Dobre bo... rodzime?
Czym jest rodzimowierstwo

Kategoria: Słowiańskie odrodzenie
Tematy/tagi: pogaństwo • rodzimowierstwo • Wicca

Wśród wielu ruchów i światopoglądów neopogańskich, pojawiających się w naszym kraju, mamy takie, które nawiązują w mniejszym lub większym stopniu do etniczności, do dawnych kultur i przedchrześcijańskich religii, magii i rozmaitych praktyk duchowych. Są więc tutaj między innymi przedstawiciele różnych odłamów Wicca, jest Asatru, odyniści, są helleniści i zainteresowani druidyzmem, a także ludzie poszukujący swojej ścieżki w praktykach szamańskich.

Ale poszukujący swojego umiejscowienia na duchowych ścieżkach sięgnęli również i do naszych, rodzimych tradycji. Mówią o sobie - rodzimowiercy. Czym jest owo rodzimowierstwo ?

Jak wskazuje rodowód słowa (wiara + rodzima), jest to zespół poglądów na świat opartych na mitologii i wierzeniach lokalnych społeczności, głównie wspólnoty słowiańskiej, ale też zdarzają się grupy inspirowane i nawiązujące do innych kultur, które przebywały i rozwijały się na terenach obecnie polskich np. celtyckich, germańskich, bałtyjskich (pruskich).

Dla nich wszystkich wspólnym mianownikiem była i jest świętość natury.

Założenia wyznaniowe religii rodzimowierczych zazwyczaj klasyfikuje się jako politeizm (wielobóstwo), henoteizm (wielobóstwo z jednym bogiem najwyższym), panteizm (utożsamiający boga ze światem przyrody, bóg jest światem - świat jest bogiem); czasem jest to panenteizm (pogląd, że świat jest częścią boga).

Najczęściej poglądy te są albo syntezą przedstawionych założeń bądź też indywidualnymi koncepcjami poszczególnych wyznawców.

W przypadkach utożsamiających boga i wszechświat, jest on zwykle bogiem bezosobowym (lub niepodlegającym w pełni ludzkiemu poznaniu), reprezentowanym poprzez szereg bogów-symboli stanowiących poszczególne aspekty natury np. Dadzbóg, Swarożyc - bóg ognia, słońca (w pruskiej wersji jest to Sauli - słoneczna bogini), Perun, Swarog - bóg nieba, burzy (u Bałtów wyrażany poprzez Perkunsa), Rod - bóg losu, Weles - bóg magii, podziemi, zmarłych i bóg leśny zarazem (na terenach płn.wsch. Polski te aspekty mogą być wyrażane np. poprzez pruskich bogów: lasu - Medinisa, płodności i wody - Patrimpsa, i śmierci - Pikulsa).

Jest też miejsce dla żeńskich bóstw takich jak w wersji słowiańskiej np. Rodzanice i Mokosz, Marzanna i Jutrzenka.

U Bałtów żeński aspekt wyrażają matki lub towarzyszki poszczególnych bogów, ewentualnie ich siostry.

Człowiek w ujęciu rodzimej wiary, jako część boga-wszechświata, ma wpływ na pewną część rzeczywistości, może zmieniać zarówno siebie, swoje otoczenie, może do pewnego stopnia wyjednywać u bogów zmiany przeznaczenia, lub próbować wpływać poprzez moce natury na kształt ścieżek zdarzeń, przy czym musi szanować prawa natury.

Każdy może wyznawać bogów w sposób najbliższy swojemu rozumieniu i pojmowaniu świata, wyznawać bogów takich, którym w danej chwili powierza swój los, nie zastrzegając sobie przy tym prawa do tzw. prawdy. Rodzimowiercy uznają pluralizm religijny.

Religie rodzimowiercze wykorzystują w kulcie i obrzędach to, co można odczytać z tradycji ludowych i dawnych przekazów, imiona bóstw, schematy rytuałów, symbolikę.

Wyznawcy nie odtwarzają jednak li tylko dawnych świąt, są one bowiem przygotowywane w oparciu o źródła, ale i wzbogacane z myślą o dzisiejszym rozumieniu świata, zgodnie z wiedzą, mentalnością i wyobrażeniami współczesnego człowieka.

Obchodzone są przede wszystkim święta związane z cyklem przemian w przyrodzie, związane z charakterystycznymi dla Europy porami roku. Poczynając od wiosny, a kończąc na zimie zataczany jest przez naturę krąg cyklu narodzin, życia i śmierci.

