Siedem ścieżek w hinduskiej tantrze
! Do not copy for AI. Nie kopiować dla AI.

Kategoria: Tantra i seks
Tematy/tagi: Indie • joga • tantra

Tantra jest bardzo szerokim pojęciem, które obejmuje różnorodne podejścia. Niestety, na Zachodzie tantra jest natychmiast kojarzona jedynie z kilkoma aspektami, które w rzeczywistości wcale nie są dominujące.

Tantra jest bardzo szerokim pojęciem, które obejmuje różnorodne podejścia. Niestety, na Zachodzie tantra jest natychmiast kojarzona jedynie z kilkoma aspektami, które w rzeczywistości wcale nie są dominujące i w większości szkół ich w ogóle nie ma. Kularnawa-tantra – jeden z najbardziej znanych i cenionych tekstów sakralnych – opowiada o siedmiu stopniach, czy ścieżkach (aczarach) praktyki tantrycznej:

1) Wedaczara – ścieżka składająca się z rozmaitych praktyk duchowych i rytuałów, które są przeprowadzane według zasad zawartych w Wedach. Obejmuje spokojne ceremonie kanoniczne oraz podstawowe praktyki tantryczne (np. kontemplacja boskości we własnym ciele (lotos o tysiącu płatków) czy wibracja sylaby „Aim” za dnia).

2) Waisznawaczara – kontynuacja pierwszej ścieżki, ale z większym naciskiem na sakralną mitologię zawartą w Puranach. Jest to ścieżka oddania i wiary w zbawienną moc Brahmana, któremu praktyk poświęca wszystkie swoje działania. Praktyka zawiera takie elementy, jak m.in. ścisłe trzymanie się przepisów zawartych w Wedach, ascetyzm, post, celibat, działania charytatywne. W Waisznawaczarze potępia się zabójstwo i przemoc, spożywanie mięsa, cudzołóstwo, kłamstwo itd. Praktyka skupia się na pokłonieniu indywidualnym bóstwom (iszta-dewata, przeważnie Wisznu) za dnia oraz powtórzeniu sakralnych formuł (dżapa) w nocy.

3) Śaiwaczara – kontynuacja Waisznawaczary, z naciskiem na Smryti i Purany gloryfikujące Śiwę. Rozpowszechnione jest pokłonienie personalnym bóstwom, przeważnie męskim. Oddanie (bhakti) jest połączone z osiąganiem mocy (śakti) oraz twardym nastawieniem na poznawanie (dżniana).

4) Dakszinaczara – podejście popularne na południu Indii. Praktyk (sadhaka) medytuje na trzy aspekty Absolutu: energię działania (krija), siłę woli (iczha) i moc poznawania (dżniana). Te trzy aspekty są znane jako śakti, z tego względu Dakszinaczara akceptuje pokłonienie żeńskim formom boskości (bhagawati), które jednak odbywa się według zasad Wedaczary. Dozwolone są praktyki na cmentarzach (podczas ceremonii mogą się pojawiać mroczne elementy, np. naszyjniki z czaszek), nad rzekami, pod drzewami bilwa, na skrzyżowaniach dróg. Ta ścieżka zabrania spożywania alkoholu i mięsa, jak również przeprowadzania praktyk seksualnych.

5) Wamaczara – obejmuje pokłonienie żeńskiemu aspektowi (parameszwari) w kręgu inicjowanych kobiet i mężczyzn (czakra) za pomocą pięciu elementów (pańća-tattwa, kula-tattwa albo pańća-makara) – alkoholu, mięsa, ryby, prażonych ziaren oraz aktu seksualnego. Praktyk (sadhaka) realizuje żeńską zasadę w swoim ciele poprzez naruszenie tabu, co ma na celu wyzwolić go z ograniczeń umysłowych, wynikających z podziału na czyste i brudne, dobre i złe, słuszne i niesłuszne, itd. Doprowadza to do osiągnięcia stanu „jednolitego smaku” (samarasja), w którym nic nie jest w stanie zakłócić czystego potoku świadomości. Jest to możliwe dopiero po zdobyciu pełnej kontroli nad swoją istotą i jej zrozumienia (służą temu praktyki kundalini-jogi). Podejście Wamaczary nie jest akceptowane społecznie, dlatego wyznawcom zaleca się utrzymywanie swojej przynależności do takiej ścieżki w tajemnicy.

