Ciężko jest, Panie Dzieju, napisać jakikolwiek tekst w czasach pandemii. Ledwo co człowiek coś spróbuje napisać, to od razu dochodzi do wniosku, że inni też coś tworzą. Więc przekrzykujemy się wzajemnie, oni chcą być czytani, ja chcę być czytany, ona chce być słuchana, on chce otrzymywać na rampie wielkiego fejsbuka bukiety emotikonek. Dzieje się, wiele tekstów jest krwią pisane, jak u Nietzschego. W tumulcie informacji mieszają się agresja, panika, zderzają się wizje końców i początków świata. Dla jednych ludzie stają się cudowni, dla innych stają się okropni. Jedni się rozczarowują miło, inni się rozczarowują niemiło. Soli dar noś, lub sól w krew.

Gdy śledzę niektóre osoby, które - zdawałoby się - dosyć dobrze znałem, odnoszę wrażenie, że maski im opadły. Powiedzieli sporo słów, użyli sporo argumentacji, których bym się w życiu po nich nie spodziewał. Wielu z nich gotowych było pobawić się w kolejarza, który został zmuszony do uczestnictwa w igrzyskach śmierci czy innego egzystencjalnego totolotka. Tam przy pomocy etycznego dylematu wagonika (ew. dylematu zwrotnicy: pl.wikipedia.org/wiki/Dylemat_wagonika) muszą zadecydować, komu ocalić życie, a kogo zabić. Wśród gorliwych zwrotniczych są nie tylko ci, którym widmo kryzysu i utraty dochodów zagląda w oczy. Znaleźć tam można również tych, dla których „wódka w parku wypita albo zachód słońca” to coś niezbędnego do życia, tak samo jak przymierzenie pięćdziesięciu sukni ślubnych lub oglądanie, jak Robert Lewandowski trafia w słupek. Oj, cierpią.

Gdy jednak zejdziemy z teoretycznych, filozoficznych lub egocentrycznych zabaw o strategiach walki z wirusami na plan bardzo poważny i praktyczny, okaże się, że erudycja kolejarza jest jak Imanuel o Kant dupy rozbić. Prędzej czy później dokonuje się w nim zerojedynkowy etyczny pojedynek pomiędzy życiem lub śmiercią. Nawet jeśli by się zebrało tysiąc atletów i każdy zjadłby tysiąc kotletów, tej lokomotywy nie da się wypierwiastkować w kosmos. No, jedzie sobie, jedzie sobie ta lokomotywa, a olej Lorenza z niej spływa.

Biorąc pod uwagę olbrzymie huki medialne z niedalekiej przeszłości, związane z chociażby sprawą Alfie Evansa (więcej: pl.wikipedia.org/wiki/Sprawa_Alfiego_Evansa), mógłbym być tym wszystkim zdezorientowany. W „starym świecie” mały Alfie, sprawa śmierci Magdaleny Żuk w Egipcie czy prawo do aborcji Alicji Tysiąc (pl.wikipedia.org/wiki/Tysiąc_vs._Polska) rozgrzewały głowy opinii publicznej. A co teraz? Nic. Gruziński orędownik pokoju z Tallina celnie kiedyś orzekł, że „śmierć jednostki to tragedia, a śmierć milionów to statystyka”. Koronawirus przeprogramował nasze dylematy etyczne w stronę cyfr, duch wąsatego wujka z Tallina zaczyna do nas mrugać oczkiem. To co nie należy do naszej bliskiej wspólnoty, nie rozmawia z nami, nie dotyka nas. Nie obchodzi, nie interesuje. Chyba, że jest naszym autorytetem, któremu będziemy za życia stawiać pomniki - o, to to co innego! Wtedy cierpimy razem z nim, kawałek po kawałku umieramy z nim, chociaż jego przedłużone zmagania z życiem często urągają godności istnienia ludzkiego. Słysząc pewne relacje czy czasami widząc je „z pierwszej ręki” jest mi osobiście naprawdę szkoda, że sporo osób MUSI żyć, że KAŻE im się żyć. Eutanazja nie należy do świata wolności, a niewidzialna ręka rynku wstydzi się do niej podejść. Chociaż część z ledwo dyszących ma odwagę, by prosić Boga (czy inne metafizyczne sacrum), by pozwolili im w końcu odejść, orędownicy walki o każdy dzień życia, o każdy oddech, o każdy nowy pierwiastek bólu, czuwają nad prawidłową procedurą opuszczania tego miejsca.

