Wczoraj skończyła się jedna saturnowo-plutonowa epoka i zaczęła się następna. Taki wielki Nowy Rok, jaki zdarza się co trzydzieści kilka lat. Przy czym jest taka różnica, że o ile nie ma koniecznego powodu, żeby kolejne kalendarzowa lata specyficznie różniły się jeden od drugiego i ta różnica stawała się ostra około zmiany roku czyli każdego 1 stycznia, o tyle różnice pomiędzy trzydziestokilkuleciami w cyklu Saturna-Plutona z reguły są zasadnicze, „korzenne”, i właśnie wyostrzają się podczas koniunkcji obu planet, czyli podczas zmiany epok w cyklu S-P. Konieczna uwaga: te zmiany nie odbywają się ani dokładnie w tym dniu – w dniu ścisłej koniunkcji, ani nie trwają jeden dzień, lecz są rozwleczone w czasie na dwa do czterech lat; prócz tego podlegają modyfikacjom ze strony innych planetarnych cykli i ich zwrotnych momentów: czytelnikom Taraki nie muszę chyba tego objaśniać.

Z okazji tego (jakby) wielkiego Nowego Roku chcę podsumować nie w ogóle to, co dzieje się w świecie, ale tylko nasz kącik: tematy, o których pisane jest w Tarace. Co zmieniło się w Tarakowych tematach?, jak je widzimy na końcu epoki w porównaniu z tym, co było, gdy je zaczynaliśmy i epoka trwała?

Ta epoka, która skończyła się wczoraj, zaczęła się od koniunkcji Saturna z Plutonem, która była ścisła 8 listopada 1982, i która w świecie wydarzeń zbiegła się ze śmiercią Leonida Breżniewa dwa dni później. Od tamtego czasu minęło 37 lat, więcej niż średnio dla cyklu Saturn-Pluton (33 lata), ponieważ Pluton w minionych latach poruszał się szybciej niż jego orbitalna średnia, więc Saturn musiał dłużej go gonić. Te trzydzieści siedem lat to kawał życia; dla wielu z nas dotąd całe. A że Tarakę wystartowałem w r. 1997, to cała należy do tej świeżo minionej epoki.

Saturnowo-plutonowym epokom warto nadać przydomki, by je łatwo odróżniać. Tę w latach 1883-1914 nazwijmy za historykami Epoką Pierwszej Globalizacji, dobre też byłyby nazwy Epoka Kiplinga, Epoka Conrada; bywa też nazywana Belle Epoque, chociaż nie jestem pewien, czy BE dokładnie pokrywa się z tą saturnowo-plutonową.

Epoka 1914-1947 to Nowoczesna Europejska Wojna Trzydziestoletnia, albo epoka Obu Wojen Światowych, albo Walczących Ojczyzn.

1947-1983 to oczywiście Zimna Wojna.

1983-2020 nazwałem Epoką Fukuyamy na pamiątkę tego, kto ją pierwszy zauważył, może też być skromniej Druga Globalizacja.

W obrębie epok S-P zdarzają się inne kumulacje planetarne, które włączają trendy, których u progu danej epoki nie było. Np. w epoce Zimnej Wojny w połowie lat 1960-tych uderzyła koniunkcja Urana z Plutonem, która włączyła Beatles, hippies, bunty studentów (u nas też), powszechny rozłam między starszymi a młodzieżą, minispódniczkę, blue jeans, rock'n'roll, kontrkulturę i chińską Rewolucję Kulturalną – czyli rzeczy, o których w 1947 r. nikt jeszcze nie śnił. Podobnie, w naszej epoce Drugiej Globalizacji w latach ok. 1988-1992 uderzyła koniunkcja Urana i Neptuna, a nawet trzech planet, bo dołączył Saturn, i wtedy w „miękkiej” warstwie świata zakrólowała New Age, a w jego warstwie twardej upadł... nie Babilon, jak pisano w Objawieniu Janowym, tylko ZSRR, oraz ruszyły dwie wielkie światowe rewolucje technologiczne: internetowa i telefoniczno-komórkowa, a w ich cieniu parę innych, np. fotograficzna.

Taraka zaczęła być już po tym drugim subpoczątku epoki jako jego „konieczne dziecko”, w tym sensie, że tamte rewolucje były dla Taraki warunkiem koniecznym, bo zarówno pod komuną i bez internetu zaistnieć by nie mogła.

Po tych wstępach zacznę.

Albo jeszcze nie. Wypiszę, o czym mowa. Taraka przez kilka lat miała podtytuł: astrologia, szamanizm, Słowianie. Tych trzech Grundrichtungen (lubię niemieckie rodzynki) chcę trzymać się dalej.

