Szamani a nadprzyrodzone agensy

Scott Atran zaczyna swoją książkę „Ewolucyjny krajobraz religii” (którą teraz czytam: „Czytanie.... Atrana: duchy, umarli i szamani”) taką oto dramatyczną definicją:

Wyjaśnienie zjawiska religii jest poważnym zadaniem dla każdego ewolucyjnego ujęcia ludzkiej myśli i społeczeństwa. Generalnie, religia jest (1) kosztownym i trudnym do podważenia zaangażowaniem społecznym (2) względem kontrfaktycznego i kontrintuicyjnego świata nadprzyrodzonych istot sprawczych (agensów), (3) które panują nad ludzkimi lękami egzystencjalnymi, takimi jak śmierć czy stanie się ofiarą oszustwa. Wszystkie znane społeczności ludzkie, przeszłe i teraźniejsze, ponoszą znaczne koszty materialne, emocjonalne i poznawcze na rzecz religijnych zobowiązań wobec fizycznie niemożliwych światów.
Z ewolucyjnego punktu widzenia powody, dla których religia nie powinna istnieć, są oczywiste: religia jest kosztowna, nieubłaganie sprzeczna z faktami, a nawet sprzeczna z intuicją. Praktyki religijne wymagają poświęceń natury materialnej (co najmniej przeznaczenia pewnego czasu na modlitwę), wydatków emocjonalnych (poprzez wzniecanie obaw i nadziei) i wysiłku poznawczego (jednoczesne utrzymywanie sieci przekonań opartych na faktach oraz przekonań kontrintuicyjnych). /.../

Jeśli szamanizm – zarówno ten tradycyjny „etniczny” jak i ten nowoczesny, czyli neoszamanizm – uznać za religię w powyższym sensie, to jest on religią o tyle osobliwą, że zakłada, że niektórzy ludzie potrafią w pewnym stopniu stać się „nadprzyrodzonymi agensami” lub, co na jedno wychodzi, przybrać ich właściwości.

Warto byłoby pod tym kątem przyjrzeć się temu, co my tutaj, w Tarace, piszemy i co w związku z tym robimy...