W poprzednich odcinkach pisałem, że Homo sapiens dobija do granic pojemności ekosystemu planety Ziemi, a przy tym zanikają w nim wewnętrzne przegrody i granice, wcześniej izolujące jego podukłady. Dlatego tracą sens dotychczasowe tradycyjne imperatywy; pierwszy: rozmnażajmy się, bo im więcej nas, tym lepiej; i drugi: bogaćmy się i coraz więcej zasobów przetwarzajmy technicznie. Zanik przegród podważa sens trzeciemu imperatywowi: utrzymujmy narodową całość i wyłączność na swoim terytorium. Te trzy „nie można” są jednak bardziej podstępne: okazują się być tragediami wspólnego pastwiska. Tych „nie można” jest więcej; więcej imperatywów i dyskursów traci sens.

Ktoś może zaoponować: ok, my o tym wiemy. My, oczytani inteligenci. Ale prosty lud tego nie wie, a jeśli słyszał, to ignoruje; ignorują też politycy, którzy go prowadzą, a jeszcze bardziej fanatycy. Ale nie jest „tak dobrze”. Dyskurs, idea, ma to do siebie, że pracuje jako całość. Ktoś może wołać z trybuny: „mnóżmy się, rodźmy, naród-religia-nasza misja potrzebuje masy dzieci”, ale w tyle głowy jednak mu brzęczy: „przecież ciasno... zabraknie wody... ziemi... w końcu żywności i powietrza”. Odbiorcy takich haseł też nie mają dziewiczych umysłów, są skażeni wątpliwościami, sprzecznościami. Idea, która jest zasadniczo błędna, zaczyna rozłazić się na bokach, pruje się, słabnie. Dobrym przykładem był komunizm, z którego fałsz aż ział, ale trwał dzięki zamontowanym siłowym uszczelniaczom. Aż przyszedł moment, kiedy fala prucia się idei doszła do zawiadującego centrum. Wtedy ów niewzruszony, jak się zdawało, system, posypał się, a jego podtrzymywacze-beneficjanci przeszli na stronę dotychczasowego wroga.

Podobnie jest z religią, może nie z każdą, ale z tymi abrahamowymi na pewno. Religii z nauką nie da się uzgodnić. Kto poważnie traktuje obie i obu chce dochować wiary, musi iść w szaleństwo. Niedawno znalazłem tego przykład, zamieściła Fronda, LINK. Pewnie skomentuję tamten kuriozalny tekst, na razie się zbieram. Że ludzie optują za religią, to dlatego, że nauczyli się zręcznych sposobów, jak lekceważyć czyli nie brać serio, bądź sądów własnej religii, bądź orzeczeń nauki. Ewolucji gatunków nie można ożenić z opowieścią o Adamie i Ewie. Która nie jest ozdobnikiem, a źródłem samej osi jeśli nie chrześcijaństwa, to na pewno katolicyzmu: doktryny o grzechu pierworodnym. Nie było adamaewy, nie było i nie ma żadnego grzechu, więc i cała instytucja ów rzekomy grzech gładząca jest... do niczego niepotrzebna. Traci swój cel i sens. Niektórzy się pocieszają, że adamewa to taka metafora, mit... Ale żeby mit działał i podtrzymywał instytucje, nie wolno mu być mitem: musi być postrzegany, wierzony jako realność. Albo pocieszają się, że nauka „nie wie wszystkiego”, lub „to tylko teoria”. (Pominę, że kto tak mówi, nie zna potężnego sensu słowa „teoria”.) Jednak te akty lekceważenia, brania nie całkiem serio zarówno religii jak i oponujących jej punktów nauki, są właśnie przejawami prucia się, rozsypywania myślowego systemu. Ksiądz mógł nie czytać argumentów za tym, że Jezus był postacią fikcyjną, ale coś z tej głoszonej przez innych negacji jednak przecieka do jego umysłu, coś słyszy ze świata, podobnie jak sukcesy nie własne, tylko znienawidzonego przez nich kapitalizmu przeciekały do umysłów politruków.

Tak samo dzieje się z proliferyzmem (zob., „mnóżmy się”) i z augmentyzmem („powiększajmy PKB”). I z nacjonalizmem.

Tracące sens idee ratują się wspomnianymi wyżej siłowymi uszczelniaczami. Pójściem w przemoc i fanatyzm. Uszy zatkać, wrzeszczeć głośniej, w dłoń kastety. Coś z tego klimatu teraz się dzieje, zależnie od miejsca z różnymi aktorami – islamskimi, katolickimi, lewicowymi – w głównych rolach. Saturn zbliża się do Plutona.