6) Siddhantaczara – szkoła zaadoptowała filozofię i rytuały Śaiwitów, ale z większym naciskiem na Bhairawę (gniewny aspekt Śiwy), z którym utożsamiają się wyznawcy kultu. Sadhaka osiąga niedualny stan obecności, medytuje na siebie jako najwyższy Absolut i wyzbywa się wszystkich więzi, nadziei i strachu. Większe znaczenie ma wewnętrzne kontemplacja, niż rytuały zewnętrzne. Siddhantaczara rozpowszechniła się nie tylko w Indiach; ta szkoła wywarła znaczący wpływ na rozwój alchemii, jogi i innych nauk także w Chinach. Z kronik tamilskich siddhów wiadomo, że co najmniej dwóch z dziewięciu założycieli Siddhantaczary odwiedziło Chiny w różnych okresach swojego życia. W kilku różnych tekstach istnieje potwierdzenie, że to właśnie oni rozpowszechniły w Chinach naukę, która później uzyskała postać alchemii taoistycznej. W ramach tej ścieżki mieszczą się Aghoraczara i Jogaczara.

7) Kaulaczara – zawiera elementy Wamaczary, ale odrzuca wszelkie reguły i zasady panujące w poszczególnych tradycjach. Nie ma tu żadnych zakazów, jeśli chodzi o poznawanie wewnętrznej prawdy. Ignorowane są typowe dla hinduskich praktyk zalecenia: sposób prowadzenia praktyk, czas, miejsce, uwarunkowania astrologiczne… Na tej ścieżce sadhaka osiąga wyzwolenie za życia (staje się dżiwan-muktą): podmiot i przedmiot jednoczą się w jego umyśle, wewnętrzna przestrzeń łączy się z zewnętrzną. Uzyskuje on całkowitą wolność od uwarunkowań oraz ocen moralnych i emocjonalnych, przebywa poza jakimikolwiek doktrynami i koncepcjami, pozwala energiom ujawniać się swobodnie w zależności od sytuacji. Wyznawcy tej ścieżki mogą formalnie należeć do różnych kultów, ale ich wierność Kaulaczarze przeważnie jest utrzymywana w tajemnicy. Prywatnie mogą praktykować Wamaczarę, publicznie – Śaiwaczarę, w tłumie mogą się zlewać z wyznawcami Waisznawaczary. Kauladharma stanowi syntezę wszystkich nurtów tantrycznych.

Używając popularnych na Zachodzie określeń, można zaliczyć Wedaczarę, Waisznawaczarę, Śaiwaczarę i Dakszinaczarę do ścieżki prawej ręki, natomiast Wamaczarę, Siddhantaczarę i Kaulaczarę – do ścieżki lewej ręki.

Wedy wskazują, że najważniejszą ścieżką jest Wedaczara, potem Waiznawaczara, Śaiwaczara – i tak dalej malejąco. Kularnawa-tantra odwraca ten porządek, twierdząc, że najbardziej doskonałą ścieżką jest Kaulaczara, podczas gdy Waisznawaczara jest najmniej efektywna. Joni-tantra (4.12-15) zawiera następujące stwierdzenie: “Spośród wszystkich ścieżek Wedy są doskonałe, ale Waisznawa jest powyżej Wed. Śaiwa jest lepsza od Waisznawy, Dakszina przewyższa Śaiwę, Wama jest lepsza od Daksziny, natomiast Siddhanta bierze górę nad Wamą. Kaula jest wyższa od Siddhanty… Wyższość Kauli głoszona jest we wszystkich Tantrach”. 

Powyższe 7 ścieżek są czasami rozpatrywane jako stopnie wtajemniczenia: sadhaka rozpoczyna swoją ścieżkę od lektury Wed, całkowitego posłuszeństwa wobec przykazań religijnych i udziału w kanonicznych rytuałach, uzyskując z czasem większy stopień samodzielności, podejmując coraz większe ryzyko, żeby wreszcie zrozumieć swoją istotę, dojść do poziomu Kaulaczary i zostać wyzwolonym za życia.