Serial: I Cing - mówiąca księga
I Cing - mówiąca księga. Heksagram 06
Wg tekstu z grobowca z epoki Han

Kategoria: Yijing

Heksagram nr 6 – SPÓR PRAWNY
czyli sztuka umiaru w kłótniach i procesach

Heksagram składa się z dwóch trygramów. Trzy linie wyższe nazywane są górnym trygramem, trzy linie niższe – dolnym trygramem. Dawni chińscy znawcy patrząc na dwa trygramy w omawianym heksagramie dostrzegali w nich dwie strony

mające odmienne interesy i pozostające w konflikcie. Ale nie widzieli tu walki ani wojny – dlatego uznali, że chodzi o prawny spór, o sprawę sądową.

Orzeczenie

Spór przed sądem: Oto powrót; litujący się i spokojny, temu udaje się być pomyślnym [znakiem], lecz u końca jest niepomyślny; dobrowróżbny [znak] zatem aby ujrzeć wielkiego człowieka; nie dobrowróżbny aby przekroczyć [w bród] wielką rzekę.

Rozszyfrujmy ten rebus od końca. Dwa ostatnie zdania mówią o tym, że wylosowanie tego heksagramu nie jest pomyślnym znakiem dla wielkich, nieodwracalnych decyzji, takich, jak wypowiedzenie wojny – gdyż to właśnie znaczy owo "przejście w bród, z wojskiem, graniczej rzeki". Na takie agresywne czyny nie ma co się teraz porywać. Za to jest to pomyślny znak na wejście w układy z kimś silniejszym – taki jest sens wzmianki o "wielkim człowieku". A więc ten heksagram zaleca dyplomatyczne układy, odradza zaś walki.

Początek orzeczenia znaczy zaś: należy wrócić do źródeł, uświadomić sobie początki sporu; zachować spokój i wyrozumiałość; nie ciągnąć sporu do końca, lecz zgodzić się na kompromis. Proste, prawda?

Znaczenia zmiennych linii heksagramu:
Pierwsza linia zmienna:

Nie przeciągać, kiedy to służy; niewiele [potrzeba] słów; u końca pomyślny [znak].

Jak zwykle, zmiana linii najniższej mówi, że cała historia ledwie się rozpoczęła. W taki razie Księga radzi nie przeciągać sprawy, zadowolić się najprostszymi rozwiązaniami, nie gadać za wiele (słuszna uwaga dla adwokatów!) – a doprowadzi się spór do zadowalającego kompromisu.

Druga linia zmienna:

Bez powodzenia w sporze; wracanie i ucieczka, trzy setki domów mieszkańców jego miasta pozostaje bez nadzoru.

Zmiana linii drugiej jest niekorzystna, gdyż wtedy ta silna linia traci swoją moc, a wraz z nią cały dolny trygram. Rozumiano to jako brak sukcesu w sporze. W takim razie Księga każe zatroszczyć się o bezpośrednie interesy własne i rodziny. (Dla arystokraty jego podwładni stanowili jakby przedłużenie jego rodziny).

Trzecia linia zmienna:

Jedzenie starej cnoty; podjęcie decyzji jest niebezpieczne. Ktoś idzie na królewską służbę, ale nie spełnia się [w niej].

Skąd się wzięła ta tajemnicza "stara cnota"? – nikt nie wie. Zmiana linii trzeciej jak zwykle zwiastuje niebezpieczeństwo. Polega ono tu na tym, że ktoś ma wysokie ambicje, ale brakuje mu talentów.

Czwarta linia zmienna:

Bez powodzenia w sporze; [trzeba] zawrócić i oddać się pod dowodzenie, to zmienia się w pokój; determinacja jest dobrowróżbna.

Zmiana linii czwartej nadal nie wróży powodzenia w sporze. Lepszym wyjściem jest poddanie się woli i decyzjom kogoś silniejszego. Trzeba tylko umieć w tym wytrwać.

Piąta linia zmienna:

Spór przed sądem; pierwszorzędna pomyślność.

Zmianę tej linii odczytywano jako zapowiedź wygranej w sporze prawnym.

Najwyższa (szósta) linia zmienna:

Ktoś wynagrodzi go skórzanym pasem, [ale] u końca ranka trzy razy wydrze [mu] go.

O skórzanych pasach i ubiorach mowa jest w Księdze Przemian parokrotnie; oznaczają one moc, wytrwałość, siłę charakteru. Tutaj jest więc mowa o sukcesie i wygraniu sporu, ale ten sukces jest chwilowy i zostanie zmarnowany.
Nasuwają się słowa innej księgi – "Wesela" Wyspiańskiego: "miałeś chamie złoty róg... ostał ci się jeno sznur..."