to koniec podróży inicjacyjnej. Nie ma już rozdziału pomiędzy sobą i innym, 'Ja i Reszta jesteśmy jednością.'"20

Święta

Innego rodzaju praktyki religijne, obecne w kulcie Wicca, to głównie tak zwane sabaty i esbaty. Sabaty to rytuały związane z rocznym cyklem słonecznym, są to najważniejsze elementy kalendarza Wiccan. Esbaty związane są z pełniami księżyca, odbywają się częściej, bo w każdą pełnię księżyca, maja jednak mniejsze znaczenie magiczne i symboliczne niż sabaty. Daty odbywania się sabatów są wspólne dla większości tradycji. Są to:

• Samhain - 31 października, inaczej zwane Hallowe'en, All Hallows, lub Święto Zmarłych;
• Imbolc - 1, 2 lutego zwane też Candlemans, Oimelc, Święto Pochodni;
• Beltane - 30 kwietnia, inaczej May Eve, Noc Walpurgii;
• Lammas - 1 sierpnia, Lughmassadh;
• Yule - 20-23 grudnia, Boże Narodzenie;
• Ostara - 20-23 marca, The Vernal Equinox;
• Litha - 20-23 czerwca, Midsummers Eve, Noc Świętojańska;
• Mabon - 20-23 września, to Harvest Home, lub Równonoc Jesienna.

Samhain - pierwsze i najważniejsze z czterech "Fire Festivals" (Świąt Ognia), święto to oznacza zamknięcie cyklu rocznych przemian. Tego dnia zalecane jest palenie ognisk na szczytach wzgórz już od zachodu słońca, po to by pokazać duszom zmarłych drogę w zaświaty. Składa się tez ofiary z jedzenia i picia i odprawia stosowne rytuały.

Imbolc - jest to pierwsze święto wiosenne, rozpoczyna ono proces "wypędzania zimy". Odbywają się wtedy nocne procesje z pochodniami. Inne nazwy tego święta to Brigantia, Lupercus, Distind, Candlemans.

Kolejnym świętem ognia jest Beltane - to ostatnie święto wiosenne. Jest ono opozycją do Samhain, oba te święta dzielą rok na dwie połowy. Obchody Beltane - rozpoczynają się 30 kwietnia rozpaleniem ognisk, tak zwanych Ogni Bela (od Bel, Beli, lub Belinus nazwa celtyckiego boga światła). Ogniska te rozpala się na wzgórzach, maja one mieć moc uzdrawiająca i chronić przed złem i niebezpieczeństwem. Rytuału dopełniają tańce i skoki przez ogień. Stawiane są tego dnia także "Maypole", tak zwane słupy majowe. Są one przystrojone czerwonymi i białymi wstążkami, symbolizują przemianę Dziewicy w Matkę (czerwone wstążki symbolizują krew, jaka pojawia się przy utracie dziewictwa). Święto to czci wspólnotę i uzupełniające się pierwiastki kobiecy i męski. W tradycji Germańskiej nazywa się ono Noc Walpurgii.

Lamas - to pierwszy sabat jesienny i ostatnie z pośród świąt ognia. Jest to podziękowanie ziemi za jej plony i prośba by pozwoliła z nich czerpać w przeszłości. Jest to najlepszy czas do zbierania ziół używanych później w rytuałach i leczeniu.

Yule - rozpoczyna okres kiedy dni stają się dłuższe, a noce krótsze. Większość wiccan obchodzi je przez trzy dni, ponieważ rzeczywiste zdarzenie będące okazja sabatu może wypaść kiedykolwiek pomiędzy wyznaczonymi datami. Święto to reprezentuje odradzanie się mocy Boga, Słońca po śmierci. Cechy charakterystyczne tego święta to: -Ubieranie drzewek, światła i ozdoby pojawiające się na drzewkach symbolizują słońce, księżyc i gwiazdy pojawiające się na Kosmicznym Drzewie Życia.
- Palenie "Kłody Yule", ogień, który ma dać siłę słońcu do nowego życia, część kłody zostawia się nie spaloną by posłużyć się nią w przyszłym roku.
- Zawieszanie gałązek jemioły, traktowanej jako starożytna, magiczna roślina (z tradycji greckiej, a także druidycznej).

