VII. Neopogaństwo w Polsce (część 7)

Rodzimy Kościół Polski

W dniu 24 marca 1995 roku, został zarejestrowany w Urzędzie do Spraw Wyznań, (pod numerem 88), RODZIMY KOŚCIÓŁ POLSKI. 33 Jego siedzibą jest Warszawa, istnieją też ośrodki w Poznaniu i Lublinie. Grupa ta jest spadkobierczynią i kontynuatorką Lechickiego Stowarzyszenia Czcicieli Świętowida, Władysława Kołodzieja. 34 Jej założycielami i liderami są literat, reżyser i psychotronik Lech Emfazy Stefański 35 oraz aktor Kazimierz Mazur. Obecnie kościół liczy ponad czterysta osób. 36 Nazwa Rodzimego Kościoła Polskiego nawiązuje, jak można się dowiedzieć z broszury programowej tej grupy, do nazwy Native American Church (Rodzimy Kościół Amerykański), która jest wspólnotą zrzeszającą wyznawców pogańskich religii Indian amerykańskich. Założenia programowe zawarte w tej broszurze są najistotniejszą częścią wiary Rodzimego Kościoła Polskiego:

• "1. Rodzimy Kościół Polski reprezentuje wyznanie henoteistyczne. Wierzymy, że o losie świata decyduje Siła Kosmiczna zwana Bogiem oraz liczne istoty duchowe Mu podległe.
• 2. Nasi słowiańscy praprzodkowie byli czcicielami Boga, a nie diabła. Czcili tego samego Boga, Stwórcę i Dobroczyńcę, którego nazywano różnie w językach różnych narodów. Nie pozwalamy sobie wmówić, że nasi praprzodkowie byli czcicielami Zła. Nie dajemy też wiary średniowiecznym mnichom chrześcijańskim, przybyłym do nas z obcych ziem, którzy w naszych dawnych symbolach religijnych chcieli widzieć jedynie martwe drewniane "bałwany", podczas gdy w rzeczywistości były to wyobrażenia istot duchowych podległych Bogu, lub symbole jego wielorakich aspektów.
  Polacy nie muszą wstydzić się swojej praprzeszłości. Nie mają też powodu, aby wypierać się jej. Mamy zatem pełne prawo, by w naszym języku nazwać Boga również Jego dawnym imieniem ŚWIĘTOWID.
• 3. Rodzimy Kościół Polski jest kościołem otwartym, ponieważ nie uzurpuje sobie prawa wyłączności - ani w sprawach osobistej wiary, ani przynależności kościelno - organizacyjnej. Do Rodzimego Kościoła Polskiego przystąpić może chrześcijanin, buddysta, mahometanin, nie wyrzekając się przy tym, ani wypierając, swojej dotychczasowej wiary. [...]
• 4. Nie pozwalamy sobie wmówić, że "być Polakiem", to oczywiście znaczy to samo, co "być katolikiem". Zwolennikiem "heretyckiej" wiary był przecież Mikołaj Rej, Polak-Słowianin z krwi i kości, żarliwy patriota, nazywany Ojcem Języka Polskiego. [...]
• 5. Wyznawcą Rodzimego Kościoła Polskiego można zostać bez względu na to, jakiej narodowości przodków ma się w swoim drzewie genealogicznym. Naród - to jest język i kultura, a nie pochodzenie 'polskie'. [...] Polakiem jest ten, kto się za Polaka uważa - choćby jego babka była Rosjanką, pradziadek Niemcem z Saksonii, a prababka węgierska Żydówką. [...] Mając na myśli tak właśnie pojmowaną polskość, nazywamy nasz Kościół RODZIMYM KOŚCIOŁEM POLSKIM."

Wiara w jednego Boga - Świętowida, nie pociąga tu za sobą negacji istnienia innych bóstw, oznacza natomiast jego prymat w panteonie słowiańskim, jak i pośród bóstw "obcych". Twórcy Rodzimego Kościoła Polskiego zdają sobie sprawę z faktu, iż rekonstrukcja religii dawnych Słowian jest: "[...] w wielu punktach hipotetyczna." Jednak bazując na informacjach pochodzących z dawnych kronik (np. Długosz, Helmold), współczesnych badaniach naukowych i pracach etnografów polskich (Bystroń, Kolberg), dotyczących kultury ludowej, rekonstrukcji tej dokonano.

