Oryginalnie w blogu Autora pod tym samym tytułem, 28 września 2018. W Tarace za uprzejmą zgodą.

W słowach Dudy o wyimaginowanej wspólnocie najgorsze jest to, że jest w nich wiele prawdy. Nic nie pokazuje ich prawdziwości dobitniej, niż odpowiedź krytyków. Tę odpowiedź można sprowadzić do jednego. Przecież mamy pieniądze. Dostajemy kasę. Kasa. Czy wspólnota może być wyimaginowana, jeśli jej istnienie uzasadnia się z pomocą pieniędzy?

Ze słowami Dudy radzą sobie jego krytycy w sposób dość przewidywalny. Uwierzyli już, że wyborcze zwycięstwo plemiennej wizji świata wynikało z rozdania pięciuset złotych. Uwierzyli, że koniec końców zawsze chodzi o pieniądze, przekonują więc pieniędzmi do realności swych uniwersalnych idei. Oto dziennikarz podchodzi na ulicy do ludzi z kamerą i prosi ich, by mu dali dwa złote. Zaintrygowani wręczają mu monetę, a on w odpowiedzi daje im dziesięć złotych i informuje, że tak działa Unia Europejska. Mój Boże... Czy trzeba naprawdę tego, co zrobił jeden z tak zaczepionych, by pokazać absurd tej całej sytuacji? Ten człowiek zaproponował, że skoro tak się chcą tutaj z nim bawić, to on teraz da dwieście i chciał tysiąc w zamian. Usłyszał rzecz jasna, że to tak nie działa. Po prostu. Daj dwa, masz dziesięć, ale dwustu nie wezmę, bo przecież ci nie dam tysiąca. To nie działa w ten sposób.

Ale dlaczego nie działa? Dlaczego można dostać dziesięć za dwa, a nie można dostać tysiąca za dwieście? Odpowiedź jest oczywista. Nie można dostać tysiąca za dwieście, bo tak naprawdę nie można nawet dostać dziesięciu za dwa. Nikt nie daje dziesięciu za dwa, bo musiałby być Bogiem samym, który chleb zamienia w wino i bez ustanku mnoży z definicji martwe ryby. Pieniądze daje się po coś, inaczej bowiem szybko się skończą. Oczekuje się jakiegoś zysku, a jeśli nie zysku, to czegoś innego w każdym razie. Można mówić komuś, że jest inaczej, o ile się go uważa za zupełne dziecko. To pierwszy problem tak budowanej kontrargumentacji, ale jest i poważniejszy.

Czy naprawdę tu chodzi tylko o pieniądze? Bo jeśli nie, to czemu akurat pieniędzmi próbuje tu ktoś przekonywać?

Wiele dla pieniędzy można sobie wyimaginować, o czym wiedzą kobiety, co wyszły za mąż z rozsądku – wierne czytelniczki płomiennych romansów. Ale czy pieniądze dają miłość, czy jedynie wiążą?

To łatwo sprawdzić. Wystawcie europejską drużynę piłkarską, zobaczycie kto jej będzie kibicował. Ogłoście ochotniczy nabór do europejskiej armii, zobaczycie ilu chętnych się zgłosi, jeśli alternatywą będzie służba w armii własnego kraju. Albo wymieńcie pięć powodów, dla których bycie Europejczykiem powinno napełniać dumą. Pierwszy – wyeliminowaliśmy słomki. Już prawie nie używamy słomek, a one śmiecą. Ten problem dumy jest tu jednym z kluczowych. Ludzie identyfikują się bardziej z własnym krajem, niż z Unią, ale jest i poważniejszy kłopot, bowiem warunkiem dumy jest poczucie własnej wyjątkowości, a współczesna postępowa Europa przekazuje ludziom raczej tę tezę, że nie powinni czuć się wyjątkowi z powodu jakiejkolwiek zbiorowej tożsamości, ta bowiem z definicji wyklucza tych co są poza nią.

Zgodnie z nowoczesną narracją na Europie ciążyć mają raczej liczne winy, niż może ona sobie przypisywać jakieś zasługi. Jeśli nie można nikogo wykluczać i jeśli Europa w niczym nie jest lepsza od reszty świata, to nie ma powodu, by czuć się dumnym z takiej przynależności. Związek między obniżaniem rangi europejskich dokonań, a niechęcią do utożsamienia się z Europą w poszczególnych krajach jest dość oczywisty, ale chyba nie dla postępowej strony, która jednym tchem powtarza dwie sprzeczne litanie i nie widzi, jak bardzo wzajemnie się znoszą.

Jedna litania jest o winach. Wyprawy krzyżowe to my, zatrucie środowiska my, kolonizacja to my, niewolnictwo to my, rasizm my, faszyzm my, i Cortez i Pizarro i efekt cieplarniany i broń sprzedajemy biednej Afryce i dlatego oni sobie robią krzywdę i nie reagujemy kiedy sobie tę krzywdę naszą bronią robią... Wszystko my. Wspólnoty z innych stron świata, co żyły w harmonii, zanim im ją zakłóciliśmy, są ekologiczne, niepatriarchalne, relaksujące i uduchowione. Równowaga ciał ich jest w brzuchu, w punkcie „tan-tien” równowagi, a nasza w głowie, dlatego są stabilniejsi, a my chwiejni tacy. My za dużo myślimy, oni przebywają w ciągłej medytacji. Nasze sztuki walki są siłowe, ich magiczne. Oni bizonów zabijali tyle ile trzeba, my dla zabawy zabiliśmy wszystkie. Ich wojownicy pachnieli olejkami wschodnimi i mieli na sobie w dni gorące gustowne dżelaby, a działali oni jedynie w obronie. Nasi w pustynnym słońcu w blaszanych zbrojach cuchnęli, na wschodnich mozaikach nogi im się w pałacach rozjeżdżały, to przez te buty blaszane, damy arabskie mdlały od tego odoru, a rycerze owi zawsze byli tylko w ataku i zawsze niesłusznym, a sprawa ich absurdalna kompletnie. I szli na przełaj przez pustynie całkiem bez wody, gdyż pozbawieni byli ludzkiego rozumu. Wszystkie śmieci jakie powstają, to przez nas. Głód w Afryce przez nas. I tak bez końca. Filozofia nasza też zbyt racjonalistyczna, przez to przemocowa, lepsza od niej jest wschodnia, co dźwiękiem jednej klaszczącej dłoni załatwia wszystko to, czego rachunkiem zdań nie rozwikłasz.

