Serial: Droga Tarota
Magik, Gwiazda i Papież

Kategoria: Tarot
Tematy/tagi: enneagram • Fano • Ósemka (enneagram) • planety w astrologii • Siódemka (enneagram) • tarot

Karty 1-Magik, 17-Gwiazda i 5-Papież w enneagramie odpowiadają przemianom w komforcie, kolejno: typu 1 w 7, 7 w 5, oraz 5 w 8. Karty te przedstawiają zatem drogi dalszego rozwoju typów 1-Perfekcjonista, 7-Epikurejczyk i 5-Obserwator.

1-Magik

Karta nr 1 przedstawia magika lub kuglarza (tytuł marsylskiej karty, le bateleur, znaczy właśnie: kuglarz), wędrownego iluzjonistę, który stojąc za stolikiem ima się swoich sztuczek, którymi, jak się domyślamy, zabawia widzów czy gapiów. W ręce trzyma „magiczną” różdżkę (w której kształcie późniejsi interpretatorzy domyślali się twórczego fallusa), przed nim wyłożone są jakieś przedmioty służące mu do przedstawiania trików. W szerszym sensie widzimy w nim organizatora zabawy, rozrywki, a może nawet wodzireja. W pierwszych renesansowych włoskich taliach postać ta bywała nazywana il bagatto, co oznaczało człowieka z kijem, więc zarówno takiego sztukmistrza z różdżką, jak i idącego na czele pochodu dyrygenta, który kijem nadawał rytm. Postać ta wskazuje, że wraz z tą kartą przenosimy się w sferę rekreacyjnej niepowagi, zabawy, karnawału i spędzania czasu dla przyjemności. Oczywiście, magik na karcie jest zarazem łudzicielem, a jego sztuczki mogą polegać na „robieniu w balona” współwidzów. – Od wieków lubimy pośmiać się z cudzej konfuzji.

Jednak mając cechy oszusta-trickstera, magik na karcie nr 1 pozostaje twórcą. Iluzjoniści potrafią przecież robić coś z niczego, kreować (co z tego, że pozornie) nieistniejące wcześniej byty. Jeden z przedmiotów na jego stoliku może być puszką lub „kapeluszem”, w którym przedmioty znikają – i wyciągane są inne, jak przysłowiowe króliki. Magik jest więc, w pewnym zakresie, modelem (czy przykładem) twórców bardziej poważnych.

Karta ilustruje przejście od 1-Perfekcjonisty w kierunku 7-Epikurejczyka. Poważni, sumienni i traktujący siebie i swoje sprawy nader serio Perfekcjoniści mają jednak słabość taką, że od czasu do czasu chcą się zabawić. Marzą wręcz o tym, że wreszcie dostaną dzień wolny, święto, wakacje – i wtedy z takim samym entuzjazmem, z jakim zwykle rzucają się w wir pracy i obowiązków, rzucą się w wir zabawy i smakowania przyjemności. A taki stosunek do świata jest właśnie tym, co stale i na co dzień praktykuje 7-Epikurejczyk. Karta 1-Magik przedstawia więc ten moment, kiedy enneagramowy typ 1-Perfekcjonista czuje się wolny od sowich zwykłych obowiązków i może wreszcie zaspokoić niewyżytą epikurejską stronę swojej natury. Magik z karty jest jego przewodnikiem na tej drodze zabawy i doświadczania.

Przejście od 1-Perfekcjonisty do 7-Epikurejczyka jest zarazem przejściem od sfery Gniewu (do której należy Jedynka) do sfery Lęku. Ale jak Lęk może leżeć u podstaw smakowania zabawy? Lęk w czystej formie, jako poczucie zagrożenia, jest doświadczeniem 6-Czuwającego. U sąsiedniego typu, Siódemki, emocja ta przyjmuje postać dreszczyku emocji i ciekawości niespodzianek: co takiego emocjonującego, zaskakującego za chwilę się wydarzy? „Trochę się boimy, ale nic, lecimy!” – jak śpiewał kiedyś Maciej Zembaty. Tego właśnie dreszczyku chce zażyć, niby łagodnego dragu, bawiąca się Jedynka – a może już Siódemka.

