by Google
English
Astro-analizy
Donacja
23 sierpnia 2006
Jacek Dobrowolski
Serial: Wiersze własne i tłumaczone
Raróg
Poemat dramatyczny na głosy i chóry do inscenizacji aojdycznej i głośnego czytania
◀ Dziewanna. Dramat ◀ ► Rozprawa z Rarogiem ►
(w Tarace od) 23 sierpnia 2006 Jacek Dobrowolski R a r ó g Poemat dramatyczny na głosy i chóry do inscenizacji aojdycznej i głośnego czytania
 |
|
| Jacek Dobrowolski | |
| R a r ó g | |
| Poemat dramatyczny na głosy i chóry
do inscenizacji aojdycznej i głośnego czytania |
| "... i w dziwnym widzeniu
i światłem byłem i źrenicą razem." |
| Adam Mickiewicz |
| Wstęp | |
| Głos kobiecy: | |
| 1 | Czy chcecie teraz usłyszeć o żądzy, |
| która nas pali, więzami krępuje, | |
| jak ze ślepego węża ognistego, | |
| mocą tych dźwięków żaru serdecznego, | |
| 5 | wzbije się raróg — i dosięgnie nieba? |
| Czy chcecie teraz rozmawiać z bogami | |
| wiecznej energii? Niech tańczą przed Wami! | |
| I w pierwszej parze Niebo z Ziemią wskażę | |
| (syn ich rodzony to kiełek zielony), | |
| 10 | a w drugiej parze Syna i Boginię |
| (Słońce pod Ziemią, lecz z mroku wypłynie), | |
| a w trzeciej parze Męża wraz z Niewiastą | |
| (łączy się Słońce z Księżycem i Gwiazdą), | |
| a w czwartej parze Światło i Świat Blasku, | |
| 15 | (słuchaj uważnie, to ujdziesz z potrzasku). |
| Inwokacja | |
| Pierwszy głos męski: | |
| Potężny władco wszechświata i ludzi, | |
| najsprawiedliwszy pusty nieboskłonie, | |
| Inteligencjo początku przed myślą, | |
| dajesz nam przestrzeń, | |
| 20 | światło, dźwięk i piorun, |
| deszcze i wiatry. | |
| Ojcze! | |
| Jasna Bogini, | |
| Pani strojnych pól, | |
| 25 | Ty, co się mienisz |
| Wiosną, Latem, Jesienią i Zimą, | |
| która kłos w palcach trzymasz, | |
| pełna spokoju, | |
| godna słów, | |
| 30 | kołyszesz mnie w ramionach, |
| bym ze zbożem cicho w nocy rósł. | |
| Matko! | |
| Zaklęcie otwierające | |
| Drugi głos męski: | |
| Siej żyto — chłopaka jarego | |
| w głąb Ziemi łona chciwego, | |
| 35 | tam też syp pannę pszenicę — |
| niech bies porwie dziewicę! | |
| Prolog | |
| Pierwszy głos męski: | |
| Rozstąpiły się błota pod gwizdem kosa | |
| i z ziemi wyszedłem wraz z kiełkami zbóż, | |
| ciepły, w krwi zielonej. | |
| 40 | Byłem chłopczykiem w strumieniu, |
| na liściu unoszony bezpiecznie, | |
| w czepku słońca nad robakiem i psem. | |
| Dzieciństwo — | |
| głowa w stawie | |
| 45 | taflą ścięta. |
| Głos kobiecy: | |
| Na dnie jeziora mieszka czarny wąż | |
| z perłą w koronie, co błyszczy i płonie. | |
 | |
| Część I Jarz (Wiosna) | |
| Chór kobiet: | |
| Jaryło się nam zrodził — | |
| gospodzin letnich godzin. | |
| 50 | Pan sochy i snopa — |
