Depresja jako dezintegracja pozytywna
Koncepcja dezintegracji pozytywnej Kazimierza Dąbrowskiego: uwagi praktyka-terapeuty

Kategoria: Techniki rozwoju
Tematy/tagi: psychiatria • psychologia • psychoterapia

Jeszcze na studiach zachwyciła mnie Kazimierza Dąbrowskiego teoria dezintegracji pozytywnej. Dziś po wielu latach pracy dydaktycznej i terapeutycznej mogę powiedzieć, że odkrycia polskiego profesora należy uznać za rewolucyjne. Założenia jego teorii są obecne w wielu szkołach i systemach terapeutycznych. Miedzy innymi: psychologia transpersonalna i psychologia zorientowana na proces. Odkrycia polskiej szkoły higieny psychicznej okazują się bardzo przydatne w holistycznym rozumieniu zdrowia. Kazimierz Dąbrowski był prekursorem naturalnych metod terapii, a jego prace zyskały uznanie na całym świecie. Badania prowadzone przez niego zarówno w Europie, jak i w Ameryce dowodzą, że psychonerwice (stany depresyjne, lękowe i obsesyjne) uważane dotąd za jednostki chorobowe, są twórczymi a wiec pozytywnymi elementami rozwoju osobowości.

Teoria Dąbrowskiego jest teorią rozwoju psychicznego człowieka. Oparta zastała na mądrym założeniu, że istotę rozwoju stanowi osiąganie wyższych poziomów życia psychicznego. Badając ten proces profesor odkrył, że następuje on poprzez stopniowe rozluźnianie i zastępowanie prymitywnych form czynności psychicznych formami bardziej złożonymi: świadomość, koordynacja funkcji intelektualnych i emocjonalnych. Dzięki temu człowiek uzyskuje większą autonomię, zdolność rozumienia siebie i problemów. Proces ten najczęściej przebiega poprzez zaburzenia, częściową dezintegracje psychiki:

Stany depresyjne, lękowe, obsesyjne są często wyrazem przeżyć empatycznych, przeżyć troski o innych (...) świadczy [to] o dużej kulturze wewnętrznej jednostki i o jej zdolności do przyspieszonego rozwoju (...) Niski lub średni próg frustracji - wbrew ogólnie przyjętym poglądom - świadczy zazwyczaj o bogactwie psychicznym, o dużej wrażliwości. Nie ma chyba prawdziwego uczucia ani większych dziel umysłu ludzkiego bez słabszego lub silniejszego związku z depresją, stanami lękowymi czy obsesją.

K. Dąbrowski "W poszukiwaniu zdrowia psychicznego", PWN 1996 s. 8.

Już na emigracji profesor sformułował nową definicję zdrowia psychicznego:

Zdolność do rozwoju w kierunku wszechstronnego rozumienia, odkrywania i tworzenia coraz wyższej hierarchii rzeczywistości i wartości aż do konkretnego ideału indywidualnego i społecznego. Tamże s. 22.

Uznanie takich kryteriów za wzór zdrowia psychicznego nakierowuje człowieka na rozwój, daje szanse twórczemu potencjałowi ludziom wrażliwym, utalentowanym, wybijającym się ponad normę statystyczną. Pilną potrzebę budowania etyki charakteru znajduję w postulatach filozofii Karola Wojtyły ("Miłość i Odpowiedzialność" i "Osoba i Czyn"). Obecnie nawet trenerzy profesjonalistów upatrują w wartościach klucza do skutecznego działania ze względu na obecną dominację etyki osobowości (tak populistycznie powszechną w mediach - z nielicznymi wyjątkami).