*

Jak już się kręcimy wokół spraw wiary, ostatnie komunikaty medialne i cała ta otoczka powodują we mnie dziwne doznanie, jakby kościół skapitulował i nie mógł odnaleźć się w obecnej sytuacji kompletnie. Co więcej, ilość uczynionych uprzednio błędów zahacza o skrzyżowanie czarnego humoru Jeuneta i groteski Barei w połączeniu z prowokującymi religijnie wstawkami Bunuela. Pewien arcybiskup, chociaż lepiej by pasowało - arcybiskupiec - sugerował, że dostępna woda święcona i komunia z rąk księdza nie są groźne. Nad wszystkimi pieczę czyni Super Bohater, Bóg Wszechmogący, pogromca śmierci, piekła i koronawirusa.

Wiele karykatur i śmiesznostek trafiło i trafi jeszcze na światło dzienne, tak jak eksperymenty z ustawianiem 45 namiotów, lub święcenia zza szyberdachu samochodu. Jak widać, Pan Bóg nie tylko kule nosi, ale zapina również pasy bezpieczeństwa swojemu duszpasterzowi. Wciąż nie mogę się nadziwić, jak ta instytucja daje radę istnieć.

*

W internetach dostrzegam masę manifestów, w których mini mesjasze walczą o wolność, niezależność i samostanowienie. Dyskusje o wolności przypominają trochę wzniosłe historie o miłości. Każdy wie, że takie coś istnieje, prawie każdy chciałby tego doznawać, a i miło by się było przed światem pochwalić, że jest się jednocześnie wolnym i pełnym miłości. Ale z wolnością i z miłością jest jak z syrenką, której ani nie można zjeść, ani nie można robić małych syrenkoludzików.

Gdy jednak przychodzi co do realizacji postulatów wolnościowych, okazuje się, że ta wolność to według niektórych intelektualistów rodzaj fajnej i przyjemnej transakcji. Fajnie to mieć, ale najlepiej na własność i jeśli komuś wolność nie wychodzi, to cóż - trudno. Takie jest życie - jedni mają więcej, inni mają mniej wolności. Jesteś dorosły? To walcz o swoją wolność, a „mnie do tego nie mieszaj”! Nie, nie obciążaj mnie patrzeniem na los milionów Azjatów i Afrykańczyków, powtarzam ci raz jeszcze. Widocznie sami sobie winni że dali się ograć i są bardziej biedni niż bogaci, kunta kinte mać. Ktoś bawełnę musi zbierać. Ktoś kakao musi dostarczać. Komuś ręce muszą krwawić, żeby można było chapsnąć sobie orzecha nerkowca. Lasów też musimy trochę zredukować, by rosły drzewa palmowe pod Nutellę i inne łakocie i witaminy. Taka karma. Słodka.

Karykaturalną postawą pragnienia bycia wolnym jest dążenie do tego, żeby w jak najszybszym czasie uzyskać tą mitologiczną „wolność finansową”. Oczywiście, żeby wykonać tą sztuczkę, należałoby poświęcić trochę osób, które będą na nas zarabiały, ale - cóż - to szczegół. Przecież mogli zrobić to samo co my, wystarczyło wstawać sto razy wcześniej, czytać mądre książki trenerów motywacyjnych i mieć biednego ojca. Piramidy robią furorę wszędzie: w Egipcie, u Maslowa i w MLM-ach. No, może te z MLM-ów są fajniejsze, bo wszyscy na plakatach są szczęśliwi.