| Jaryło niecnota. | |
| Pan dębu, pioruna, | |
| z babami się kuma. | |
| Oj, Królu Jaryło, | |
| 55 | na co ci to było? |
| Lepiej w zbożu siedzieć | |
| niż o ludziach wiedzieć. | |
| Mężczyźni: | |
| Baba kroi chleb jarzany, | |
| chłop już na niej w dym pijany. | |
| 60 | Ruja w maju — jędrna pora, |
| Noc gorąca spod kiciora. | |
| Jerzyk iskrzy w jarcu żar, | |
| wiosna w jarze — kipi skwar. | |
| Jaryło: | |
| Jary ogień, jare gody, | |
| 65 | jarki byczek pośród trzody. |
| Taki jestem Jary Pan, | |
| w jarzmie świata jarzę Wam. | |
| Dziarskie słońce jadę wozem | |
| w krąg rozżarzam jare zboże. | |
| 70 | Czy skojarzy jurny cham, |
| że ja ziarnem jestem sam? | |
| Mężczyźni i kobiety: | |
| Zbożne dziecię, | |
| nasz Pan w lecie, | |
| z łona Matki | |
| 75 | Wiersze plecie: |
| Jęczmień, owies i pszenica, | |
| żyto, orkisz, soczewica. | |
| Z chabrów, maków kleci wianki | |
| i dodaje macierzanki | |
| 80 | Już bylicą przepasany |
| rusza w tany — ćmok pijany. | |
| Tu pomaca, tam pomaca, | |
| każdą babę wyobraca. | |
| Idą żniwa — gęsta praca. | |
| Kobiety: | |
| 85 | Pani Nieba, Wody, Ziemi, |
| twarda baba między swemi. | |
| Najpierw Panna znad Księżyca — | |
| nasza Nocna Niedźwiedzica, | |
| potem Wielka Rozkosznica | |
| 90 | i rodząca Boleśnica. |
| Od kolebki po trumienkę | |
| pielęgnuje Twoją mękę. | |
| Jak dorośniesz będzie siostrą. | |
| Już Was pali? Dalej, ostro. | |
| 95 | W nocy karmisz ją nasieniem, |
| w dzień ogrzewasz swym promieniem. | |
| Weźmie z Ciebie wszystkie soki, | |
| da Ci w zamian swe uroki. | |
| A na koniec Stara Jędza — | |
| 100 | Mara Mroku Bez Księżyca, |
| w świat podziemny Cię zapędzi, | |
| Baba Jaga — Czarna Pica. | |
| Ma twarz ciemną jak jeżyna, | |
| nie wypuści tego syna. | |
| Mężczyźni: | |
| 105 | "Jesteśmy gotowi |
| do żniwa na łanie, | |
| kosy naostrzone, | |
| będziesz zżęty. Panie." | |
| (świst kosy i szelest łanu) | |
| Kobiety: | |
| Pokroili Jaryłę, | |
| 110 | rozrzucili po polu, |
| to rżysko krwi złaknione | |
| makami pokropione. | |
| Już związali Jaruna, | |
| ustawili w kopice, | |
| 115 | porachują mu kości, |
| będzie kres tej żałości. | |
| Trup dobrze wymłócony, | |
| cepami z każdej strony. | |
| Pastwią się nad zwłokami — | |
| 120 | zmartwychwstanie przed Wami. |
 | |
| Część II W piekle | |
| Mokosz: | |
| Porwał mnie Czarny, | |
| twarzy nie widziałam. | |
| Tak mnie za włosy wziął, | |
| spadałam | |
| 125 | i głos mi uwiązł w krtani. |
| Nikt, kto nie umarł, | |
| nie wie, jaka jest | |
| ta studnia bez dnia i nocy. | |
| Na tronie w koronie z irysów spałam, | |
| 130 | z pająkiem w sercu, |