Temat Słowianie

Dla Taraki chyba najmniej ważny, chociaż były lata, kiedy mnie wciągał i słowiańszczyzny było dużo; teraz i od paru lat ta tematyka prawie zanikła. Temat Słowianie przy dotknięciu go uwagą rozwarstwia się jak wirtualna księga Borgesa zawierająca nieskończenie cienkie kartki. Kiedyś łączyłem z nim (z tematem Słowianie) duże nadzieje. Nadzieje na odbudowanie ruin, jak to nazwał w swojej książeczce Scott Simpson. Czyli nadzieje na to, że porozwlekane strzępy słowiańskich i sąsiednich tradycji dostarczą ciała-budulca, z którego zostanie zbudowany pojazd duchowej kultury porównywalny w jakimś stopniu z tym, co mają różni tubylcy lub mieszkańcy kultur lepiej ukorzenionych niż nasza, np. Japonia lub Indie. Lub nawet Skandynawia czy Irlandia. Ale pomimo zapowiedzi nic znaczącego nie wyrosło. Jeśli ktoś myśli i widzi inaczej, chętnie podyskutuję. Coś się działo, zaczynało, ale pogasło. Być może zabrakło czegoś, czego nasze czasy nie lubią: zabrakło ogrodzenia albo skóry. Tego, żeby praktycy słowiańszczyzny ogrodzili swój ogródek, ale nie zamknęli się jak sekta. Żeby postawili wyraźne linie graniczne i odróżniające, nie by najeżać się na ewentualnych wrogów, tylko by sprzymierzać się z tymi, którzy chętnie znajdą się po wewnętrznej stronie ich ogrodu. Chyba z tym szukaniem sprzymierzeńców szło najgorzej. (Metafora skóry znaczy tyle, żeby mieć skórę na swoim ciele, jak mają zwierzęta i ludzie, która pozwala wyodrębnić się i dać odpór przeciwnościom, ale i służy do bliskiego kontaktu, zwłaszcza gdy ma się futro i jest niedźwiedziem, i do tulenie się do siebie.) Bez tego, bez ogrodzeń i skór, zaczątkowa formacja rozpłynęła się w ogólnym niuejdżu i w ogólnej cepelii. Strasznym, tak strasznym i pochłaniającym jak jamochłon przeciwnikiem stała się też kościelna tradycja ludu polskiego, w niej filosłowianie nikli jak śliwki. Na tym styku trzeba stanowczo kłaść szlaban i prócz asertywności konieczna jest wiedza, gdzie rzec hola, waści.

Pochodzenie Słowian czyli temat Starożytności Słowiańskie – tu nie nastąpił przez tamte lata widoczny postęp. Wciąż kronika Jordanesa jest zasłoną, poza którą widzimy ciemność. Nie znaleziono nowych danych pisanych, a wykopaliska jak za starego Kossinny mogą być interpretowane i tak i inaczej. Wyważony i chyba najbardziej wiarygodny stan wiedzy o tym „skąd przychodzimy” – o etnogenezie Słowian – zebrał niestrudzony Zbigniew Babik w notce „Wspólnota językowa prasłowiańska” sprzed ośmiu lat, z 2012 r. Więc raczej „stąd” z terytorium z grubsza obecnej Polski i zachodniej Ukrainy, sięgającego gdzieś pod Kijów, ale niekoniecznie dalej, z terytorium, które najwyraźniej w rzymskiej starożytności współdzieliliśmy z pewnymi grupami Germanów – w końcu Goci wzdłuż Wisły i Bugu szli i tu siedzieli. Po jakiemu mówiła Kultura Przeworska, Babik się nie wypowiada; fachowcy nie mają sposobu by zdecydować o języku kultury, która nie pisała. Tamten tekst polecam, nie streszczam.