*

W czasach koronawirusowych, lecz szczególnie nadchodzących post-koronawirusowych ludzkość czeka ostre starcie pomiędzy tymi, którzy pojęcie wolności traktują na użytek własny, a tymi, którzy widzą w wolności i innych wartościach system naczyń połączonych. Pierwszy typ zderzenia widzieliśmy i widzimy w sposobie radzenia sobie z epidemią. Prymat wolności próbuje wygrać względem zdewociałych i przeidealizowanych konstruktów, gdzie troska o starszych i słabszych „jakoś się sama zrobi”. To proste, zamkniemy tych ludzi, odizolujemy, a oni doskonale sobie poradzą, wszak systemy pomocy społecznej fantastycznie funkcjonują, w szczególności w Polsce! Podczas gdy starzy będą sobie znakomicie w sytuacji kryzysu radzić, poczytamy sobie przy kawce i herbatce, że w USA czarni ludzie w czasie epidemii umierają siedem razy częściej niż biali. Może jakiś wrażliwiec lub cherlawy hipochondryk się nawet przy takiej informacji wzruszy. Cóż. Dura lex, sed lex życia, chyba że stać Cię na Thermomix. Może w końcu przestałbyś szantażować czytelników dylematami moralnymi kolego, przecież życie jest takie piękne! To nie lekcja religii, ani lekcja etyki w końcu! Daj ludziom w spokoju umrzeć, a tak w ogóle, powinni zabronić publikowania nekrologów i wspomnień o zmarłych w prasie, przecież to tak psuje pozytywne nastawienie do życia!

Drugie zderzenie wolności indywidualnej z systemami naczyń połączonych nastąpi, gdy wcześniej nam znana (i coraz mniej doceniana przez niewdzięcznych obywateli) piraniokonda liberalizmu zacznie się gryźć z mechagodzillą socjalizmu. Dyskusje przeniosą się na stare pole dywagacji, gdzie budżet po raz sześćset sześćdziesiąty szósty będzie się nie dopinał i wszyscy wylądujemy na garnuszku, żywiąc się niczym łotewscy chłopi z dowcipów, kamieniami. Postulat wprowadzenia dochodu bezwarunkowego, koszmar nocy letniej strażników zaciskania pasa, nadciąga razem z hiszpańskimi politykami. Nóż w plecy III Rzeczypospolitej Nowobogackiej wbija polska myśl z lewicowym rodowodem. Eksperyment dochodu podstawowego, trwającego trzy miesiące, został podpisany przez Roberta Biedronia i Adriana Zandberga. Mało osób, populiści, fantaści, służący Kaczyńskiego? Słusznie, dopiszę więcej. Wśród sygnatariuszy „Projekt Europa” podpisali się jeszcze Aleksander Kwaśniewski, Olga Tokarczuk, Agnieszka Holland, prof. Jan Zielonka i trochę więcej postaci. Mój kolega, tygrys zaradności, się ze mnie śmieje, gdy widzi te teksty.

Filozofia projektu brzmi mniej więcej tak: „Pierwszym z nich jest dochód podstawowy wypłacany przez co najmniej trzy miesiące wszystkim osobom w Unii. Co ciekawe, niezależenie od ich dochodu. „Nie mamy czasu na weryfikację dochodową – to działanie standardowe w polityce rynku pracy, ale czasu pokoju, a nie wojny. Odpowiednia weryfikacja opodatkowująca wypłacone w ramach dochodu podstawowego dodatkowe wpływy na konta osób najbogatszych powinna nastąpić pod koniec roku podatkowego”. (...)

Inna wariacja dotycząca dochodu gwarantowanego pojawia się u Sławomira Dudka, głównego ekonomisty pracodawców RP: „Na świecie od pewnego czasu toczy się dyskusja, że w związku z rosnącymi nierównościami i robotyzacją potrzebny jest dochód podstawowy, gwarantowany. Teraz w ramach walki z kryzysem niektóre kraje, np. USA, decydują się na jednorazowe powszechne transfery. U nas rolę dochodu podstawowego w pewnym sensie pełni 500+. Te pieniądze przysługują też dzieciom osób samozatrudnionych, które są obecnie szczególnie narażone na utratę dochodów. Nie warto z tego rezygnować. Ale gdyby problemy się pogłębiały, gdyby nadciągały całe stada „czarnych łabędzi”, należałoby się zastanowić nad wprowadzeniem dochodu podstawowego dla wszystkich np. w formie 300+” (www.rp.pl/Wywiady/303259885-500-jest-jak-dochod-gwarantowany-teraz-nie-mozna-z-niego-rezygnowac).