| o Matce zapomniałam. | |
| Ten kot wciąż na mnie patrzył, | |
| mruczał coś, | |
| i tylko syk płomyków | |
| 135 | nad brzegiem jeziora, |
| topole i mrok. | |
| Byłam rysicą | |
| jak mnie brał, | |
| z rozkoszy tak jęczałam | |
| 140 | aż drżała cała Ziemia |
| i rosła we mnie moc — | |
| czerwone muchomory z bieluniem zajadałam. | |
| Ci, którzy ludzi, zwierzęta i ptaki | |
| składają mi w ofierze, | |
| 145 | dobrze czynią — |
| lubię pić czerninę | |
| i wtedy widzę wszystko co było i będzie. | |
| Przyjdź do mnie to Ci powiem. | |
| (spada snop żyta) | |
| Mokosz: | |
| Kto to? | |
| Jaryło: | |
| 150 | Jaryło. |
| Ścięli mnie, więc przychodzę. | |
| Przyniosłem Ci z maków | |
| wieniec na Twą głowę. | |
| Mokosz: | |
| Witaj, witaj, jasny snopie! | |
| 155 | Bądź moją pochodnią, |
| tylko świeć mi chłopie! | |
| Jaryło: | |
| Strzeż moich ziaren od myszy i wody, | |
| a ja Ci zaświecę jak miesiączek młody. | |
| Żeby dobrze krew krążyła, | |
| 160 | żebyś żyła moja miła. |
| A na wiosnę stąd ucieknę | |
| lub Cię porwę z tego piekła, | |
| znowu będziesz młoda, piękna | |
| Córka Matki — Panna Święta. | |
| 165 | Stój, na Boga, nie gryź mnie! |
| Skoczę w wodę, wyrwę się! | |
| (plusk i chwila ciszy) | |
| Jezioro pochodnię w jednym syku łyka | |
| i oko w łuskach zaskrońca utyka. | |
| To na nim pomykam gdzie tęcza chochlika | |
| 170 | i wił muzyka. |
| Tak się rzeka leniwie odwija, kolebie, lelija, | |
| zdrowaś bestyja, płynę-ci ja... | |
| Strzeż mnie, bocianie, co tu nieba bronisz | |
| i przy mnie brodzisz, żeby światło chronić. | |
| 175 | Blask nadal bije |
| z wszystkich kłosów w pęku, | |
| w takiej poświacie | |
| piorun kipi w pępku. | |
| Kobiety: | |
| Entliczek, pętliczek, | |
| 180 | czerwony guziczek, |
| Na kogo wypadnie, | |
| na tego — brzdęk! | |
| Część III Powrót Jaryły | |
| Kobiety: | |
| On umarł, on umarł, | |
| on słodszy od miodu. | |
| Mężczyźni: | |
| 185 | Nie płaczcie dziewczyny, |
| znów wzejdzie od wschodu. | |
| Kobiety: | |
| Powstań chociaż na godzinę, | |
| pociesz Annę i Kalinę. | |
| Wiedźma: | |
| "Pu, pu, pu! | |
| 190 | Czo to za chłop? |
| Wierę to snadź kościelny pop. | |
| Cha, cha, cha, cha, bies od macha, | |
| Chce mi się tego wałacha, | |
| W jarczak go sobie osiodłać, | |
| 195 | A nie mało go przebiegać!" |
| Kobiety: | |
| "Deszczyk pada, | |
| słonko świeci, | |
| czarownica | |
| masło kleci." | |
| (stuk, stuk w drewno) | |
| Mężczyźni i kobiety: | |
| 200 | Kto tam? |
| Jaryło: | |
| Jaryło | |
| Mężczyźni i kobiety: | |
| Na wiek wieków... | |
| Pana Boga pogrobowiec | |
| i na przekór, | |
| 205 | tęgoczłony siusiumajtek, |
| jądromleczny krzepki syn. | |