Przejście to znakomicie oddał Jan Kochanowski w wierszu znanym jako „Pieśń XX”, zaczynającym się od słów: „miło szaleć, kiedy czas po temu”. Poeta jako Siódemka cieszy się, że może „zaszaleć”, ale jako Jedynka pamięta, że musi wyczekać, kiedy „czas po temu”. Owe „szaleństwa” w wykonaniu Jedynki nie są wcale chaosem ani przekraczaniem miary – zna ona w nich umiar i docenia ich strukturę, ich porządek.

Przejście 1-7 zmienia też lacanowski rejestr: 1-perfekcjonista jest przywiązany do Symbolicznego, czyli do zasad, reguł i umów. Zmieniając się w 7-Epikurejczyka przechodzi do sfery Wyobrażonego, czyli fantazji i zmyśleń, które krytycznemu umysłowi przedstawiać się muszą jako produkcja rozrywkowego myślowego badziewia. Ale właśnie tak przedstawia się świat Siódemek.

Tarok zwierzęcy niewiele dodaje do rozumienia karty nr 1, ponieważ przedstawia nie zwierzę, lecz człowieka: tańczącego młodzieńca, który trzyma w jednej ręce kiełbasę, w drugiej szklankę napoju, pewnie piwa. Kto widzi w tym rozrywkową aluzję do słów Jezusa z Ostatniej Wieczerzy, nie myli się.

W enneagramie karta 1-Magik jest satelitą karty 13-Śmierć; podobnie jak tamta przedstawia radykalną zmianę sposobu istnienia, i wraz z 13-Śmierć i 2-Papieżyca należy do trójki kart nazwanej „Rewolucja”. W diagramie Fano te trzy karty i hasło „Rewolucja” skojarzone są z linią planet Mars-Księżyc-Saturn. 1-Magik jest kartą księżycową.

1-7

1-Magik

+

Wyroczne znaczenie: wkraczasz w sferę rozrywki, wolnego czasu, oraz zajęć, które chociaż są konieczne dla twojego rozwoju, to jeszcze niedawno uznawałbyś je za „niepoważne”.

Błędem, kiedyś forsowanym przez okultystów przerabiających karty tarota po swojemu, jest nazywanie Magika-Kuglarza „magiem” i takie właśnie tytułowanie tej karty. Oraz związane z tym rysowanie bohatera tej karty jako jakiegoś kapłana. Nie taki był pierwotny zamysł tej karty! A po drugie, jeden kapłan już w tarocie jest, jest to 5-Papież, i więcej ich naprawdę nie potrzeba.

Karta nr I z talii Crowleya:
zarówno tytuł (Magus czyli "Mag") jak i rysunek zupełnie odchodzą od marsylskiego wzoru.

17-Gwiazda

Ta jedna z najbardziej mistycznych, tajemniczych i wzruszających rycin tarota przedstawia jedną wielką gwiazdę u góry (na niebie) i wokół niej siedem mniejszych, pod tymi gwiazdami zaś młodą i nagą kobietę, która trzymając w dłoniach dwa dzbany wylewa z nich wodę do rzeki (albo źródła, lub jeziora, stawu), nad którą klęczy. Widzimy też zamarkowane rośliny, drzewo i ptaka. Gwiazda jest rysowana jako mająca osiem promieni, jak też wszystkich gwiazd jest osiem – ta nieprzypadkowa liczba wskazuje na Wenus, która w ciągu 8 lat wykonuje 5 swoich cykli na ziemskim niebie: pięć razy pojawia się jako gwiazda poranna i pięć jako gwiazda wieczorna. Domyślamy się, że ta karta wyobraża poranną Wenus, zapowiedź dnia i Słońca, Jutrzenkę – która jest ciałem niebieskim bardziej dobroczynnym od wieczornego wcielenia tej samej planety, zaczynającego noc. Dziewczyna lejąca wodę jest więc samą Wenus, ową gwiazdą i zarazem boginią, która oto przed świtem zstąpiła z nieba na ziemię, aby wodą-energią z wyższych duchowych światów zasilić i ożywić skromne ziemskie źródła. W dalszej abstrakcji karta 17-Gwiazda przedstawia przypływ energii „z wysoka”, a więc natchnienie, inspirację, czyli to coś, co Muzy dają zwykle Poetom.

