Swiatosław Wyszynśkij
Sieciowe imperium Nowa Ruś (fragmenty)
Część II. Przestrzeń idei

[...] Mówiąc o przywróceniu Rusi jako antypodów Moskowii, mamy na myśli nie tyle zjawisko polityczne, związane ze wzrostem roli Kijowa na mapie Europy Wschodniej – lecz raczej reanimację całej formacji ideowej i związanej z kulturą polityczną, tej, która wywodzi się z demokratycznych tradycji Rusi Kijowskiej, później zaś była kontynuowana i uzupełniona przez Wielkie Księstwo Litewskie. Ruś południowo-zachodnia z jej dużo większą orientacją na cywilizację europejską [niż Moskowia], w pewnym sensie stanowi nie tylko jakiś prototyp „Innej Rusi”, ale w ogóle jest ową „Inną Rusią”, przez którą należy rozumieć oryginalny, zarazem europejski i bizantyjski wektor rozwoju przestrzeni wschodniej Słowiańszczyzny („Centrum Europy”) - w przeciwieństwie do jawnie azjatyckiej orientacji później powstałej Moskowii. Przy wszystkich różnicach między łacińskim Zachodem a bizantyjskim Wschodem, orientacje te nie wykluczają się wzajemnie, jak niektórzy autorzy starali się przedstawić – ale w niektórych przypadkach z powodzeniem uzupełniają się wzajemnie, co potwierdzają wielowiekowe kulturowe i polityczne tradycje Rusi, później zaś Litwy i Rzeczypospolitej. Oceniając perspektywy syntezy tego, co „zachodnie” i „wschodnie”, musimy wyjść od tej preambuły, że oba [te czynniki] są wymiarami jednej i tej samej europejskiej cywilizacji, wywodzącej się zarazem z substratu hellenistycznego i rzymskiego. Przy tym dialektyka wolnicy [swobodnego życia kresowych pionierów-uchodźców] i samodzierżawia [autokracji carów], Republiki i Imperium, charakterystyczna dla ruskiego projektu, odzwierciedla dwoistość owej grecko-rzymskiej tradycji politycznej, ciążąc jednak ku wymiarowi synarchii i wolności.

[...] Trwający już prawie tysiąc lat konflikt między Kijowem a Moskwą ma charakter nie tylko polityczno-pragmatyczny, ale także duchowo-teoretyczny. Uderzające zjawiska ukraińskiego anarchizmu w postaci kozaków zaporoskich, hajdamaków, powstania Machny, UPA, UNSO i innych im podobnych, jak również wielowiekowe niepowodzenia Rosji w jej próbach integracji południowo-zachodniego pogranicza – po raz kolejny potwierdza, że na tym obszarze dominują odmienne zasady – inne archetypy. Niekoniecznie są one skierowane przeciwko tradycji i hierarchii ([jak świadczą] historyczne precedensy Rusi, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczypospolitej, Hetmanatu, czy „nacjokracji” OUN), ale jest to inny rodzaj porządku i hierarchii, niż w kulturze Północnego Bizancjum [czy chodzi o Moskwę? – WJ], znacznie bardziej rewolucyjny niż na Wschodzie i bardziej konserwatywny niż na Zachodzie – co należy rozumieć jako bezpośrednie wcielenie idei Trzeciej Drogi, będącej równie nie do przyjęcia ani w Brukseli, ani w Moskwie, ale dla której można znaleźć sytuacyjne wsparcie zza oceanu, ze strony Waszyngtonu, który stanowi podobnie konserwatywno-demokratyczny, autonomiczno-unitarny biegun zachodniej cywilizacji. W czym widzimy przejaw nie jakiejś świadomej solidarności ideowej – ale raczej zadziwiającą i ze wszech miar znaczącą zbieżność zjawisk z różnych poziomów i porządków: dyskurs symboliczny. [...]

Jako ideologiczny konstrukt, dający możliwość zjednoczenia projektów liberalnej „Innej Rosji” i rewolucyjno-konserwatywnej „Nowej Rusi”, jak również różnych wersji rosyjskiej tożsamości – proponujemy koncepcję „osi ruskiej historii”. Od legendarnej skandynawskiej praojczyzny dynastii Rurykowiczów nad Bałtykiem, przez szlak handlowy z Nowogrodu do Kijowa wzdłuż Dniepru i Dunaju, [dalej przez] Korsuń-Chersones i Konstantynopol nad Morzem Czarnym, Tmutarakań nad Azowskim, do rubieży Derbentu nad Morzem Kaspijskim – wzdłuż szlaków najdawniejszych pochodów kijowskich książąt od Szwecji do Iranu, na najważniejszym euro-azjatyckim styku cywilizacji, historycznych losów i kultur. W tym kontekście do osi ruskiej państwowości zostaje włączona zarówno ojczyzna chrzestna Rusi na południu – Bizancjum, jak i ojczyzna rządzących elit na północy – Szwecja, która zgodnie z teorią normańską dała sam etnonim „rosyjski”, „Rusin”, „Rus”, oraz Polska, „europejska kotwica” Rusi na Zachodzie i jeden z filarów drugiego po Rusi Kijowskiej projektu bałtycko-czarnomorskiego – Rzeczypospolitej. W podobnej perspektywie terytoria na wschodzie od Powołża do Kaukazu należą do sfery geopolitycznych interesów opisanej przestrzeni, ekspansji faktycznego „ruskiego” [«русского»] projektu, który warto rozważać nie w płaszczyźnie ograniczonego podziału wzdłuż tradycyjnych linii północ-południe i wschód-zachód, lecz raczej wielkie cywilizacyjne skrzyżowanie skierowane w cztery strony świata, ale w uproszczonej formie sprowadzające się do przekątnej Bałtyk – Morze Kaspijskie lub Kaukaz – Skandynawia.

[..] Pozycja Kijowa nie powinna być postrzegana przez pryzmat „starszeństwa” lub centralizacji – ale raczej jako pewien mitologiczny obraz: inspirujący, ale niezobowiązujący do niczego, oprócz podtrzymania ruskiej tożsamości. [...]

Swiatosław Wyszynśkij, „Сетевая империя Новая Русь”