Szukając jakiejś latarki do rozeznania się w bieżącej politycznej kurzawce, wyciągnąłem z półki książkę Tomasza Gabisia „Gry imperialne”. Książka z 2008 roku, ale obmyślona na przełomie lat 1990 i 2000-ych. Autor wprowadza tam koncepcję Imperium Europejskiego, które istnieje na dwóch planach: archetypowym i realnym. Autor wymienia więcej tych planów i nazywa je inaczej, ale zostanę przy tych dwóch, żeby krócej. Imperium Europejskie jest archetypową formą, związaną z konkretnym terytorium Europy, w którą wlewają się (niekiedy) pewne realne historyczne i polityczne formacje. Pomijając starożytność, były nimi: państwo Karola Wielkiego, średniowieczne Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego, średniowieczna Christianitas jako całość, państwo Napoleona Bonapartego, III Rzesza Hitlera i współcześnie Unia Europejska. – Czyli te państwa lub ich związki, które politycznie jednoczyły Europę; również unie regionalne częściowe, jak Polska-Litwa i Austro-Węgry. Od historycznych przykładów ciekawsza jest jednak ta wizja siły archetypu, archetypowej formy, formującej ludzkie działania przejawiające się jako realna polityka i historia.

W lutym 2013 Tomasz Gabiś wrócił do sprawy Imperium Europejskiego – czytaj: „Umarło Imperium, niech żyje Imperium!”, stwierdzając, że sprawa Europy idzie zupełnie nie w tę stronę, co powinna.

Wydarzenia ukraińsko-krymskie bieżące początku 2014 roku potwierdzają tamtą jego opinię. O ile ruchy Rosji jawnie wyglądają na przebudzenie Imperium Wschodniego (wg terminologii Gabisia z „Gier”), aktualnie inkarnowanego w Federację Rosyjską pod prezydentem-wodzem Putinem, i o ile USA mniej lub bardziej sprawnie, ale działają jako inkarnacja Imperium Amerykańskiego, to w tej grze zwyczajnie nie widać żadnego wcielenia Imperium Europejskiego. Państwa-członkowie UE ratują się osobno, a bez szefostwa Ameryki nie wykonałyby żadnych wspólnych działań. Zresztą pozostają przy działaniach raczej pozornych.

Rosja w tej grze ma swój drim: jest nim tzw. „Wielka Europa”, czyli wspólna przestrzeń „od Lizbony do Władywostoku”. Można ją sobie wyobrazić jako połączenie Unii Europejskiej i kierowanej przez Rosję Unii Celnej. Co natychmiast ma ostrze anty-amerykańskie, ponieważ NATO czyni niepotrzebnym, nawet przeszkadzającym i pociąga konieczność wyparcia USA z Europy. W ciągu roku tego się zrealizować nie da, ale w ciągu dziesięciu? W praktyce taka „Wielka Europa” byłaby entente cordiale Rosji i przynajmniej dwóch motorów Unii Europejskiej, czyli Niemiec i Francji. Zapewne pociągnęłoby to secesję – wyjście z Unii – Wielkiej Brytanii. Na takiej operacji Rosja niewiarygodnie wiele zyskuje! Co oferuje wielkim krajom zachodniej Europy? Surowce. Przestrzeń do gospodarczych działań. Exterior. (Co rozumiem przez „eksterior”, pisałem w tym blogu, odcinek: „Eksterior dostarczę”.) – Czyli infrastrukturę wojskowo-polityczno-siłową. Rosja oferuje Zachodowi szeroko rozumiane usługi ochroniarskie.

Ale czy odrywając przemocą Krym i grożąc wojną Ukrainie nie odstraszy ofertobiorców? Może nie. Może właśnie pokazuje swoją sprawność i dowodzi swojej krzepy.

Na razie mamy cztery strefy strategiczne, licząc od wschodu: (1) Rosja, która idzie w ekspansję, (2) „strefa pośrednia”, której kraje zostały zaatakowane (Ukraina) lub poczuły się zagrożone i najeżyły się na Rosję: Polska, Mołdawia, Rumunia, kraje bałtyckie; (3) Zachód Europy, głównie Niemcy, Francja i Wielka Brytania, który czeka, zwleka i najchętniej by się nie angażował; (4) USA, które w jakimś stopniu wsparły kraje „strefy pośredniej”.

Z punktu widzenia Rosji, strefa pośrednia przeszkadza. Gdyby jej nie było, gdyby została rozparcelowana pomiędzy Rosję i Zachód, rachunek uprościłby się, pozostałyby trzy strategiczne strefy: (1) Rosja i (4) USA, a pomiędzy nimi, jak ta panna do wydania – (3) Zachód, który Rosja stopniowo przeciągałaby na swoją stronę.

Czy USA mogą całkiem wycofać się z Europy, czyniąc zadość celom i drimom rosyjskim? Możliwe, że tak, tylko w zamian za co? Co byłoby rekompensatą?

Ponieważ nieustannie myślą nad tym fachowcy sześć klas lepsi ode mnie, na razie przerwę.