Koniecznie przeczytaj „Oto sposób, by się wyżywić bez zabijania planety”, w Krytyce Politycznej, 25 stycznia 2020. Link zdradza, że najpierw tytuł miał brzmieć: „Wykarmić świat nie pożerając go”, co też dobrze oddaje jego przesłanie. Autor: George Monbiot, popularny publicysta Guardiana i działacz ekologiczny; tu link do oryginału tekstu: „Lab-grown food will soon destroy farming – and save the planet”, to samo w witrynie autora; i o GM w Wikipedii: pl.wikipedia.org/wiki/George_Monbiot. Tekst jest tak gęsty od treści (i naszpikowany linkami do źródeł), że nie będę go streszczać. Tylko główne tezy: nadchodzi rewolucja w technologii, która zmiecie istniejące rolnictwo, a zwłaszcza hodowlę na mleko i mięso. Nie będziemy jeść ani zwierząt (i produktów ich gruczołów) ani roślin – tylko ekstrakty z bakterii z hodowli zasilanych wodorem. Jak widać, nie będzie potrzebna nawet fotosynteza. Węglowodany, białka i tłuszcze będą pochodzić z bakteryjnej fermentacji, a surowiec i energia pochodzić będą z wodoru. Nowy przemysł spożywczy będzie niezależny od klimatu i gleb, nie będzie wymagał wielkich przestrzeni pól ani pastwisk, a żywność będzie wytwarzana na miejscu, bez konieczności wożenia mas towarów przez kontynenty. Rewolucja dokona się szybko: do 2030 lub 2035 roku: jak wyliczył thinktank RethinkX cały gigantyczny przemysł mięsny, mleczny i rybny upadnie z hukiem, a zwolnione pola zostaną zalesione i przeznaczone na coraz bardziej konieczną akumulację węgla z atmosfery. Stanie się to za sprawą ekonomii: nowe fermentacyjne produkty będą zwyczajnie wielokrotnie tańsze i lawinowo wyprą z rynku zbyt drogą soję, pszenicę, kukurydzę, olej palmowy lub rzepakowy, mleko i masło, ryby i morskie i hodowane, wieprzowinę i wołowinę. Nastąpi koniec rabunkowego wyniszczania ekosystemów morskich przez trawlery ryjące sieciami po dnie i koniec krowich rządów na lądach Ziemi (dzisiaj bydło to podobno 60% masy lądowych kręgowców). Świat wkrótce zmieni się nie do poznania i generalnie na korzyść.

Wprawdzie George Monbiot zauważa możliwe problemy, lecz tym bardzie apeluje, żeby zawczasu im zapobiec. Te problemy, to m.in. patentowanie bakteryjnych technologii i skupienie praw do nich w ręku kilku finansowych gigantów. Albo rzucenie taniej fermentacyjnej żywności znów na pożarcie bydłu i świniom jako taniej paszy – tu mogą zadziałać zręcznie siane plotki, że tamta neo-żywność dla ludzi jest jakaś obrzydliwa. (Ta uwaga ode mnie, nie z omawianego tekstu.)

Sam widzę inne problemy: np. taki, że żywność z bakterii nie będzie zasilana (jak dotąd) fotosyntezą czyli bezpośrednią energią słoneczną, tylko energią elektryczną konieczną do produkcji wodoru przez elektrolizę wody. Energia elektryczna będzie brana „z gniazdka” i nie ma żadnej gwarancji, że będzie to energia czysta, bez emisji CO2, ponieważ spokojnie może pochodzić z elektrowni węglowych i zwrotnie znów napędzać energetykę spaleniową. (Fińska firma spożywczo-bakteryjna SolarFoods, gdzie gościł Monbiot i spożył naleśnik z mączki bakteryjnej, chce do masowej produkcji używać fotowoltaiki.)

Jakoś w ogóle niepokoi to zerwanie z fotosyntezą, czyli przejście, także w odżywianiu, na pełną sztuczność – przecież to jeszcze jeden krok w coraz większym uzależnieniu się od technosfery. Czyżby już nie było dla nas miejsca poza nią? Z drugiej strony, po szerokim wdrożeniu bakteryjno-wodorowej żywności przyroda stanie się dla ludzi jeszcze bardziej niepotrzebna. Będzie można szczelnie zamknąć się w coraz bardziej sterylnych miastach... Zupełnie jak w końcówce „Objawienia Janowego”, gdzie w świętym mieście złoto, światło i kamienie, a poza jego murem ciemności, szczękanie zębami i wygnani czarownicy ze swoimi psami.

Ale nic, czytamy! [1]

[1] „Trochę się boimy, ale nic, lecimy!” – śpiewał Maciej Zembaty ok. 1970 r.