Natomiast sami Rumuni to raczej spokojny lud, do mieszkańców Wołoszczyzny odnoszą się z rezerwą. Uważają ich za "innych", nieco innego pochodzenia; temat ten podejmują raczej niechętnie - miałem okazję zapytać paru studentów z wymiany. 

Swoją drogą podobnie było z kolegami z Węgier, zapytanych przy "palince" o Seklerów :)

Gdzie ci Awarowie mieli odejść? Do "Elizjum" - lud tak wojowniczy i silnie trzymający się życia? Do Azji - którędy, kto w trzy stulecia po opuszczeniu ich pierwotnych siedzib znałby drogę? Jaki władca pozwolił by wojowniczemu ludowi na przemarsz przez swe ziemie? Zresztą nie było gdzie odejść - Awarowie, którzy pozostali w Azji musieli się usunąć w góry (Kaukaz) - by przetrwać. Wątpię, by ci europejscy chcieli odchodzić z Europy w nieznane - analizując jakże skromne informacje w źródłach na ich temat można zakładać, iż chcieli raczej wypracować pewien modus vivendi z chrześcijaństwem, przyjmując je, a jednocześnie zachowując stare tradycje. Patrząc np. na flagę i herby Wołoszczyzny (zwłaszcza ich najstarsze przedstawienia), czy na flagę Seklerów można w nich wskazać na powiązane z szamanizmem elementy. Nie wspominając o kulturze ludowej. Inną kwestią jest istnienie "właściwych" praktyk szamanistycznych poświadczone źródłowo jeszcze w XVII wieku w rejonach górskich (zob. M. Eliade, "Od Zalmoxisa do Czyngis-Chana"). Ciekawostkę może stanowić fakt, że mieszkańcy nie tylko Wołoszczyzny, ale także górskich okolic wschodniej Austrii (historyczna granica awarskiego osadnictwa) nieraz wykazują podobne co górale polscy, niekoniecznie indoeuropejskie cechy wyglądu. Konia z rzędem temu, kto wykaże migrację z terenów wschodniej Austrii na Podhale. Z obszarów Niemiec przybywało sporo ludzi, oprócz tego zapewne Sasi siedmiogrodzcy, ale Austria? Możliwe, że w kulturze ludowej tamtych stron przynajmniej do XIX wieku zachowały się pewne elementy zbieżne - nie wiem, jest mi to temat nieznany. Pozostałości kultury materialnej z reguły rozprzestrzeniają się i przyjmują łatwiej niż zwyczaje, wierzenia i tradycje ludowe. Szeroki wielosprzączkowy pas jest także elementem tradycyjnego stroju Sasów siedmiogrodzkich - ale próżno byłoby u nich szukać elementów jak relikty wierzeń, zwyczajów czy praktyk paralelnych z wołoskimi, rumuńskimi czy seklerskimi - od tych się izolowali (Rumuni do XIX w. nie mieli nawet prawa wstępu do saskich miast). Mężczyźni u nich nie nosili długich włosów, ani tym bardziej nie splatali ich w warkoczyki (zwykle dwa, zaplatane po bokach) - nie jest to z pewnością zwyczaj pra-madziarski (u nich goliło się głowę, a pozostawione warkocze były trzy). W Europie jedynie u Awarów źródła historyczne notują coś takiego. Podsumowując, ciągle niezbadana jest kwestia pochodzenia historycznych zwyczajów góralskich (zwł. babiogórcy), a wywodzących się najprawdopodobniej od jakiegoś silnie zmilitaryzowanego ludu, prawdopodobnie nieindoeuropejskiego. Podobnie ma się sprawa z samymi zwyczajami wołoskimi i ich historycznym językiem - część słów (z których część pozostała do dziś w gwarze góralskiej) również nie pochodzi z żadnego języka indoeuropejskiego, przy czym niekoniecznie są one np. węgierskie czy tureckie.

Co z tego wynika? Jak dla mnie są to:

1) Nowe pola badawcze. Dzięki pracom wielu uczonych, takich jak np. dr Janicka-Krzywda (swoją drogą, przeczytajcie trochę z jej prac o tradycyjnym stroju góralskim i zwyczajach, zwłaszcza babiogórców) wiadomo sporo, jak wyglądała oryginalna kultura góralska i co odebrały nam procesy jej "slawizacji". Jest w nich sporo odniesień do źródeł dawnych - relacji podróżników, urzędników cesarskich, dzieł pionierów etnologii itp. W zasadzie one same mieszczą się już w kategorii źródeł historycznych - można by je zestawić z tymi starszymi

2) Możliwość wyjaśnienia odrębności górali, ukrócenie różnych manipulacji polityczno-historycznych i zapobieżenie podobnym w przyszłości (vide np. teorie niemieckie z I poł. XX wieku nt. pochodzenia górali)

3) Możliwość (samo)identyfikacji z innym, niesłowiańskim etnosem i kulturą, innymi tradycjami historycznymi - albo raczej, z wieloma etnosami i kulturami. Wybaczcie, ale kraje słowiańskie, może z wyjątkiem Czech są dla mnie wyjątkowo dysfunkcyjne, zaś organizacyjnie przypominają źle zarządzany folwark pańszczyźniany, z nierówną dystrybucją dochodu, wadliwymi dychotomicznymi stosunkami społecznymi (mówiąc inaczej typu pan-cham) itp. Ogólnie zaprzeczenie tradycyjnej kultury ludzi gór

Ciężka sprawa ogólnie

Zniknięcie politycznego bytu danego ludu nie jest równoznaczne z jego wyginięciem

 BTW. Dunajec to "starsza" kolonizacja niż wołoska - z Małopolski - więc summa summarum nie jest zbyt reprezentatywny. 

Trzeba by tu  w badaniach przyjąć za punkt odniesienia wieś "wołoską" - tam gdzie są częste i nazwiska i toponimy wołoskie - a być może także jakoś wyłączyć późniejszą ludność napływową (np. przybyłą po '45) z badań. Później porównać z innymi grupami wołoskimi - może wtedy by wyszło, jakie elementy etniczne i w jakim okresie (oraz gdzie) wchłonęli Wołosi na przestrzeni wieków. A te mogą być na prawdę ciekawe, podobnież jak i ich tradycje (choćby, mówiąc całkiem serio, szamanizm paralelny z tym syberyjskim) - w tym te pochodzące od jakiegoś ludu azjatyckiego (ale nie Turków). Eliade wskazywał na Czangoszów - ale znów była to interpretacja nie jego, a węgierskich badaczy. 

Wątpliwa sprawa, bo Czango, posługujący się dialektem węgierskim raczej byliby w źródłach hist. identyfikowani jako Węgrzy.

Genetyka, haplogrupy to ciężkie sprawy ogólnie :)

Posiadali podobne wytwory kultury materialnej, nawet tak samo brzmiące imiona (inne niż np. u Turków osmańskich czy seldżuckich). Część z nich stopiła się z Węgrami (węgierski bohater narodowy Janosz Hunyady był kumańskiego pochodzenia).