Ostara - wypada wraz z nastaniem równonocny wiosennej, kiedy długość dnia i nocy są takie same. święto to symbolizuje budzenie się życia ze snu zimowego. W tym dniu pali się na polach ogniska, dzwoni dzwonkami i dekoruje jajka, symbolizujące odradzanie się życia.

Litcha - Noc Świętojańska to najkrótsza noc w roku. Święto Ognia i Wody, związane z paleniem ognisk i rytualnymi kąpielami.

Mabon - to święto równonocny jesiennej, ma przypominać o panującej w naturze równowadze i tym, że wszystko ma swoja opozycje, przeciwwagę, święto to przypomina o nieustannym cyklicznym przeplataniu się pór roku. 21

Ryty przejścia, magia, problem satanizmu

Kolejny typ rytuałów obecnych w wiccaniźmie to typowe ryty przejścia, związane ze zmiana statusu i pozycji życiowej. Zaliczyć do nich można wspomniane inicjacje wiccańskie, a także rytuały związane z narodzinami dziecka (Wiccaning), rytuały związane ze śmiercią wiccanina zwane na przykład "Przekraczaniem Mostu", czy "Handfasting" (Zrękowiny), czyli zawarcie małżeństwa.

Ważną rolę w praktykach wiccańskich odgrywa magia, definiowana tu jako "sposób na zmianę siebie lub swojego otoczenia przy pomocy energii wyzwalanej z samego siebie. [...] czary używane są do leczenia siebie, innych lub otoczenia." 22 Najczęściej wymieniane systemy magiczne praktykowane w Wicca to, oprócz wspomnianych rytuałów: magia związana z kartami Tarota, magia Runiczna, magia Kryształów i Kamieni, magia Luster, magia Ziół, magia Świec i Kolorów, oraz magia Seksualna. 23

Z "Kultem Czarownic" związanych jest wiele negatywnych stereotypów, nieporozumień i uprzedzeń. Wiccanizm jest postrzegany często jako "Kult Szatana", a jego wyznawcy to nadal "złe czarownice", często mówi się o Wicca jako o "sektach oddających cześć diabłu". Jest to podobnie, jak w przypadku grup Asatrú, oskarżenia o rasizm, często powtarzający się motyw stereotypowego postrzegania tej religii. Sami Wiccanie w dokumentach i materiałach publikowanych o sobie dystansują się zdecydowanie od tego typu zarzutów, wyrosłych ich zdaniem z "chrześcijańskich zafałszowań wizerunku czarownicy" jak i nieporozumień narosłych wokół symboli ruchu (np. pentagramu). Widać to, w publikowanych w internecie "najczęściej zadawanych pytaniach" (FAQ) dotyczących Wicca np.:

"Pytanie: Czy zawieracie pakt z Szatanem?
Odpowiedź: Szatan jest częścią religii chrześcijańskich, muzułmańskich i innych. My nie uznajemy istnienia szatana, wiec nie możemy zawierać z nim paktu. Wicca jest religią odpowiedzialności. Nie wierzymy w zewnętrzne wpływy, takie jak Szatan, wierzymy w to, że każdy człowiek jest całkowicie odpowiedzialny za swoje postępowanie. Zło jest wyborem, którego może dokonać człowiek, a nie siłą kontrolującą jego działania. Wierzymy, że jeśli ktoś indywidualnie wybierze zło, będzie ukarany prawami karmy. Wierzymy, że jeśli ktoś czyni dobro, te same prawa karmy nagradzają go. Podstawą religii Wicca jest wiara w reinkarnację, wierzymy, że karma prowadzi człowieka z jednego życia do następnego. To czasami pozwala wytłumaczyć, dlaczego wspaniałym ludziom dzieją się czasami straszne krzywdy.