Jak ten obraz ma się do przejść w enneagramie? 7-Epikurejczyk przechodzi tu w 5-Obserwatora. Oba typy należą do sfery Lęku, z tą różnicą, że u Siódemki lęk został przetworzony w pożądanie dreszczy emocji i w pogoń za wrażeniami; Piątkę zaś jej lęk motywuje do poznawania rzeczy po to, żeby przestać się ich bać. Inny jest też rejestr obu typów: Siódemka żyje w Wyobrażonym, a więc w świecie wypełnionym fantazjami i fikcjami, które też łapczywie pożera, pochłania i jako cenne doświadczenia gromadzi; Piątka zaś należy do Symbolicznego, które w jej wykonaniu polega na opleceniu rzeczy systemem wiedzy o nich.

Siódemka swojej manii (swojego ADHD) doświadczania („zaliczania”) wciąż nowych wrażeń i przeżyć nie potrafi zaprzestać sama z siebie. To nie leży w jej możliwościach! Dlatego, jak głosi karta nr 17, musi zostać uderzona energią spoza swojego zwykłego zakresu. Musi spotkać się z czymś, co ją przerasta i co wzbudza w niej nabożną trwogę (po angielsku awe, po niemiecku Ehrfurcht) – jeszcze jeden rodzaj Lęku, podstawowej emocji obu typów, 7 i 5. Obrazem tego zjawiska, zstępującego z nieba, jest właśnie Wenus, owa naga dziewczyna-bogini-gwiazda z tej karty. Pod wpływem tej nabożnej trwogi lub przemożnego piękna, 7-Epikurejczyk przemienia się i swoją pogoń za płochymi doświadczeniami-rozrywkami zamienia w surowe rzemiosło poznawania rzeczy świata – i tak staje się 5-Obserwatorem czyli sumiennym poznającym.

Wyroczne znaczenie: jesteś na drodze, która wymaga przetworzenia dotychczasowych rozrywek lub hobbies w poważne poznanie, studia lub pracę nad sobą, a pomoże ci w tym inspiracja wynikająca z niezwykłych wydarzeń lub wzruszeń, które ci się przydarzą.

W enneagramie karta 17-Gwiazda tworzy trójkę z kartą 9-Pustelnik oraz 18-Księżyc. Wszystkie trzy opowiadają o wyprawie po szczególny rodzaj mistycznej wiedzy, dlatego wspólnie nazwane są „Gnoza”. W figurze Fano odpowiada im linia o tej samej nazwie, zawierająca planety Merkury, Wenus i Saturn. Z nich 17-Gwiazda oczywiście odpowiada Wenus!

7-5

17-Gwiazda

+

Co znaczy mała sylwetka ptaka przysiadłego na drzewie w tle Gwiazdy? Nasuwa się hipoteza, że ptaka jęto rysować po to, żeby naprowadzić myśl tarocistów na inny obraz – na jedną z najważniejszych ikon, czyli archetypowych wizualnych przekazów, leżących u podstaw chrześcijaństwa. Jest nim obraz chrztu Chrystusa w Jordanie. W obrazie tym jest świetlisty Bóg Ojciec w otwartym niebie, niżej w pionowej linii gołąb (gołębica) czyli Duch Święty, a w dole półnagi Jezus stojący w wodzie rzeki i obok niego Jan, jego Chrzciciel. W karcie 17-Gwiazda mamy w górze wielką Gwiazdę (odpowiednik Boga Ojca), w dole nagą dziewczynę (odpowiednik Jezusa); Chrzciciela wprawdzie nie ma, ale dziewczyna sama wykonuje coś podobnego do chrztu: wylewaną wodą chrzci wodę i ziemię, na której klęczy, więc, rzec można, chrzci ziemską materię. Rysownik zapewne nie mógł jawnie narysować ptaka wiszącego nad nią, bo to zbyt natrętnie przypominałoby tamten święty obraz. Ale dla dostatecznie domyślnych umieścił ptaka gdzieś obok. Ten ptak delikatnie wskazuje na to, że karty tarota tworzą swoją własną cichą i nienatrętną religię, jako drogę związku z wyższymi energiami. Zauważmy też, że rytuał chrzczenia ziemi jest radykalnym przeciwieństwem tego, co głosili gnostycy, we wszystkich swoich pokoleniach brzydzący się ziemi i „tego świata”. W karcie 17-gwiazda ziemski świat, świat ziemskiej przyrody, zostaje uświęcony. Nie dla psa kiełbasa – nie dla gnostyków tarot.

