Radek zwący się też Sceptykiem napisał znakomity szkic pt. „Wreszcie wolni od cierpień!”, zapowiadając, że będzie to „O metodzie dwupunktu kwantowego”, do której wprawdzie nie doszedł, ale po drodze przedstawił bardzo dobrą systematykę erystycznych lub retorycznych chwytów używanych w sztukach rozwojowych – albo w jogach sukcesu (bo wiele tych jóg jest) – które w istocie są sposobami dezinformacji czyli robienia wody z mózgu.

Ja tylko wciąż będę się upierał, że nie są to metafory (a właśnie metaforami nazwał je Autor), nawet jeśli słowo „metafora” wziąć w cudzysłów. Bo metafora to jest mówienie o czymś tak, jakby to coś było czymś innym, czyli przenoszenie opisu z jednego przedmiotu na drugi. To, co wypunktowuje Radek, można prosto nazwać sposobami mówienia.

Streszczę to, co napisał Radek:

1. Sposoby semantyczne – polegające na niedoinformowaniu, niedopowiedzeniu:

1. Sposób przez oczywistość i onieśmielenie: mówienie o czymś trudnym, tak jakby to było łatwe i oczywiste i przez to słuchacz-czytelnik-rozmówca był obowiązany to znać/wiedzieć.

2. Sposób przez niejednoznaczność: posługiwanie się słowami, które w różnych kontekstach (zastosowaniach) znaczą co innego. Autor przykładuje opowieścią o Kocie Schrödingera; tak samo dobrym i zwartym przykładem jest sztubacka wyliczanka: „grunt to ziemia, ziemia to matka, matka to anioł, anioł to stróż, stróż to dozorca”. (Tu mi się przypomniał szmonces, który w którymś miejscu opowiada Lem, o nauczaniu ślepca: „Co to jest 'biały'? – Biały jest łabędź. – Co to jest łabędź? – Łabędź to taki ptak, co ma zakrzywioną szyję. – Co to jest 'zakrzywiony'? – Moja ręka jest zakrzywiona. – Mówi Mosze, dając do pomacania niewidomemu Izaakowi swój zgięty łokieć. – Teraz już wiem, co to jest 'biały'! – Woła Izaak.” Ale to chyba jest inna figura dezinformacji.)

3. Sposób przez zmianę nazwy, przeważnie polegający na eufemizacji: używanie słów, które lepiej się kojarzą, bardziej pozytywnie nastawiają.

2. Sposoby psychologiczne, które Radek nazywa też neurolingwistycznymi lub „polityków”, które można też nazwać perswazyjnymi:

1. Sposób przez obietnicę (i przed odwołanie się do naiwności): z góry nastawia się rozmówcę, żeby ten oczekiwał spełnienia danej mu obietnicy; to oczekiwanie tłumi myślenie krytyczne u słuchacza, przez co czyni go naiwnym.

2. Sposób przez wykluczenie: postawienie sprawy tak, żeby rozmówca, jeśli wątpi (w skuteczność, sukces itd.) czuł się wykluczony.

3. Sposoby estetyczne:

1. Sposób przez uwznioślenie (dramatyzację): mówienie o sprawie mową dostojną, poetycką, w tonie powagi – co odwraca uwagę od logicznych wad wywodu, niedostatecznych dowodów itd.

2. Sposób przez komizm: odwrotność powyższego, czyli przekazywanie treści na zasadzie żartu, ośmieszania, przerywnika na „pośmianie się”.

Prócz powyższych, Radek wspomina o sposobach przez przekłamanie i (kolejny) przez niekompetencję, ale niestety nie rozwija, jak je rozumieć.

Ja bym do tej listy dodał od siebie jeden punkt w osobnej kategorii:

4. Sposoby socjotechniczne:

1. Sposób przez autorytet:

– Skoro mówi to lub pisze osoba mająca autorytet, to musi to być ważne i wielkie. Anty-przykładem są banały, które wypowiadają nauczający. Posiadanie autorytetu jest bardzo ważne dla głoszenia przekazów i „przekaziciele” muszą o ów autorytet się starać. Autorytet często zależy od sytuacji, np. jeśli pewien przekaziciel mówi do słuchaczy, którzy nie wiedzą kim on/ona jest i w nieformalnej sytuacji, to może być niewysłuchany, pominięty, niezauważony. A nie każdy przekaziciel zna sposoby, żeby autorytet wyrobić sobie ode zera, improwizując. Dlatego przekaziciele specjalnie się ubierają, siadają na podwyższeniach, tronach lub w środku kręgu, są podświetlani, nagłaśniani, stają za mównicą lub pod tablicą, dodają sobie tytuły „dr”, „prof.”, każą do siebie mówić w sposób onieśmielający i stwarzający dystans, jak „jego eminencjo” itp. Te obyczaje są szczególnie rozwinięte w tradycyjnych „instytucjach przekazujących”, jak uniwersytety lub kościoły. Ciekawe byłoby przebadanie tego w krócej (niż tamte) istniejących „szkołach” ezoterycznych, duchowo-rozwojowych i coachowskich.