Śmierć traktowana jest przeważnie jako kres istnienia w dotychczasowej postaci, jest progiem, za którym zaczyna się nieznane - za który wiedza ludzka dzisiejszego świata sięga w bardzo ograniczonym zakresie, a więc wyobrażenia pośmiertnych losów dusz są tutaj dość zindywidualizowane. Zazwyczaj celem wędrówki dusz jest święta kraina wiecznej o nich pamięci - Nawia, ale możliwa jest także wędrówka poprzez kolejne wcielenia niekoniecznie ludzkie, jak też i rozproszenie we wszechświecie.

Kult zmarłych przejawia się m.in. odprawianiem tradycyjnych Dziadów około 1 listopada, ale i przy innych obrzędach zmarli bywają wspominani i honorowani, szczególnie podczas świąt wiosennych.

Cztery najważniejsze święta rodzimej wiary wyznaczają daty związane z cyklem słonecznym tzn.:

1. 21. marca - Święto Jare - (zrównanie wiosenne) początek wiosny, pożegnanie zimy, cześć dla odradzającego się życia
2. 23-24. czerwca - Kupała. Święto Kresu (krzesania ognia) - (letnie przesilenie, najkrótsza noc) Święto ognia i wody, życia i miłości, początek lata.
3. 21. września - (zrównanie jesienne) Dożynki-Święto plonów, początek jesieni.
4. 23-24 grudnia - Święto Godów- (zimowe przesilenie, najkrótszy dzień), początek zimy.

Wiara rodzima jest więc ściśle związana z lokalnością i poczuciem zakorzenienia w przyrodzie, ale i w historii regionu. Opiera się na tradycjach i doświadczeniach konkretnych wspólnot. Poszczególne tradycje mogą różnić się między sobą, ale są wyjątkowe, a zarazem niosą te same uniwersalne wartości - poszanowania życia, jego odrębności, indywidualności i jednocześnie zauważają konieczność wpasowania się w szerszy kontekst natury.

Różnorodność postaw wynikająca z możliwości dopasowania rozmaitych światopoglądów religijnych jest tu przejawem charakterystycznego dla rodzimowierstwa pluralizmu i służy zaspokajaniu indywidualnych potrzeb duchowych zgodnie zresztą ze znanym stwierdzeniem: "w różnorodności jest piękno".

W MSWiA są aktualnie zarejestrowane trzy rodzimowiercze związki wyznaniowe :

1. Rodzimy Kościół Polski z siedzibą w Warszawie, prezentujący podejście henoteistyczne ze Świętowitem jako bogiem głównym.

2. Rodzima Wiara (dawniej Zrzeszenie Rodzimej Wiary) z siedzibą we Wrocławiu, której założenia są oparte na panteizmie i kulturalistycznej filozofii nawiązującej do przedwojennej "Zadrugi" i dziedzictwa lechickiego.

3. Polski Kościół Słowiański z siedzibą w Toruniu, doktryna tego kościoła odwołuje się do bogów słowiańskich, jednakże pojmowane są one jako " zaczerpnięty ze słowiańskiej tradycji, symbol obecności stwórcy w naturze". Wyznanie to można więc klasyfikować jako monoteistyczne i panteistyczne zarazem. (Za: Marek Rau "Współczesny ruch neopogański w Europie", oraz dane MSWiA.)

Istnieje również coraz prężniej działająca rodzimowiercza społeczność internetowa skupiająca się głównie wokół portalu RBI (Rodzimowierczy Biuletyn Informacyjny) o charakterze religijno-kulturowym oraz wokół portali związków wyznaniowych. RBI emituje audycje rodzimowierczego radia internetowego, wydaje comiesięczny biuletyn "Wici" przystosowany do wydruku w formie ulotki, gromadzi informacje dotyczące wydawnictw o tematyce historycznej, etnograficznej, archeologicznej i związanej z szeroko pojmowaną tradycją i kulturą, a także posiada rozbudowane forum dyskusyjne z wieloma tematami, miejscem dla prezentacji dorobku i działalności lokalnych grup, a także działem poświęconym rodzimowierczej twórczości.

Arthurius
arthurius@cso.net.pl

Zobacz też: Arthurius. Rodzimowiercy nie-wirtualni. Wywiad przeprowadził Wojciech Jóźwiak.