Wpadłem na ten bezczelny akronim WEIRD. W ślepej plamce świadomości, że antropocentryzm Western, Educated, Industrialized,Rich and Democratic (Zachodnich, Wyedukowanych. Uprzemysłowionych. Bogatych i Demokratycznych) jest gruntownie przesadzony.

Ostatnio nadrabiając zaległości czytelnicze wpadłem na ten bezczelny akronim WEIRD.  W ślepej plamce świadomości, że antropocentryzm “Western, Educated, Industrialized,Rich and Democratic" (Zachodnich, Wyedukowanych. Uprzemysłowionych. Bogatych i Demokratycznych) jest gruntownie przesadzony, skrzywiony w stronę ważnego, wyjątkowego, wartościowego JA; Pod poduszką ciepłego otulenia się hipnotyzującą mocą idei wyrd - dziwności, odmienności, obcości percepcji w transie skrył się przede mną cały nurt badań psychologii transkulturowej. I bezczelnie mnie z nieświadomości wyrwano.

Fascynujące.

Równie fascynujące jak dostrzeżenie mechanizmów ewolucyjnych, w naszych ocenach moralnych  i powiązanych z nimi emocjach wywoływanych przez idee ekonomiczne czy polityczne. Takie hipotetyczne źródła reakcji to (cyt):

• Fundament Troska/krzywda wyewoluował w reakcji na adaptacyjne wyzwanie zapewnienia opieki bezbronnym dzieciom. Sprawia on, że jesteśmy wrażliwi na oznaki cierpienia i potrzeby pomocy; to za jego sprawą potępiamy okrucieństwo i pragniemy opiekować się tymi, którzy doświadczają cierpienia.
  
• Fundament Sprawiedliwość/oszustwo ukształtował się w toku ewolucji na adaptacyjne wyzwanie czerpania korzyści ze współpracy bez narażania się na ryzyko, że zostaniemy wykorzystani. Uwrażliwia nas na sygnały wskazujące na to, że druga osoba będzie dobrym(lub złym) partnerem w sytuacji współpracy i relacjach opartych na altruiźmie odwzajemnionym. Sprawia, że pragniemy unikać oszustów albo ich karać.
• Fundament Lojalność/zdrada wyewoluował w odpowiedzi na adaptacyjne wyzwanie budowania i utrzymywania koalicji. Sprawia, że jesteśmy wyczuleni na oznaki tego, iż druga osoba jest (lub nie jest) lojalnym członkiem zespołu. Każe nam nagradzać takich ludzi i darzyć ich zaufaniem. Wywołuje w nas chęć karania, odrzucania,  a nawet zabijania tych, którzy zdradzają nas albo naszą grupę.
  
• Fundament Autorytet/bunt ukształtował się ewolucyjnie w odpowiedzi na adaptacyjne wyzwanie budowania relacji przynoszących nam korzyści w obrębie hierarchii społecznej. Uwrażliwia nas na oznaki pozycji społecznej lub statusu oraz na sygnały, że inni ludzie zachowują się właściwie ( lub niewłaściwie) zważywszy na zajmowaną przez nich pozycję.
  
• Fundament Świętość/Upodlenie pierwotnie wyewoluował w odpowiedzi na wyzwanie adaptacyjne związane z dylematem wszystkożercy, a następnie w reakcji na szerzej wyjęte wyzwanie życia w świecie pełnym patogenów i pasożytów. Jego częścią jest behawioralny system odpornościowy, który może wzbudzać w nas nieufność wobec rozmaitych obiektów i zagrożeń o charakterze symbolicznym. Skłania też do irracjonalnego wartościowania różnych obiektów - przypisywania im wielkiej wartości pozytywnej lub negatywnej - co ma istotne znaczenie dla spójności grup.
  

..

• Fundament Wolność/ucisk, który sprawia, że ludzie zauważają każdą oznakę próby zdominowania innych i reagują na nią niechęcią. Wzbudza w nas pragnienie jednoczenia się i wspólnego przeciwstawiania tyranom.
  

Po teorie jak to się ma do lewa i prawa, liberalizmu i konserwatyzmu oraz centrum odsyłam do źródła. Sam kontempluję zdanie, którym mnie kupiono w tej lekturze:

Jesteśmy homo duplex - w 90% szympansami i w 10% pszczołami.