Książka, którą czytam, to „Zagadka teorii kwantów” (Quantum Enigma: Physisc Encounters Consciousness), pol. wyd. 2013, oryg. 2011, autorzy Bruce Rosenblum i Fred Kuttner.

Interpretacja kopenhaska, co to jest, podsuwa Wikipedia:

Funkcja falowa (wektor stanu) układu kwantowego reprezentuje stan wiedzy (obserwatora) o tym układzie.

A więc w definicji najbardziej podstawowego pojęcia mechaniki kwantowej, czyli funkcji falowej, pojawia się obserwator. W swojej wersji „bez owijania w bawełnę” teza ta brzmi mniej więcej tak:

Świat realny rządzi się fizyką klasyczną, tzn. deterministycznymi prawami mechaniki Newtona, równaniami Maxwella dla pól elektrycznych i magnetycznych i kosmiczną mechaniką grawitacji, przestrzeni i czasu czyli teorią względności Einsteina. Ale świat kwantowy jest całkiem inny czyli jakby nierealny i żeby stał się realny, musi być dokonany akt pomiaru, podczas którego na układ kwantowy, „właściwe to nieistniejący”, pada widzące oko świadomości.

Rosenblum i Kuttner wspominają nawet takie (dla mnie ekstremistyczne) rozważania, w myśl których „coś jest” w umysłach lub mózgach, co „przestawia” układy kwantowe na wariant realny, każąc im chodzić według praw klasycznej fizyki. Oto mamy w sobie – w swoich mózgach?, umysłach?, świadomościach?, w swoich Ich lub ego? – coś takiego, co wywołuje-ewokuje-podnosi kwantowe „rzeczy” z ich widmowego nie-bytu lub nie-całkiem-bytu. Sztandarowym przykładem takiego kwantowego nie-całkiem-bytu jest słynny Kot Schrödingera jednocześnie żywy i martwy.

Zdjęcie ze strony www.webzeest.com
gdzie także opis tego eksperymentu myślowego, jeden z mnóstwa.

Kiedyś na studiach uczono mnie teorii kwantów, ale na szczęście interpretacja kopenhaska nie była lektura obowiązkową, tak że poszedłem ze szkoły w życie z przekonaniem, że kwantowa obiekty chodzą wprawdzie według praw sprzecznych z intuicją (podobnie jak w matematyce pozostaje poza intuicją już skromna przestrzeń mająca cztery wymiary), ale to nie przeszkadza im być całkiem obiektywnymi. Ostatecznie prawdopodobieństwo z którym elektrony przechodzą przez otwory i układają się we wzór interferencyjny też jest całkiem obiektywne.

Uzależnianie zachowania się przyrody od tego, czy „ktoś” na nią patrzy czy nie, jest jednakową bzdurą (lub przesądem) niezależnie czy mowa o fizyce zwykłej czy tej kwantowej. W końcu zasady dynamiki Newtona też są sprzeczne z intuicją!

Ale przesąd jest memem. Memom wszystko jedno, czy są prawdziwe, fałszywe czy bezsensowne. Im zależy tylko na tym, by były powielane, czyli pisane, czytane, rozważane i przekazywane dalej. Jedyne, co im naprawdę grozi, to to, że zostaną zapomniane.

Więc czytając wspomnianą książkę zastanawiam się, czy autorzy, pisząc tę książkę, naprawdę przystępną, popularną i wykładającą „kawa na ławę”, zrobili dobry czy zły uczynek? Bo wprawdzie krytycznie omawiają historię i mitologię interpretacji kopenhaskiej, ale z drugiej strony, jej memy puszczają dalej w ruch, kontynuują je – a przecież to, że się może kontynuować, mem lubi najbardziej.

Jak dotąd widzę tylko jedną zasługę, jaką ma interpretacja kopenhaska dla Ludzkości. Bo kiedy pojawiła się mechanika kwantowa, a potem jej interpretacja kopenhaska, marksistowscy przyboczni mędrcy Stalina wprawnie rozpoznali w niej tak znienawidzony „burżuazyjny idealizm”. Bo też interpretacja kopenhaska jest najczystszym idealizmem i to w sensie takim, jak idealizm rozumieli marksiści-leniniści: w wersji ekstremistycznej głosi, że nienależący do świata Umysł ów świat nieustannie stwarza. Więc Stalin zakazał mechaniki kwantowej i dzięki temu radzieccy uczeni stracili kilkanaście lat na przyswojenie sobie technologii bomb jądrowych, z pożytkiem dla świata, dla nas wszystkich.

Rosenbluma i Kuttnera czytam dalej, a jak coś znajdę, doniosę.

PS. Współautor, Bruce Rosenblum, zmarł miesiąc temu.

Komentowanie wyłączone wszędzie od 1 sierpnia 2020.