Rzecz jasna, polskie spojrzenie, oparte głównie na traumie historii, jest żałośnie redukcjonistyczne i wąskie, widząc w tego typu posunięciach analogię do PRL-owskich stosunków pracy i dystrybucji: „czy się stoi, czy się leży, dwa tysiące się należy”. Cóż, zdążyłem się już przyzwyczaić, że polska publicystyka potrzebuje w ramach głębokiej terapii zbicia dużej ilości luster, żeby wyjść poza własne schematy. Pisząc ten tekst 9 kwietnia 2020 roku oczekuję wielkiej krucjaty przeciwko dochodowi gwarantowanemu. W zasadzie to zastanawiam się, czy dużemu gronu Polaków oby ta Unia Europejska nie przestaje się podobać. Polexit w czasach korony? A czemu nie? Włosi już coś na ten temat knują, bo Europa „za mało im pomogła”.

*

"Zła Unia” może prowokować naszych miłośników demokracji, wolności i przedsiębiorczości do Polexitu. Dlaczego? Bo „Zła Unia” nakłada ekologiczne normy, restrykcje i nie pozwala tak się „pięknie rozwijać", jak np. Chińczykom i Amerykanom. Te cywilizacje, tak ukochane przez kowalów własnego losu, są mniej zniewolone przez niedobrych, zielonych ekoterrorystów. Poza tym nic tak dobrze nie smakuje, jak nietoperz w Chinach i pieczona psina, a w Stanach można czuć się bezpiecznym, broniąc swojej zagrody przed intruzami przy pomocy koltów. No i każdy stan ma jakieś swoje inne prawa, do wyboru do koloru. Np. kobiety w Wirginii mogą czuć się bezpiecznie, bo nikt ich nie będzie łaskotał, zaś w Vermont małżonek nie może posiadać sztucznej szczęki, jeśli współmałżonek nie wyrazi zgody. Ważne, że nie ma obostrzeń jeśli chodzi o krzywiznę banana. Lub poziom zanieczyszczeń, spalin, wydobycia węgla, restrykcje związane z żarówkami, plastikiem, reklamą papierosów, czy innymi prawami.

Również „Zła Unia” wykazała nieprawilny, „socjalistyczny” stosunek do koronawirusa. Tylko Szwecja „broni honoru", reszta Unii pozamykała swoje granice, instytucje, stadiony sportowe, zarządziła różne kwarantanny, zakazy, obostrzenia w przestrzeni publicznej. Nawet Wielka Brytania jeszcze dała się ugiąć, chociaż jej przywódca Borys Johnson, na przekór liderom, postanowił wcielić w życie dzielne postulaty walki z wirusem przy pomocy odporności stadnej. Unio, dlaczego odebrałaś nam wolność? Może Polexit by to zmienił? Mielibyśmy szansę być Białorusią, piękną i zdrową...

No i trzeci anioł apokalipsy (anioł, bo jeźdźcy są teraz zajęci koronawirusem, szarańczą, suszą i - standardowo - Jarosławem Kaczyńskim). Dochód gwarantowany. Duch równości krąży coraz bliżej. To idealne spełnienie jasnej twarzy wyczekiwanej Ery Wodnika - solidarność i równiejsze szanse (cieniem jest egocentryzm i samowystarczalność „po swojemu"). Wodnik czuje się bezpieczny, jak ma kasę na podstawowe potrzeby. Uran w Byku znajduje się w czwartym znaku od Wodnika, jak by to pięknie pododawał w swoich mandalach prof. Weres. Czwarty znak, Imum Coeli, czyli spokój, kolebka bezpieczeństwa, opozycyjna siła wobec wspinania się po szczeblach kariery. Byk jako czwarty znak od Wodnika, Uran w Byku, rewolucja, nowe reguły gry. Tsunami ekonomiczne, tak silne, że Marks by się nie powstydził.

Pojedynek pomiędzy uranicznymi socjalistami z konstelacji Byka, a Cieniem Wodnika to obecnie jeszcze rodzaj mrzonki, lecz nie ukrywam, że oczyma swojej wyobraźni spodziewałem się, że czas ten nastąpi. Elementem inicjującym miała być jednak robotyzacja i zmniejszenie użyteczności czynnika ludzkiego, sprawiająca, że ludzie przestaną być w takim stopniu potrzebni i eksploatowani. Wówczas obszar wolności może się zwiększyć, w ramach utopii, gdzie człowiek nie musi się zastanawiać nad tym, jak może przeżyć, tylko bardziej się skupi na tym, jaki rodzaj istnienia i kreatywności bardziej go pociąga. Ale przecież to miało być „kiedyś", a nie już teraz!