Co by można było zrobić w tym temacie (tak, popełniam wałęsizm) już teraz, nie czekając na cud czyli na odkrycie prawdziwej Księgi Wełesowej? Zdeszyfrować język prasłowiański. Z zachowanego materiału żywych j. słowiańskich, ich dialektów i zabytków historycznych (w tym sławnego scs) dokonać rekonstrukcji ich wspólnego prajęzyka. (Być może ktoś to już zrobił, może nawet dawno, a tylko ja nie wiem lub zapomniałem, sprawdzę w googlach, ale po napisaniu.) Byłby to ten język, którym Słowianie mówili za Jordanesa, gdy pod wodzą Ardagasta-Radogosta dali się poznać Grekom. Następnie zaatakować kolejny próg: zrekonstruować język prabałtosłowiański, czyli przodka słowiańszczyzny i bałtyckich. Próby takie, zarówno pierwszą jaki drugą, robiono w ciągu minionych półtora wieku, ale były to punktowe wkłucia, dla kilku słów. Tymczasem taka pracę należałoby zrobić dla całego słownika i całej gramatyki. To jest do zrobienia, są ludzie i narzędzia, potrzebna tylko chęć odpowiednich instytucji i pieniądze. Mógłby znaleźć się jakiś słowiański Musk, który by to pociągnął. – A, czegoś ważnego nie dopowiedziałem: gdyby był znany słownik i jego ewolucja, wynurzyłaby się kultura, tak, kultura w nim odbita, odbita w słowach. Właśnie tak David W. Anthony „czytał” rekonstruowany język praindoeuropejski jako odbicie kultury Jamna, czyli pierwszych IE jeźdźców znad Wołgi (zob. „Two IE phylogenies...”, pdf.) W ramach tego samego przedsięwzięcia można by zrekonstruować pośrednie ogniwa pomiędzy stepową ok. 2000 p.n.e. praindoeuropejszczyzną a rolniczą osiadłą wiślano-dnieprzańską prabałtosłowiańszczyzną.

Od 1997 do teraz, czyli w czasie działania Taraki nikt nie wykonał wielu skromniejszych działań w podobnych kierunkach. Nie został zrobiony internetowy słownik etymologiczny – ani polski, ani, co byłoby dużo ciekawsze – ogólno-słowiański, na podobę (wiem, ruralizuję) angielskiego Online Etymology Dictionary, www.etymonline.com, mojej prawie codziennej lektury – polecam.

Nie został zrobiony słownik imion słowiańskich – bo jeśli by ktoś zbierał internetowo imiona polskie (staropolskie) to z konieczności by zbiór zaraz rozszerzył na wszelkie słowiańskie. Tu grunt celinny, nie dalej jak wczoraj dziwiąc się przy rodzinnym obiedzie nazwie Wołomin, znalazłem, że musi ona być od imienia Wołom, ono zaś... skoro Żydom czekał, to Wołom wołał, a właściwie był wołany, i w tym momencie odkryte zostało imię męskie znaczące: wołany lub przy- lub wy-wołany. Magicznie. Środkami dawnej słowiańskiej religii. Kontynuować, McClusky, kontynuować, za wszelką cenę kontynuować! (Oryg. było „atakować”.) Perły pod racicami leżą. Też nie został zrobiony, ani chyba zaczęty?, internetowy słownik polskich i słowiańskich nazw terenowych.

Słowiańszczyzna jako międzynarodowa sąsiedzka wspólnota. Tu też skromna cisza. Doceniam nadludzkie dokonanie (przyszła mi ona na myśl, chociaż pewnie jest więcej takich Siłaczek bądź Judymów) pani Moniki Sznajderman, jej republikę książek sąsiadów czyli Wydawnictwo Czarne. Ale patrząc z geopolitycznego dystansu, to gdy jest faktem pewien stopień zjednoczenia Europy i jest drugim faktem podpięcie się Polaków (także w pewnym skromnym stopniu) pod światową cywilizację języka angielskiego, to porównywalnych przejawów łączenia się Słowian – nie widać. Mogłaby przecież Taraka (if it were a rich firm...) być pisana przez autorów nie tylko z Polski, ale i z krajów-sąsiadów, i robiona w paru okolicznych językach. Powstawanie i tworzenie wspólnot raczej jednak nie jest moją ability; do tego potrzebny byłby ktoś inny, lepszy w tych sprawnościach.

Cóż, leżymy w siodle pomiędzy Berlinem, Stambułem i Moskwą, do tego namagnesowani spinami w jedną stronę przez potężne pole z NY, jakby nam wierzgać przeciw ościeniom?

Z innej strony patrząc, czy ktoś, kto nie czuje się słowiańskim poganinem, choćby (jak piszący te słowa) nieustrukturowanym i nie mającym treści, będzie zainteresowany rekonstrukcjami języka, etymologią i kontaktami z językowymi sąsiadami? Stawiam tezę, że zwykła ciekawość nie wystarcza i głębiej musi działać większa siła, ta którą rozwijają archetypy, więc właściwie, bogi.