| On tarany przed się prące, | |
| chrzęstkie trącie gzem dyszące, | |
| weprze siostrze co parzący przyjmie korzeń, | |
| 210 | a pijące kiecki zedrze, chytrze wetknie |
| rzewień rzwący, krzemień drący, | |
| przez krze rwący ogier rączy. | |
| Koleb, zalep, kopsaj, deptaj, | |
| jazia wetkaj, w rosie dreptaj, | |
| 215 | huzia zuzia, bykiem pytaj. |
| Kobiety: | |
| I schrupała ostry mlecz. | |
| Mężczyźni: | |
| Biodra miała, | |
| sama chciała, — | |
| niecnopierśna | |
| 220 | Boguchwała. |
| Mężczyźni i kobiety: | |
| Już jedzie, już rusza | |
| Jaryło na wyraj. | |
| Na sianie rozparty | |
| wędrował Podlasiem, kolasą błot łasą, | |
| 225 | popasał ladaco przy byle szynkwasie, |
| na karty, na żarty, kąpany w melasie, | |
| z dziewkami tańcował przy skrzypkach i basie, | |
| i w Kasi pelasię żądliwie schlastał się. | |
| Kobiety: | |
| Kto? | |
| Mężczyźni: | |
| 230 | Piersiokudły, |
| rosłostopy, | |
| jarobujny | |
| bóg Europy! | |
| Kobiety: | |
| Deus meus kosmateus i morele baks! | |
| Mężczyźni i kobiety: | |
| 235 | Gwiazdy to jego paznokcie, |
| Słońce obliczem, a Księżyc kolczykiem, | |
| niebo nad nami to brzuch jego mocny, | |
| Ziemia zaś jądrem w mosznie wiatrów skrytym. | |
| Pisklaczka ochrania | |
| 240 | wór dziegciu i bania |
| ze śliny utkana. | |
| Dziecko błoną jest spowite — | |
| światło płonie, choć ukryte. | |
| Masz głos, język, zęby, | |
| 245 | przemiel sok gęby — |
| tędy, pędy! | |
| Mężczyźni: | |
| ´Surwa, ´Surwa, go´dina, no´wata go´dina, | |
| ´Goliam ´chlib na ´niwa, | |
| ´Crweno ´jabłoko w gra´dina | |
| 250 | ´Goliam ´grazd na ´łza, |
| ´Pyłna ´kyszta ´syzdi´ca | |
| ´Pyłna ´kysi´ja spa´ri | |
| ´Budy ´zdrawy ´na go´dina | |
| ´Do go´dina, do a´min! | |
| Część IV Połączenie | |
| Mężczyźni i kobiety: | |
| 255 | Twarde i zwięzłe są korzenie dębu |
| i z jakim wysiłkiem skupiają się w pień, | |
| który krzepnie w powietrzu | |
| i wyżej napięty w płomieniach liści rośnie. | |
| W koronie ma gwiazdy, wśród gałęzi słońce, | |
| 260 | błyszczy sierp księżyca, orzeł tam usiądzie. |
| Jaryło: | |
| Wdrapię się na drzewo | |
| spotkam się z Królewną. | |
| Zejdź do mnie, Jutrzenko, | |
| widzę Twe kolanko. | |
| 265 | Chodź, moja Gwiazdeczko, |
| piękna panieneczko, | |
| usiądź tu na łące | |
| dam Ci to gorące. | |
| Obiecałem, | |
| 270 | spełniam. |
| I miej mnie w opiece, | |
| jak dziece, synaczka, miłośnika, pana. | |
| Karzę i korzę się, władam i opieram. | |
| To raj, ten gaj. | |
| 275 | Ska-cze pa-sterz, |
| ro-sły tan-cerz. | |
| Mężczyźni i kobiety: | |
| puku puku stuku ruku | |
| popo loni taki loni | |
| piri kiri krakotoni | |