Pytanie: Więc dlaczego używacie symboli satanistycznych?
Odpowiedź: Pentagram, czy inaczej gwiazda pięcioramienna, nie jest symbolem satanistycznym. [...] Wiccanie pentagram dostrzegają w wielu aspektach: pięć punktów odpowiada elementom Powietrza, Ziemi, Ognia i Wody z górnym punktem oznaczającym Duchowość. Pentagram w kręgu może także symbolizować człowieka z rozpostartymi rękoma i nogami otoczonego mocą wszechświata albo być symbolem bogów... Sataniści przekręcili pentagram 'do góry nogami' ustawiając elementy Ognia i Ziemi na górze (Ogień symbolizuje siłę woli i emocji, Ziemia - bogactwa i dobra ziemskie), Duchowość umieszczając na dole. Podobnie sataniści odwrócili krzyż. Ale to nie czyni z pentagramu ani z krzyża symboli satanistycznych. W niektórych tradycjach czy rytach Wicca odwrócony pentagram jest symbolem drugiego stopnia wtajemniczenia, nadawanego po inicjacji. Dla wyznawców tych tradycji odwrócony pentagram ma znaczenie bardzo pozytywne i związane z dobrem, nie ma więc żadnego związku z satanizmem." 24

Grupy Wicca rozsiane po całej Europie (istnieją już także i w Polsce, przynajmniej w cyber-przestrzeni internetu), z założenia nie werbują nowych członków, a jeśli ktoś szuka z nimi kontaktu są raczej otwarte, choć na inicjacje trzeba czekać zgodnie z tradycją jeden rok i jeden dzień, oraz mieć ukończone osiemnaście lat. W Wielkiej Brytanii istnieje cały szereg wydawnictw poświęconych Wicca (cześć z nich jest cytowana w tej pracy), a także grup i organizacji zajmujących się popularyzowaniem (dla zainteresowanych) idei Wicca, prowadzą one często kursy korespondencyjne, konferencje, seminaria, warsztaty, grupy treningowe itp. dotyczące czarostwa, szamanizmu i magii. Za pakietem informacyjnym Pagan Federation (Federacji Pogańskiej) wymienić tu można z samego Londynu: Wicca Study Group (Grupa Studiów Wicca), prowadzoną przez Vivianne i Chrisa Crowley'ów, House of Goddness (Dom Bogini), czy korespondencyjne kursy "Magii Naturalnej" prowadzone przez Marian'a Green'a. 25

Marek Rau

przypisy

17 Psychologia Jungowska jest bardzo popularna w ruchu neopgańskim, a odwołania do jej koncepcji archetypów są obecne w wielu tradycjach współczesnego pogaństwa, przykładem może tu być chociażby współpraca litewskiej grupy "Romuva" z klubem Jungowskim w Wilnie (patrz podrozdział poświecony neopogaństwu w Europie Wschodniej).

18 Vivianne Crowley "Wicca as modern-day mystery religion" w: Gracham Harvey i Charlotte Hardman (red.) "Paganism Today" London 1995 wyd. Thorsons str.88-89

19 Tamże str.89-91

20 Tamże str.91- 92

21 Na podstawie: Pennick Nigel i Field Hellen "The Goddnes Year" Berks 1996 wyd. Capall Bann Publishing.
Moorey Teresa "Paganism, a beginner's guide" London 1996 wyd. Hodder & Stoughton Educational; (http://www.boss.com.pl/~krawcu/sabaty.html)
[Strona nie istnieje. Przypis wydawcy.]

22 (http://www.boss.com.pl/~krawcu/praktyki.html) str. 1
[Strona nie istnieje. Przypis wydawcy.]

23 Tamże str. 2-4

24 (http://www.boss.com.pl/~krawcu/poczatek.html) str.3 [Strona nie istnieje. Przypis wydawcy.]

25 (http://www.paganfed.demon.co.uk/infopack/pf/pf_wicca.html)
[Strona zapewne nie istnieje. Przypis wydawcy.]