Istotną rolę w konstruowaniu tej teologii odgrywa symbolika słupa ze Zbrucza, prezentującego wyobrażenie Świętowida. Zdaniem twórców Kościoła, jest to skomplikowany ideogram zawierający informacje dotyczące słowiańskiego modelu świata, religii, stosunków społecznych, lub model opisujący czasoprzestrzenną strukturę kosmosu. 38 Zgodnie z tą teorią, na przykład: "[...] cztery przedstawienia strefy górnej są reprezentacjami pór roku [...]: żeńska postać z rogiem reprezentuje lato, męska z koniem i bronią - jesień, męska postać bez atrybutu - zimę, żeńska postać z dyskiem - wiosnę." 39 "Modląc się składamy lewą dłoń na sercu, prawą na brzuchu - tak, jak uczą nas płaskorzeźby na 'słupie ze Zbrucza'." 40

Kopia posągu Świętowida jest zazwyczaj obecna podczas obrzędów celebrowanych przez członków Rodzimego Kościoła Polskiego. Symbolem kościoła jest też figurka Świętowida z Wolina. Innym elementem choreografii obrzędowej, zaprojektowanej przez żonę Stefańskiego (z zawodu choreografkę), są tak zwane "Ręce Boga", motyw słowiańskiego krzyża pochodzący z naczynia odnalezionego w Białej koło Łodzi. Kolejnym symbolem wykorzystywanym podczas obrzędów są: łamane krzyże (swarzyce), swastyki słowiańskie, będące znakami bóstwa solarnego. Elementy te można odnaleźć na przykład na rytualnych kołaczach składanych w ofierze bogom. Stroje kapłanów i kapłanek kościoła, zwanych "ofiarnikami" (ofiarnikiem może zostać każdy członek kościoła) są koloru białego i stylizowane na tradycyjnie słowiańskie, zawierają elementy solarne i lunarne w postaci np. klamerek u pasów. 41

Święta obchodzone uroczyście przez Rodzimy Kościół Polski to dni przesileń i równonocy. Godowe Święto, czyli przesilenie zimowe (21-22 grudnia), odbywa się wtedy rytualna uczta ("tryzna") na cześć zmarłych, stawia się w domu "drzewo życia"; Święto Ognia i Wody - przesilenie letnie (21-22 czerwca), podczas którego pali się ognie sobótkowe, chodzi po żarze, odbywa rytualne kąpiele "(w noc kupalną tzn. kąpielną)"; Jare Święto - wiosenne zrównanie dnia z nocą (21 marca), kiedy to roznieca się "święty ogień wiosenny", topi Marzannę i maluje jajka i Święto Plonów - jesienne zrównanie dnia z nocą (23 września), wraz z rytualną ucztą. 42 Istnieją także szczegółowo opracowane rytuały: pogrzebowy, zaślubin ("rodzimy obrzęd swadźby"), postrzyżyny (obrzęd związany z uznaniem dziecka jako pełnoprawnego członka rodziny) i "rodzima liturgia ofiary". 43

Struktura Rodzimego Kościoła Polskiego jest demokratyczna, władze pochodzą z wyboru, a najniższą jednostką organizacyjną jest Świątynia. Najwyższym organem Kościoła jest Walne Zgromadzenie, odbywające się co pięć lat. Do prowadzenia kontroli spraw administracyjno-prawnych i dokumentacji powołuje się trzyosobową Straż Nadzoru. Organem wykonawczym Walnego Zgromadzenia, a zarazem "władzą sprawującą zwierzchni zarząd religijny, administracyjny i ekonomiczny Kościoła jest Rada Kościoła." W jej skład wchodzą: "Ofiarnik, Sekretarz, Skarbnik, oraz dwóch Rajców". 44

Etyka wyznawana przez członków Rodzimego Kościoła Polskiego mówi że:
"- człowiek jest cząstka przyrody, tworem mocy kosmosu,
- człowiek jest cząstką społeczeństwa.
Człowieczy byt, jego bezpieczeństwo i życiowe powodzenie, zależne są od respektowania tych Prawd. Inaczej mówiąc: Świętowid wymaga przestrzegania Praw Przyrody i Praw Ładu Społecznego. Wymaga od nas dla naszego własnego dobra. Nasz Bóg zabrania nam kradzieży i zabójstw, gwałtów i rabunków. Nakazuje poszanowanie dla związków międzyludzkich, które organizują społeczeństwo - od rodziny po państwo. Nakazuje nam bronić Przyrody, która jest jego świętym tworem." 45 Jak zauważa Monika Purzycka: "Słowianie protestują przeciw ascezie propagowanej przez chrześcijaństwo - twierdzą, że nie jest ona zgodna z naszym skłonnym do zabawy i wesela 'narodowym charakterem'. Ich Bóg mówi, że człowiek ma po to ciało, aby się bawić, jeść, pić, kochać, nie łamiąc jednak ustalonych praw i nie szkodząc innym." 46

Rodzimy Kościół Polski organizuje dla swych członków rokrocznie wyjazdy na obchody głównego święta, przesilenia letniego, które mają miejsce w prywatnym pensjonacie u stóp góry Świętego Krzyża (dawniej zwanej Łysą Górą) w górach Świętokrzyskich. Obecnie brak jest lokalu, który mógłby być uważany za świątynię, spotkania odbywają się w mieszkaniach prywatnych. "Jak coś trzeba zrobić to się robi w pokoju. Tu już były śluby, postrzyżyny." 47

