Jeśli ktoś zacznie widzieć enneagram jako drabinę do duchowego wywyższenia, przestaje rozumieć enneagram i przestaje on mu być do czegokolwiek potrzebny – jak robaki w słojach towarzyszy Niebuhra do niczego nie były potrzebne Arabom.

Dzisiejszy (27 lutego 2012) artykuł Krzysztofa Wirpszy pt. „Enneagram: ukryte symbole i implikacje” [Autor później usunął ten tekst - przyp. 15.01.2017] zamieściłem z szacunkiem – dla tekstu, dla Autora i dla jego poszukiwawczej pasji – ale i z bardzo mieszanymi uczuciami. Mogę powiedzieć tylko: to nie jest mój enneagram ani mój kierunek poszukiwań. ---- Nie mogę powiedzieć, że tamten tekst jest błędny, ponieważ w obrębie „enneagramologii” nie ma czegoś, co by było wzorcem, na podstawie którego można by orzec, że coś jest prawidłowe lub błędne. Skoro nie ma wzorca, mogę powołać się tylko na własne mniemanie i wyobrażenie, a one mi mówią to co napisałem wyżej: że ja enneagram rozumiem inaczej.

Po pierwsze, enneagram jest dobrze ugruntowany czyli osadzony w empirycznej rzeczywistości, ponieważ opiera się na trzech podstawowych negatywnych emocjach, którymi są gniew, lęk i wstyd (inaczej: niedowartościowanie) i które przeżywamy aż do bólu dosłownie i dosadnie.

Po drugie, liczba enneagramowych typów lub punktów – dziewięć – nie jest ani dowolna ani pierwotna (założona), tylko wynika z tego, że tamtych podstawowych negatywnych emocji jest trzy. Każda nich może być opanowana przez psychikę na trzy sposoby, z czego bierze się liczba dziewięć możliwych typów. Jakiekolwiek „uzupełnianie” enneagramu o dodatkowe punkty nr zero, dziesięć lub inne powoduje, że taki system przestaje być enneagramem. (Podobnie jak piątka elementów gdy dołączymy jeszcze jeden element przestaje być piątką a zaczyna być szóstką.) „Uzupełnianie” enneagramu o dodatkowe punkty nie „uzupełnia” go – tylko po prostu psuje, niszczy.

Po trzecie, arytmetyka używana do liczenia i oznaczania enneagramowych typów jest arytmetyką modulo dziewięć, z czego wynika, że typ tradycyjnie nazywany „Dziewiątką” właściwie powinien mieć numer zero – co niekiedy podkreślam, pisząc przy Dziewiątce 9=0.

Po czwarte, enneagram jako struktura jest cyklem. Cyklem dość wymyślnym ale cyklem. Zatem nie ma w nim żadnego „podnoszenia się po stopniach”. Enneagram nie może służyć za obraz jakiegokolwiek „postępu” - inaczej niż to jest w omawianym tekście, gdzie Jedynka jest całkiem materialna, ale, po wyliczeniu kolejnych punktów właśnie jak idących w górę szczebli, Dziewiątka jawi się jako „ciało nie utożsamiające się z żadnym systemem”, po czym znajdujemy poza-enneagramowy typ „zerowy” nazwany „Gnostykiem”, w którym jest „stan zniknięcia systemu”. Powtarzam: enneagram, jak go rozumiem, jest cyklem, a w cyklu można tylko kręcić się w kółko i takie „kółkowe” przemiany enneagram właśnie przedstawia i do ich opisu jest znakomity.

Po piąte, enneagram jest „demokratyczny”, jego typy są równe i zrównane w cierpieniu, różnice zaś między nimi nie polegają na jakimś wyższym lub niższym poziomie rozwoju (duchowego lub innego), tylko na tym, że dotyka je różny rodzaj cierpienia. Wywodzący się z dręczących je trzech podstawowych negatywnych emocji. Przeciwnie do tego, przedstawienie enneagramu takie jak u Krzysztofa, kiedy zostanie przez czytelników skontaminowane (pomieszane...) z enneagramem psychologicznym, takim jak np. u Helen Palmer, może u nich wywołać bezsensowne mniemanie, że jedne enneagramowe typy są „niższe”, bo bardziej materialistyczne i przyziemne; więc Jedynka będzie mieć całkiem przechlapane, a inne z nich, taka Siódemka-Biały-Mag, Ósemka-Niszczyciel-i-Twórca, a zwłaszcza Indygeniczna (to domyślam się, od dziecka indygo) Dziewiątka – wbiją się w dumę. Nie muszę dodawać, że niczym nieuzasadnioną.

Przypowieść na koniec

W roku 1760-tym którymś (początek wyprawy był w roku 1761) duńska wyprawa do Arabii, z której jedyny żywy powrócił Karsten Niebuhr (i zyskał sławę jako odkrywca pisma klinowego) popadła w pewnej miejscowości na Morzem Czerwonym w kłopoty z miejscowymi celnikami, którzy nie mogli pojąć, dlaczego i po co ci Europejczycy taszczą ze sobą skrzynie, w których są słoje z morskimi jeżowcami, meduzami, ośmiornicami i innym jak im się wydawało plugastwem. (Przyrodnicy zbierali okazy dla uniwersytetu.) Wzięli i im te słoje wytłukli, a zawartość ze wstrętem zakopali. Uogólniając ten wypadek zauważmy, że Arabowie nie byli nierozumnymi prymitywami. Przeciwnie, ich religia i ufundowana na niej kultura nakazywała im dusze i umysły wznosić w górę, ku Wyższemu i poza ten śmierdzący materialny padół. Dlatego lekceważyli materialne robactwo-plugastwo, co się roiło u nich w morzu - i dlatego nie u nich w końcu rozwinęła się NAUKA. Proces, którego drobną odsłoną był tamten incydent z celnikami w portowym miasteczku, jest jeszcze ogólniejszy i szerszy: Arabowie wyznawcy Islamu ulegli zaślepieniu „światłem Absolutu”, „światłem Nieskończonego”. Gdy w pewnym myślowym systemie dodasz Nieskończoność (zwykle w postaci takiego właśnie boga) do skończoności spraw ziemskich, codziennych i praktycznych, to ulegasz zaślepieniu, olśnieniu i tamte sprawy ziemsko-praktyczne przestajesz widzieć. Kultura, która za bardzo przejmie się Wyższym, zaczyna być kulawa praktycznie. (Co jak się wydaje u Islamistów trwa do dziś. / Typowy błąd gnostyków.) Jeśli ktoś zacznie widzieć enneagram jako drabinę do duchowego wywyższenia, przestaje rozumieć enneagram, właściwie przestaje on mu być do czegokolwiek potrzebny – jak robaki w słojach towarzyszy Niebuhra do niczego nie były potrzebne Arabom.