W praktyce często spotykam ludzi, którzy dzięki rozwiązaniom proponowanym przez koncepcję dezintegracji pozytywnej już po kilku sesjach wychodzą z depresji, nabierają wiatru w żagle, odnajdują sposoby szczęśliwego żeglowania przez życie, odnajdują cel i sens tego żeglowania. W głębokiej depresji na ogół nie można prowadzić długich rozmów, rozdrapywać ran, które przynoszą jeszcze większe cierpienie. Dużo lepsze efekty przynosi praca z ciałem (masaż leczniczy, bioterapia, odpowiednio dobrane ćwiczenia) oraz wczucie się w sytuację, co przynosi promień nadziei w ciemnym kolorycie depresji. Nagromadzenie ciężkich przeżyć związanych z układaniem sobie życia, rozłąka z rodziną i przyjaciółmi, stres i kłopoty przyśpieszają procesy dezintegracji. Daje to szanse rozwoju, o czym przekonało się wielu rodaków osiągających sukces na emigracji. Nie jest przy tym konieczne "odbicie się od dna" , choć samo zjawisko znakomicie potwierdza tą teorię. Dzięki rozbiciu struktur osobowości możliwe jest odbudowanie jej na wyższym poziomie (lepsze przystosowanie), a nawet integracja wielopoziomowa zorganizowana, usystematyzowana, nakierowana na wartości (godność, rodzina, wiara, honor, szacunek dla istot czujących i zrównoważonego rozwoju, nadzieja, ojczyzna, lojalność, miłość). Dla ludzi młodych znakomite efekty daje uczestnictwo w grupach (proces interpersonalny). Grupa rówieśnicza prowadzona przez doświadczonego terapeutę pozwala skonfrontować egzystencjalne rozterki młodego człowieka i poprzez zrozumienie drogi rozwoju innych i znalezienie recepty dla siebie. Jest to bardzo skuteczna metoda profilaktyki uzależnień. Człowiek pozostawiony samemu sobie w trudnych chwilach łatwiej sięga po alkohol, narkotyki lub choćby uzależnienia typu telewizja, internet, nadmierne jedzenie, pozbawiony miłości seks. Choroba uzależnieniowa zaczyna się kiedy zaczyna to przeszkadzać w normalnym twórczym życiu, staje się uciążliwe dla najbliższych, przestajemy panować nad tym, pamiętamy ile razy i jak długo "udało" się odsunąć uzależnienie, jednym słowem staje się to nienaturalnym problemem.

Standardowe tłumienie dezintegracji lekami psychotropowymi przypomina często wylewanie dziecka z kąpielą. Dobre efekty daje zaangażowanie się w grupę (artystyczne, sportowe), wypoczynek na łonie natury, zmiana stylu życia (pracy), uczestnictwo w kursach (podnoszenie kwalifikacji), inwestowanie w siebie (rozwój talentu, hobby).

Jeżeli rozumiemy proces dezintegracji pozytywnej możemy łatwiej wyjść z kryzysu z nową, ukształtowaną na wyższym poziomie osobowością.

O wiele trudniejszym problemem jest psychopatia.

Psychopatią jest struktura zintegrowana (na niskim poziomie) nakierowana na realizację egoistycznych celów. Cechuje ją brak konfliktów wewnętrznych i łatwe powodowanie konfliktów zewnętrznych, brak współczucia, wymaganie bezwzględnego posłuszeństwa. Choć osoby o profilu psychopatycznym cieszą się opinią dających sobie radę w życiu, to po pewnym czasie powodują one konflikty w życiu osobistym i społecznym. Podobnie jak psychoneurotycy ich inteligencja jest na usługach popędów (ograniczenie celów i pola zainteresowań). W takim przypadku mądrze jest skorzystać z fachowej pomocy psychologa lub psychiatry.

Jeżeli jednak jesteś człowiekiem wrażliwym i nieobojętne ci jest zło i cierpienie tego świata, w którym przyszło nam żyć, masz wewnętrzne rozterki nad sensem tego życia - odkryj te uczucia jako element procesu przyspieszonego rozwoju. Postaw sobie pytania, na co masz wpływ, jakie wartości wyznaczają sens twojego życia i co i kiedy chcesz zmienić. Potraktuj swój rozbity wewnętrzny obraz świata jak mozaikę i zacznij budować fascynującą, piękną mandalę twoich priorytetów, na miarę marzeń, wierząc, że tylko tak można zbudować lepszy świat.

Najwyższym poziomem rozwoju jest: konkretne doświadczenie parapsychologiczne i mistyczne. Taki wniosek znajduję u Profesora, który całe swoje twórcze życie poświęcił badając klinicznie zagadnienie psychicznego zdrowia człowieka. Na emeryturę wrócił do Polski i zamieszkał w lesie w Radości ... (koło Warszawy).

Jerzy Niczyporuk
marion8@neostrada.pl

PS. Ogłaszam konkurs na wiersz pt. "W co wierzę - moje wartości". Wyróżnione prace opublikuje WŚ, a laureat wybrany przez redakcję otrzyma zaproszenie na wybrany trening Fundacji FER o wartości 300 zł.

Kursy i terapie medycyny naturalnej: Refleksologia; masaż leczniczy, sportowy i kosmetyczny (odmładzanie, celulitis); hipnoza; bioterapia (Reiki, konchy, zioła, egzorcyzmy). Zajęcia terapeutyczne dla osób w depresji i psychonerwicy. Leczenie zagrożonych uzależnieniem, bezpłodności, rwy, dyskopatii, bulimii, anoreksji i innych dolegliwości psychosomatycznych. Komplementarne metody dla osób zagrożonych nowotworem.

Jerzy Niczyporuk tel. +76 8196017 • www.fundacja-eko-rozwoju.prv.pl