Mimo licznych wywiadów prasowych i telewizyjnych wyjaśniających cele i założenia grupy, Rodzimy Kościół Polski jest nadal przez niektórych oczerniany. Przykładem może tu być opinia dr Andrzeja Szydłaka z Dominikańskiego Centrum ds. Sekt i Kultów (Nowych Ruchów Religijnych) w Poznaniu, według której "Rodzimy Kościół Polski jest sektą [...] - To krzyżówka ruchów pogańskich [...] i niestety, satanistycznych [...] Ponieważ satanizm w zasadzie bazuje na archaicznych kultach, pozostających w bliskim związku z przyrodą." 48 Poza tego typu wypowiedziami pseudo-badaczy, kontakty z mediami i recepcja publiczna działalności omawianej grupy jest oceniana, zdaniem Stefańskiego, raczej pozytywnie. 49

Marek Rau

przypisy

33

34 Pełka Leonard "Współczesne neopogaństwo słowiańskie (Rodowody - Doktryna - Kult)." (maszynopis w posiadaniu autora) str. 10

35 Lech Emfazy Stefański w latach siedemdziesiątych był jednym z inicjatorów powstania Stowarzyszenia Radiestetów, a następnie Towarzystwa Psychotronicznego, prowadził prywatne badania parapsychologiczne między innymi nad hipnozą i widzeniem skórnym. Jest też autorem kilku książek z pokrewnych dziedzin, między innymi: "Alchemicy.", "Adept Wysokiej Magii.", "Prognostikon.", "Od magii do psychotroniki czyli ars magica." (wspólnie z Michałem Komarem), a także dotyczących pogaństwa: "Wyrocznia słowiańska Magiczny Krąg Światowida." Warszawa 1993 wyd. Athanor (książka zawiera oryginalny system wróżebny oparty na mitologii słowiańskiej) i "Magia Run." Warszawa (brak daty wydania) wyd. Athanor (jest to broszura dotycząca magii i wróżbiarstwa runicznego).

36 Na podstawie wywiadu przeprowadzonego przez autora z Lechem Emfazym Stefańskim 12.12.1998 roku. Szymon Beźnic podaje iż w lipcu 1997 roku była to liczba około 480 osób w: (Barker Eileen "Nowe Ruchy Religijne." Kraków 1997 wyd. Nomos str.309). Patrz też: Tadeusz Doktór "Nowe ruchy religijne i parareligijne w Polsce." Warszawa 1999 wyd. Verbinum str.76, tam liczba członków wynosi 367 osób w (dane z roku 1995).

37 Rodzimy Kościół Polski (Nazwa. Założenia programowe. Kult. Etyka. Liturgia i obrzędy. Deklaracja. Statut) wydawnictwo Rodzimego Kościoła Polskiego str.3-4

38 Tamże srt.6-10, teoria ta opiera się na pracach naukowych Adama Łapińskiego "Światowid czy model Świata?" w: Z otchłani wieków nr 2 1984 i Janusza Kotlarczyka "Tryumfalny słup słonecznego boga." w: Z otchłani wieków nr 1 1987.

39 Tamże str.8

40 Tamże str.14

41 Tamże str.10-11, także analiza zdjęć wykonanych podczas obrzędów Rodzimego Kościoła Polskiego (w posiadaniu autora), członkowie kościoła zajmują się też popularyzacją wiedzy o kulturze dawnych Słowian biorąc udział w pokazach podczas różnego typu imprez kulturalnych jak na przykład Festyny Archeologiczne organizowane w Biskupinie.

42 Tamże str.14; na temat chodzenia po żarze zobacz: rozdział pod tytułem "Przymierze z ogniem." w: Lech Emfazy Stefański, Michał Komar " Od Magii do psychotroniki czyli ars magica." Warszawa 1996 wyd. Bellona str.322-334

43 Autor posiada maszynopisy zawierające opis i scenariusze powyższych rytuałów, rekonstruowanych głównie na podstawie prac etnograficznych Kolberga i Bystronia; jak dotąd odbyło się kilka ślubów, postrzyżyn, rytuał ofiary odprawiany jest podczas świąt sezonowych, nie miał jeszcze miejsca w Polsce przypadek pochówku zgodnego z rytuałem Rodzimego Kościoła Polskiego (na podstawie wywiadu przeprowadzonego przez autora z Lechem Emfazym Stefańskim 12.12.1998).

44 Na podstawie: Statut Rodzimego Kościoła Polskiego w: Rodzimy Kościół Polski (Nazwa. Założenia programowe. Kult. Etyka. Liturgia i obrzędy. Deklaracja. Statut) wydawnictwo Rodzimego Kościoła Polskiego str.19-22

45 Tamże srt.12

46 Rodzimy Kościół Polski w: Monika Purzycka, Grzegorz Rowiński "Inne niebo czy w sieci szalonego proroka. Nowe ruchy i sekty religijne w Polsce." Warszawa 1998 wyd. Bellona srt.97

47 Na podstawie wywiadu przeprowadzonego przez autora z Lechem Emfazym Stefańskim (12. 12. 1998).

48 Na podstawie wstępu do wywiadu z Lechem Emfazym Stefańskim w: "Rodzimy Kościół Polski Oko w oko ze Świętowidem." w: Ezoteryka nr 11 1998 rok

49 Na podstawie wywiadu przeprowadzonego przez autora z Lechem Emfazym Stefańskim (12. 12. 1998).