Szamanizm

Z szamanizmem jest ten (dosyć) prosty problem, że nie wiemy czego szukamy. I to nie wiemy bardzo. Mam wrażenie, że od kilkudziesięciu lat w świecie Zachodu (do którego i my czasami się podpinamy) trwa z szamanizmem wielka ciuciubabka, podobna do tej z przypowieści o słoniu i ślepcach, z główną różnicą taką, że tam był niezależny (od macających ślepców) punkt widzenia, który wiedział, że to, co wydaje się liną, wężem, słupem, dzidą, wachlarzem lub ścianą, jest jednym zwierzem słoniem. My nie mamy niezależnego punktu widzenia, za to macamy ślepo (po „rdzennych kulturach”) znajdując rzeczy, które wciąż okazują się bardziej różne, niż to się z początku wydawało. Odkąd czytam Phillipe'a Descolę, coraz bardziej to widzę.

Robert Wallis w książce „Shamans/neo-Shamans” (zob. też w Tarace) wymienia trzech autorów-twórców-wehikuły, którzy wprowadzili szamańskie i neo-szamańskie poszukiwania do kultury i nadziei Zachodu: Eliade, Castaneda, Harner. Czasy mojej znajomości tego przedmiotu i czas, kiedy istnieje Taraka i jest w niej o tym pisane, są jednocześnie czasami Trzech Wielkich Rozczarowań związanych z tymi trzema nazwiskami.

Rozczarowanie Eliadańskie – że nie ma tego, co głosił rumuński mistrz: nie istnieje ten „szamanizm”, który byłby najstarszą i przez to rdzenną religią, tłem, „grzybnią” czy glebą, z której by wyrosły późniejsze i znane religie, proto-religią. Tego słonia, poza rękami ślepców, nie ma. Nie ma Słonia Eliadego. (Jak jest Kot Schrodingera, to spokojnie może być Słoń Eliadego, którego nie ma.)

Rozczarowanie Castanediańskie – że nie ma szamańskich natywnych mistrzów, gotowych nauczyć nas i to takiego szamanizmu, jakiego szukamy, my miejskie białasy. Słoń Castanedy nie istnieje as well. A gdy ktoś próbuje terminować u realnych trenerów, staje wobec problemów, przed którymi raczej Castaneda nie przestrzegał.

Rozczarowanie Harneriańskie – że w końcu nie ma również core, wspólnego rdzenia różnych etnicznych praktyk, które chętnie byśmy pomieścili w worku szamanizm, a każdy core shamanism jest dowolną konstrukcją-produkcją zachodniego autora. Może być oczywiście udaną konstrukcją! Słoń Harnera też nie istnieje. Ani te trzy Słonie nie są jednym Słoniem.

Więc co? Książki E., C. i H. przenieść na półkę z dziełami Karla Maya i Alfreda Szklarskiego? Zapomnieć? Niekoniecznie. Proponowałbym powrót na ziemię i jak w medytacji obserwuje się oddech, tak w praktykach szamanoidalnych obserwować, co dzieje się w ogóle. Co robi się z percepcją. Prócz tego, owszem, pozostają biblioteki badań egzotycznych kultur, zawsze ciekawe.

Przy temacie Słowianie wspomniałem o tendencjach i siłach, które ten kierunek zainteresowań gaszą, z drogi ściągają lub formatują po swojemu. W temacie Szamanizm też takie są, podobnie silne i bezwzględne. Pierwsze/pierwsi, to szamańscy guru, nazbyt pewne siebie jednostki, które używają szamańskiej tematyki do promowania swoich owczarni. Jest wśród nich szczególna odmiana, którzy ogłaszają się przekazicielami tradycji określonego etnosu, więc z tego powodu „jedynie autentyczni”. Z moich powierzchownych obserwacji wynikałoby, że nie różnią się istotnie od guru'ów sekciarsko-chrześcijańskich, sekciarsko-hermetycznych, teozoficznych, (pseudo)hinduistycznych lub niuejdżowych. Wśród nich są lepsi i są gorsi, jak zwykle. Druga grupa wspomnianych „sił i tendencji” to zajęcia z enteogenami. Rzecz ważna, ale istnieje tendencja do sprowadzania szamanizmu do pracy z substancjami. Do utożsamiania jednego z drugim, a to jest więcej niż błąd: to zakłócenie w komunikacji, mylenie pojęć.

Coś nowego dla szamanizmu, dla Tematu Szamanizm, dla rozumienia szamanizmu i dla zajmowania się szamanizmem wynika z prac Descoli. Na razie jednak nie podejmuję się tego spisać – myślę, że sprawa potrzebuje więcej czasu, dojrzewania.

Astrologia

O niej napiszę osobno.