| 280 | laka maki krakoponi |
| Głos męski: | |
| Para koni | |
| o bruk dzwoni. | |
| Mężczyźni i kobiety: | |
| Teraz, teraz, teraz tu, | |
| błyskawicą w krople bzu, | |
| 285 | niebo płonie, brak im tchu! |
| Mężczyźni: | |
| Ogień żywy, | |
| woda żywa, | |
| w serce wpływa — | |
| rtęć prawdziwa. | |
| Kobiety: | |
| 290 | A ta maci ziarna chciwa... |
| (chwila ciszy) | |
| Jaryło: | |
| Śpiąca w objęciach, | |
| cała w rumieńcach, | |
| choć tylu miała, | |
| już zapomniała, | |
| 295 | ta klacz gorąca |
| w niebo skacząca... | |
| (chwila ciszy) | |
| Moja ty Panienko ze srebrną sukienką, | |
| tańczymy na łące: Ty — Księżyc, ja — Słońce. | |
| Mocno wirujemy — jednym się stajemy. | |
| 300 | Taki czysty diament mocą przepełniony, |
| taki miecz ognisty, piorun rozżarzony. | |
 | |
| Część V Przywołanie gromu | |
| Mężczyźni: | |
| Tengri, Turem, Aibyt Aga, | |
| Bai Ulgen, Kaira Kan. | |
| Ea, Anu, Marduk, Assur, | |
| 305 | En-Ug-ug-ga Enlil Bel. |
| Zerwan, Mitra, Weretragna, | |
| Atar i Ahuramazda... | |
| Niebo jasne — | |
| w niebie gwiazda. | |
| 310 | Ra-Hor-Achte, Amon, Atum, |
| Chepri, Horus, Ptah, Ozyrys. | |
| Taru, Tarhunt, Teszub, Jarra, | |
| Hadad, El i Jahwe srogi. | |
| Djaus Pit´ar, Mitra, Surja | |
| Agni, Sawit´ar, Waruna, | |
| Pra´dżapati i Pardżanja, | |
| Rudra, Indra, Wadżrapani. | |
| Brahma, Hari, Śi´wa, Rama, | |
| Arja Budda — Dharma sama, | |
| 320 | Wadżrasattwa czystej pradżni |
| I Mandżuśri — blask odważnych. | |
| Thor, Tarannis, Perkun, Odyn, | |
| Lug, Uranos, Kronos, Tyr. | |
| Dzeus-Bronton-Urios-Ombrios, | |
| 325 | Helios, Ares i Apollo, |
| Rex Jupiter Omnipotens. | |
| Dudnią w chmurach ich rydwany... | |
| Ziarno Słońca gromowładne, | |
| Pan, Gospodzin i Gardzina, | |
| 330 | Chrzest ognisty — Chrystus Król, |
| W złotym deszczu duch poczyna, | |
| skrzy iskrami wielkich ról. | |
| Słońce Surja sunie wozem, | |
| brzask Aruna trzyma wodze, | |
| 335 | szprychy skrzypią iskierkami, |
| białe konie trzęsą łbami. | |
| Najpierw Swaradż — Indry żar, | |
| ogień jarzy, syczy war, | |
| Święty Swar, co świeci czysty. | |
| 340 | Swaróg skwarny, promienisty. |
| Dalej Jarun czy Jaryło, | |
| też Jarowit — Perun mocny, | |
| i Rujewit, i Świętowit, | |
| i Swarożyc z nich najmłodszy. | |
Jacek Dobrowolski
jdobro@wp.pl
Dalej następuje: Rozprawa z Rarogiem »
Wydane drukiem: wyd. RePrint, Warszawa 1991. Copyright by Jacek Dobrowolski.
W TARACE tekst i ilustracje zamieszczono wg powyższego wydania za zgodą Autora.
Raróg (Marek Hapon, 2012. Więcej: Rysunki legendarne)
◀ Dziewanna. Dramat ◀ ► Rozprawa z Rarogiem ►
Aby komentować Zaloguj się lub Zarejestruj w Tarace.