Co tam za mądrość można uzyskać myśląc, jak to myśli rzeźba Rodina? Żadną. Mindfulness trzeba uprawiać. To dopiero daje mądrość prawdziwą. Nie gimnastyka szwedzka, a hatha joga. Hatha joga lepsza. Bo starsza. Tak jest od czasów książki o Winnetou, gdzie jeden z bohaterów opowiada, jak to Indianie mogą ogrzać się przy cieple ogniska z dwu, trzech małych patyczków, podczas gdy my, obcy, potrzebujemy wielkie żagwie palić. Nie ma w zasadzie dziedziny, w której mitologia postępowa dawałaby nam jakąś przewagę, prócz tępej siły, która wcale nie może być przecież powodem do dumy. I to jest ta jedna wciąż opowieść, której ucieleśnieniem jest film Avatar, o Raju który niszczymy naszym europejskim piekłem. My karakany, oni piękni jak bóstwa.

Równolegle z nią zaś idzie narracja druga, która każe mieszkańcom europejskich krajów nie identyfikować się egoistycznie z krajem własnym, tylko właśnie z tą Europą jako całością. Tą samą, którą akapit wyżej od czci i wiary się odsądza. Tyle w tym tylko logiki, że już lepsza ta Europa, choćby i kolonialna i choćby ogrody zoologiczne dla ludzi dawniej budowała, ale jednak i tak lepsza, niż ten kraj własny, mentalne ranczo Wilkowyje, gdzie nawet klatki dla Aborygenów nie było w zoo, bo byśmy zaraz pewnie i ukradli klatkę.

Oczywista jest tu więc postępowa wewnętrzna sprzeczność, gdy nam postępowcy każą kochać to, czego nienawidzą, ale sprzeczność wewnętrzna konserwatystów jest wcale nie mniejsza.

Na czym bowiem europejska wspólnota miałaby się opierać? Historycznie na chrześcijaństwie. Powiedzieć, że wspólnota Słowian z Zachodem jest wyimaginowana, to jak powiedzieć, że w głębi duszy pozostali oni poganami. Freud twierdził tak kiedyś i oczywiście miał rację, ale w ustach słowiańskiego konserwatysty brzmi to równie groteskowo, co żądanie identyfikowania się z Europą w ustach postępowca, co ją chwilę wcześniej obwinił za całe zło świata. Jeśli naprawdę nic nas z Zachodem nie łączy, to czy to znaczy, że chrzest był jedynie pozorem? A może był... dla pieniędzy..?

Wspólnota każda poniekąd jest fikcją, ponieważ na fikcji opiera się cała w ogóle kultura. Dzisiejsza wspólnota Europejska to fikcja, która ma nas ocalić od wojny. Ale jeśli fikcja ma działać, trzeba zatrudnić kogoś, kogo fikcje poruszały ludzi, by coś doradził. Może Lucasa? Gwiezdne Wojny się sprzedały, niech opowie o Wielkiej Europie. Póki co mamy opowieść o Europie Wstydliwej. Masy garną się, by w gronie innych Europejczyków uderzać się w piersi za tysiące lat zła i tą metodą uzyskać doskonałość duchową. Naszą dumą będzie brak dumy i to nas połączy. Oczywiście żartuję. Coś takiego nie może z nikim połączyć nikogo. Nie da się żadnej wspólnoty dewaluować i budować w tym samym czasie.

Oczywiście zadanie pytania, co tak naprawdę miałoby scalać Europę w sensie kulturowym i ją definiować jest czym innym, niż twierdzenie, że europejskich krajów nic absolutnie do siebie nie upodabnia. Jasne jest, że upodabnia. Każdy Europejczyk wie, że państwo ma wobec niego jakieś obowiązki. Nie wie tego żaden Afrykanin. Na gruncie amerykańskim także nie jest to oczywiste, choć z nieco innych przyczyn. Azjata też tego nie wie, choć wie coś odwrotnego – że mianowicie to on ma obowiązki wobec państwa. Ten domyślny, tajemniczy byt, do którego od Lublina po Barcelonę adresujemy frustrację, gdy myślimy, że „zima znów zaskoczyła drogowców”, ten tajemniczy byt, który może dać dziesięć złotych za dwa, który powinien dać mieszkania tym, co ich nie mają, nauczyć dzieci czytać nie umiejące, zapłacić za darmową zupę w szkołach, postawić stadiony piłkarskie ku uciesze wszystkich po równo – to jest ten tajemniczy byt, który łączy Europę, a którego nigdzie indziej nie ma, a najwyżej się jego istnienie udaje, tworząc mentalne protezy. Cóż to za Duch? Skąd się wziął?

Ano właśnie..