Równo 418 lat temu, 19 lutego 1600 r. około godziny 17 miejscowego czasu w południowym Peru wybuchł wulkan o dźwięcznej nazwie Huaynaputina (czytaj: „łajnaputina”). Była to jedna z największych erupcji w historii i największa zaświadczona w Ameryce Południowej. Wulkan wyrzucił w powietrze 30 km sześciennych skalnego pyłu. Tylko słabemu zaludnieniu pustynnych gór, gdzie leży wulkan, należy zawdzięczać względnie małą liczbę strat ludzkich: około 1500 ludzi.

Krater Huaynaputiny. Foto: Wikipedia

Nas astrologów najbardziej zainteresuje, że stało się to podczas opozycji Saturna do Plutona i jeszcze ściślejszej do Urana. Zwykle, tzn. w XX i w XXI wieku, przy takich układach planet wybuchały wojny lub pogłębiały się napięcia między mocarstwami. Jak widać po tym przykładzie, również przyroda reagowała na planetarne napięcia. Przy podobnej charakterem koniunkcji Saturna i Plutona wybuchł Krakatau w 1883 roku.

Wybuch wulkanu Huaynaputina
Kosmogram na 19 lutego 1600, czas i miejsce wydarzenia.

Historyków najbardziej zainteresuje, że wyrzut tak wielkiej masy pyłu (zaciemniającej...) i siarki – zaciemniającej i zakwaszającej atmosferę poskutkował kilkuletnim globalnym ochłodzeniem, a w następstwie: głodem. Najsilniej ta zima wulkaniczna dała się we znaki w Rosji, gdzie w latach 1601-3 przez całe lato temperatura w nocy spadała poniżej zera – te przymrozki latem niszczyły plony. Rok 1601 był najchłodniejszym w Rosji w ciągu minionych 6 stuleci.

Od głodu w latach 1601-3 zmarła jedna trzecia ludności Rosji. Wcześniej, w 1598 r. zmarł ostatni car z prastarej dynastii Rurykowiczów: Fiodor, syn Iwana Groźnego. Na moskiewskim tronie zastąpił go niemający już takiego autorytetu jego szwagier Borys Godunow, a po jego rychłej śmierci nastali samozwańcy. Kryzys w Rosji – smuta, tak to ta słynna smuta! – ściągnął na nią prywatny najazd z Litwy i Polski pod wodzą Mniszchów z Sandomierza, a następnie wojnę z regularnymi siłami Rzeczypospolitej. Ów kolaps Rosji zakończył się 7 listopada 1612 kapitulacją polskich wojsk „okopanych” na moskiewskim Kremlu.

Gdy studiuje się historię stosunków polsko-rosyjskich, zawsze zdumiewa, że Litwini i Polacy tylko jeden raz „pokusili się” na najechanie carstwa Moskwy, właśnie wtedy, 1605. Bo wtedy drogę przygotował im wulkan Huaynaputina, który wybuchłszy na antypodach, pośrednio fatalnie osłabił wschodniego konkurenta.