Przykładowy obraz: Chrzest Chrystusa, Gerard David, Niderlandy, ok. 1505 r.

W taroku zwierzęcym na karcie nr 17 jest kot, który w pysku trzyma rybę. Gdzie związek z siedemnastym arkanum? Kot by złowić rybę musiał przejść do innego wymiaru, wniknąć do świata obcej mu i pozostającej poza jego zakresem wody, podobnie jak idący drogą 17-Gwiazdy musi doświadczyć mistycznego, numinotycznego wymiaru świata.

5-Papież

Karta przedstawia, zgodnie z tytułem, papieża: dostojnik ten siedzi na tronie zwieńczonym dwiema kolumnami, a przed nim widzimy dwie postaci z głowami w mnisich tonsurach. Papież nie jest więc sam: ma zwolenników, ma swoich ludzi, stoi na czele pewnej gromady czy społecznej struktury. Natychmiast więc rozszerzamy figurę papieża na tych wszystkich przywódców, którzy mają autorytet i dzięki autorytetowi właśnie, a nie tylko sile, poruszają innymi ludźmi i sprawują nad nimi władzę.

(Uwaga: papież powinien mieć na głowie koronę-tiarę. W cytowanej tu talii rysownik o niej zapomniał!)

Przejście tej karty w enneagramie, od 5-Obserwatora do 8-Szefa, znakomicie zgadza się z powyższym znaczeniem: widzimy tu bowiem kogoś, kto dzięki swojej wiedzy, która stała się mądrością – a na tym polega rozwój Piątki – uzyskuje autorytet, czyli szacunek i mir u innych, w swojej społeczności, a dzięki autorytetowi: władzę.

Lęk, który u Piątki był motywacją do poznawania świata i jego praw, ustępuje i daje pierwszeństwo Gniewowi, który konieczny jest do sprawowania władzy. Jednocześnie władza wymaga odejścia od Symbolicznego, czyli od skupiania się na wiedzy i jej porządkach, i przejścia do Rzeczywistego, czyli do tego, co naprawdę dzieje się w świecie i pomiędzy ludźmi, a co umożliwia realizowanie własnej woli.

Okultystyczni interpretatorzy tarota nie lubili zarówno nazwy tej karty, jak i samej postaci Papieża, zapewne zbyt natrętnie łączyła im się ona ze znienawidzonym papizmem i dlatego zastępowali ją nazwami „arcykapłan” lub „hierofant”, i stosownie przekabacali postać na jakiegoś kapłana egzotycznego lub nieokreślonego kultu. My, znając sens tej karty, nie musimy od niej uciekać – pozostańmy przy nazwie i wizerunku tradycyjnym.

W taroku zwierzęcym widzimy wilka, który na grzbiecie niesie porwaną owcę – satyra na kapłaństwo i papiestwo.

W enneagramie 5-Papież, razem z 16-Wieża i 4-Cesarzem, należy do trójki „Władza”, której w figurze Fano odpowiada linia planet: Saturn, Słońce i Jowisz. 5-Papież jest kartą jowiszową, czego nietrudno się domyślić.

5-8

5-Papież

+

Wróżebne (wyroczne) znaczenie: jesteś na drodze, na której twoja wiedza daje ci autorytet, a ten pozwala ci pokierować innymi i w ten sposób wyrazić własną wolę. Jesteś ekspertem, stajesz się wodzem.